Massaal preventief testen, makkelijker gezegd dan gedaan
Ook met de voorziene sterke uitbreiding van de testcapaciteit kunnen we niet massaal preventief testen. De vraag is hoeveel zoden dat aan de dijk zou zetten.
Geregeld duikt het idee op om veel meer mensen preventief te testen op covid-19. Hans-Willem Snoeck (Columbia University) pleitte er in Het Nieuwsblad voor om alle middelbare scholieren bij het begin van het schooljaar te testen. Een aantal rusthuizen wil het personeel dat terugkeert uit vakantie systematisch testen. Het Groothertogdom Luxemburg nodigt wekelijks een willekeurige groep burgers uit voor een test. Risicoprofielen, zoals verplegers of kappers, kunnen om de twee weken getest worden. Zouden wij dat ook niet beter doen?
1Test ons land nu veel of weinig?
De afgelopen dagen werden gemiddeld ruim 20.000 testen per dag afgenomen. Op piekdagen zijn het er meer dan 25.000.
Dat is tegelijk erg veel én erg weinig in vergelijking met andere Europese landen. Volgens Our World in Data voeren weinig andere landen meer tests per capita uit: alleen in Luxemburg, Denemarken, het Verenigd Koninkrijk en IJsland ligt het cijfer hoger. Maar de meeste Europese landen hebben ook minder besmettingen. Als we bekijken hoeveel inspanningen we doen om één besmetting vast te stellen, dan bungelen we achteraan. Per positief geval doet ons land ongeveer 35 testen. Alleen in Spanje, Kroatië en een aantal Oost-Europese landen ligt dat cijfer lager.
2Is het überhaupt zinvol om nog breder te testen?
‘Dat kan inderdaad een goede aanpak zijn’, zegt Steven Van Gucht, hoofd virale ziekten bij Sciensano. ‘Maar dan moet je dat wel wekelijks herhalen. Anders heb je een eenmalige foto die de dag erop al gedateerd is. Bij een dergelijke strategie moet je dus erg veel testen.’
Minister Philippe De Backer (Open VLD), belast met de taskforce Testing, is gewonnen voor preventieve testen. ‘Maar dat doen we vandaag ook al heel veel: er worden al veel mensen zonder symptomen getest. Denk maar aan reizigers, contacten van positieve gevallen, bij ziekenhuisopnames … Vorige week hebben we ook beslist dat personeel uit woonzorgcentra uit zwaar getroffen gemeentes preventief getest kunnen worden.’
De hele bevolking testen, zoals Luxemburg doet, acht hij niet zinvol. ‘Op regelmatige basis 11 miljoen mensen testen? Bonne chance om daarvoor het nodige materiaal te vinden.’
Marc Van Ranst, professor virologie aan de KU Leuven, stelt dat we met een brede teststrategie heel snel op een hellend vlak zouden zitten. ‘Dan heb je miljoenen testen nodig. Zelfs als je die capaciteit zou hebben, belast je ook de wereldwijde capaciteit. En daarenboven: met een positieve test is nog nooit iemand genezen.’
3Moeten we bij een uitbraak het net niet nog breder spreiden?
Als een uitbraak vastgesteld wordt, dan rolt Zuid-Korea de grote middelen uit. Toen een man in het nachtleven anderen besmette, voerde het land in totaal maar liefst 40.000 testen uit.
‘Ook bij ons kan er bij een uitbraak ruim getest worden’, zegt De Backer. ‘Bij meerdere besmettingen kan de casemanager beslissen om het hele slachthuis of rusthuis te laten screenen.’ Maar zo massaal uitrukken als in Zuid-Korea, kan bij ons niet, denkt Van Ranst. In het Aziatische land wordt privacy gemakkelijker opzij geschoven. ‘Als bij ons gevraagd wordt: “wie heb je ontmoet”, antwoorden de meeste mensen: “niemand”. Dan stopt het.’
4Hebben we wel voldoende capaciteit om nog meer te screenen?
Er is vandaag weinig marge om meer testen te doen. ‘We hebben nog wat capaciteit over, maar niet veel’, zegt Van Ranst. De Backer bevestigt dat. In mei was er nog een capaciteit van 45.000 testen per dag, maar de laboratoria schakelden hun capaciteit terug tot ongeveer 30.000. ‘We zitten nu dus redelijk dicht bij de maximale capaciteit.’
De komende weken wordt die capaciteit sterk uitgebreid. ‘Tegen eind september moeten we een dagelijkse testcapaciteit van 70.000 tot 90.000 bereiken’, zegt De Backer. Maar in het najaar is de griep ook opnieuw in het land. ‘Als er 50.000 tot 60.000 mensen griepsymptomen krijgen, dan weet je dat een groot deel van de capaciteit naar het testen van die mensen zal gaan.’
5Kunnen we niet nog meer capaciteit voorzien?
De maximale capaciteit hangt niet alleen af van de laboratoria, er is ook personeel nodig om bijvoorbeeld stalen af te nemen. De Backer wijst erop dat er kan overgeschakeld worden van neus- naar keelwissers, die makkelijker af te nemen zijn.
In Luik loopt ook een pilootproject met speekselstalen. Dat is veel gemakkelijker, de patiënten kunnen het in principe zelf doen. Door stalen van verschillende personen samen te voegen, is er ook minder testcapaciteit nodig.