Comedian William Boeva
‘Door mijn rolstoel weg te stoppen, hield ik het stigma mee in stand’
Comedian William Boeva zit in een strenge lockdown in zijn heimat Antwerpen. Een afspraak voor een interview in een Antwerps café werd op het nippertje ingeruild voor een veiliger Zoomgesprek vanuit zijn gameroom. In februari ging B30VA in première. Die nieuwe show, waarin hij het heeft over hoe het is om dertig te worden, heeft hij nog een vijftiental keer kunnen spelen voor de eerste lockdown. Toen de maatregelen voor cultuur weer versoepelden, heeft hij hem nog een paar keer coronaproof kunnen brengen, onder meer op Werchter en via de livestream van de Gentse Feesten. ‘Ik wist de helft van de show al niet meer. Ik heb, zoals Kanye West, in de sofa naar mezelf zitten luisteren om elke grap weer in te studeren’, zegt hij lachend.
Zijn eerstvolgende comedyoptreden staat pas gepland voor 18 september. ‘Maar ik zie dat eerlijk gezegd niet doorgaan’, zegt hij. ‘Er is geen helder perspectief voor de cultuursector, dat houdt me ook tegen om nieuw materiaal te schrijven. Tegelijk denk ik: ik heb nu de tijd om een gewoon leven te leiden. Voor corona was mijn leven hectisch. Toen de eerste lockdown inging, heb ik mijn mailbox een paar weken genegeerd. Het was allemaal even te veel.’
Zat u dicht tegen een burnout aan?
‘Ja, maar hoe zwaar het afgelopen anderhalf jaar is geweest, heb ik pas beseft tijdens de lockdown. Een show schrijven is sowieso een vermoeiend proces, met veel angst en zenuwen. Ik ben ook meteen beginnen te spelen in een hoog tempo. Mijn vader is bovendien eind vorig jaar gestorven, én ik ben dertig geworden. Dat was allemaal heftiger dan ik dacht. ’
‘Het is alsof iemand voortdurend met zijn hand tegen je gezicht tikt. Als je die tik telkens blijft ontwijken, dan wordt het een voorhamer die je omverslaat. Ik zat ook helemaal alleen thuis. Alles werd flou, dag en nacht liepen in elkaar over. Ik ging slapen om 4 uur ’s nachts, stond tegen de middag op, werkte en ging weer slapen. En waarom eigenlijk? Tegelijk was er ook de angst om besmet te worden, op de duur zat ik met allerlei doemscenario’s in mijn hoofd. (zucht) Ik ben mezelf tegengekomen.’
Hoe bent u uit die negatieve spiraal geraakt?
‘Toen de maatregelen weer versoepelden, gaf dat hoop. Er zijn ook mooie dingen aan een lockdown: zo heb ik mijn buren leren kennen. Net voor de tweede lockdown zag ik ook weer wat vrienden, en dat deed deugd. Als comedian zat ik tien jaar lang in een flow waarin weekends niet bestonden.
Op de duur raak je in een sociaal isolement. Ik heb nu tijd om te wandelen, films in te halen en te gamen. Dat geeft zuurstof.’
Een rolstoel in een Maserati
De lockdown opende Boeva’s wereld ook op een andere manier: hij kwam voor het eerst buiten in zijn rolstoel, mede omdat hij een aandrijfmotor voor die rolstoel had gekocht. ‘Heel weinig mensen weten dat ik een rolstoel heb. Ik kan door mijn beperking 200 meter stappen en dan houdt het op. Mijn rolstoel lag altijd in de koffer van mijn auto, maar ik durfde hem nooit boven te halen. Tijdens de lockdown kreeg ik het daar moeilijker mee. Door mijn rolstoel weg te stoppen, besefte ik, hield ik het sociaal stigma mee in stand. En dus ben ik daar zachtjesaan meer mee buitengekomen. Die motor bleek zo’n bevrijding. Als iemand je duwt in een rolstoel, loopt die achter je. Dat ik nu naast mijn vrienden kan wandelen en niet afhankelijk van hen ben, voelt een pak gelijkwaardiger.’
Maar na een week werd de motor om zijn rolstoel aan te drijven uit de kelder van zijn appartement gestolen. ‘Dat was een klap, omdat ik die rolstoel net had aanvaard’, zegt hij. ‘Dat iemand ook een stukje vrijheid van me had gestolen, kwam hard aan.’
De motor kostte 5.000 euro. Boeva deed een oproep op Facebook om uit te kijken naar de dief. Die is nog steeds niet gevat, maar er kwam wel meteen een crowdfundingcampagne op gang. ‘Ik heb ook veel telefoons en berichten gekregen, dat was zo hartverwarmend.’ Hij rijdt nu met een demo-model, in afwachting van een definitieve oplossing.
Hij heeft een passie voor alles met een motor erin, vertelt hij. Zijn eerste auto was een Mini, vandaag rijdt hij met een Maserati. ‘Mensen krijgen een kortsluiting in hun kop als ze een Maserati op een gehandicaptenparking zien staan. Ik heb bij de verkoper van de garage eens gepolst hoe vaak iemand hem de vraag stelde of er een rolstoel in de koffer kan. Ik was de enige. Dat is toch een teken dat er iets structureel fout is met de doorstroming van mensen met een beperking.’
Mensen met een beperking worden te weinig geassocieerd met succes?
‘Absoluut, het is ook een selffulfilling prophecy. Als mensen met een beperking hun hele leven lang horen wat ze allemaal niet kunnen, dan geloven ze dat ook. Onze samenleving stopt mensen met een beperking nog te veel weg. Ze worden van bij hun geboorte weggehouden van mensen zonder beperking, onder meer door hen naar aparte scholen te sturen.’
Waardoor hebt u het wel kunnen waarmaken?
‘Ik was goed omringd. Mijn ouders hebben me altijd gezegd: wat je kunt, doe je. Ik heb ASO gedaan, maar mijn ouders kregen eerst het advies om mij naar het buitengewoon onderwijs te sturen. En dan had ik hier wellicht niet gezeten. Daar heb ik het moeilijk mee: hoeveel talent is er al verkwanseld door mensen met een beperking te onderschatten?’
‘Weet je wat gek is? Als je succes hebt, dan zien ze je beperking niet meer. Soms vragen mensen me als ze me in een rolstoel zien: “Oei, wat is er met je gebeurd?” Niets, tiens, dit is mijn gewone leven.’
Vindt u het dan niet goed dat ze u niet meer zien als iemand met een beperking?
‘Dat is wat je uiteindelijk wilt bereiken, maar er ontbreekt een cruciale tussenstap. Zonder er al te gewichtig over te doen: een beperking wordt ook onderschat. Ik heb eens iemand horen zeggen: “Iedereen heeft toch zijn beperking, ik ben 1 meter 55 en kan ook niet alles uit mijn bovenste kasten nemen.” Dat raakte me. Ik heb twee valse heupen, ik heb al eens in mijn auto moeten kakken omdat ik nergens naar de wc kon gaan, ik voel elke dag keihard dat onze samenleving totaal niet inclusief is. Hoeveel Vlaamse nieuwsankers zie je met een beperking?’
‘Iemand zonder een beperking die een personage met een beperking speelt, is voor mij hetzelfde als een blackface. In het Verenigd Koninkrijk wordt dat al een tijd niet meer aanvaard. Als je er niet tegen protesteert, houd je de segregatie in stand, en krijgen mensen met een beperking opnieuw geen kansen. Ga harder op zoek, denk ik dan, we zijn met meer dan genoeg.’
‘Ik voel me verwant met de Black Lives Matter-beweging. Ik weet uiteraard niet wat het is om zwart te zijn, maar wel wat het is om anders behandeld te worden. Tegen ons zeggen ze niet : “Ga terug naar je eigen land”, maar wel: “Zet jullie apart”. Er is ook veel onwetendheid. Pas als vrienden mij in mijn rolstoel vooruitduwen, beseffen ze hoe schots en scheef de baan ligt en dat er voor elke winkel een dorpel ligt. 20 procent van de bevolking heeft een fysieke of mentale beperking, maar die zie ik niet op de Meir. Veel mensen met een beperking zitten thuis vast: zij zitten permanent in een lockdown.’
Wilt u die maatschappelijke problemen ook in uw shows meer aankaarten?
‘Ja, zo heb ik het in mijn nieuwe voorstelling over wat mijn Maserati voor mij betekent. Voor ik begon met comedy dacht ik dat ik mijn beperking had aanvaard. Ik maakte al eens een dwergengrap omdat het anders ongemakkelijk aanvoelde, maar voorts was ik wie ik was, ik maakte eigenlijk geen deel uit van die groep, vond ik. Nu denk ik: ik heb mijn mensen in de steek gelaten en ik wil graag voor hen iets betekenen. Want er moet echt iets veranderen.’
‘Soms vragen mensen me als ze me in een rolstoel zien: oei, wat is er met je gebeurd? Niets, tiens, dit is mijn gewone leven’
‘Iemand zonder een beperking die een personage met een beperking speelt, is voor mij hetzelfde als een blackface'
Elke dag vragen we boeiende mensen hoe ze de voorbije maanden zijn doorgekomen, en waaruit ze vandaag hun veerkracht halen. Morgen: stedenbouwkundige Eva Heuts wil dat we duurzamer leven en bouwen.
U vindt de volledige reeks op: www.standaard.be/veerkracht