De clou van de formatie

In al zijn gebrek aan spektakel was het bericht op de voorpagina van De Standaard donderdag best sensationeel. Dat de socialistische vakbondstop vervroegd uit vakantie terugkeert om een schot voor de boeg te lossen bij de federale formatie, vooral wegens wat communautair op tafel ligt, opent een vorm van inhoudelijke discussie waar de regeringsvorming nog niet aan toegekomen was. Niet dat we nu in een beslissende fase zitten, de hoop op paars-groen is niet overal uitgeroeid. Maar de manoeuvres, nu zelfs met een gezamenlijk persbericht van groenen en liberalen, verkrijgen een mate van ernst.

Zonder zorgen over het budget en met consensus over extra sociale uitgaven krijgen de PS en de N-VA een historische kans. Wie wil nog roet in het eten gooien, vroeg een radiopresentatrice donderdagmorgen aan de socialistische vakbondsvrouw. Laat ze nu toch gewoon doen, is de ondertoon in meer beschouwingen. Dat ze regeren, whatever.

Maar leek hun wederzijdse aversie, waarop hun politiek kapitaal is gebouwd, de allerbelangrijkste struikelblok in de formatie, dan jaagt een nakende deal nu andere partijen op stang. Rode trofeeën in ruil voor communautaire sprongen. Vooral die institutionele plannen wekken groene en blauwe achterdocht.

De coronacrisis mag veel veranderen, de kernkwestie van de Belgische federale politiek wordt er alleen maar prangender door. Elke nieuwe coalitie, met of zonder de N-VA, zal de staat herinrichten. In de balans ligt een verlangen naar meer efficiëntie, dan wel meer autonomie, of een langdurige solidariteit. In het hart staat de strijd voor financiering op lange termijn, vooral van de sociale zekerheid. Dat brengt niet alleen de vakbonden in staat van alarm. Het komt op tafel als de clou van de formatie.

Maar in welke gedaante? De N-VA moet het koste wat het wil die staatshervorming domineren maar is wettelijk onvoorbereid en blijft diep wantrouwen opwekken. Zweeds laten vallen over Marrakech was al een electorale flater, het blijkt nu een existentiële vergissing. Omdat de grondwet niet voor herziening verklaard is, moet de N-VA in volle onderhandelingen via communautaire spitstechnologie iets in elkaar knutselen over gezondheidszorg, arbeidsmarktbeleid en binnenlandse zaken. Veel zal er morsig uitzien, toont een analyse in deze krant. Het kan grote omwentelingen teweegbrengen. Als het intussen niet verzandt.

Het kaartenhuisje van De Wever en Magnette staat dus op zwakke funderingen. Misschien verbergt het een andere constructie die alles zal overschaduwen. Of blijkt het een koterij. Voor Open VLD of Groen is dat een extra risico. Hoe de vorige regering viel, blijft de volgende hypothekeren.

Het kaartenhuisje van De Wever en Magnette verbergt misschien een andere constructie