‘Erken de échte winnaar, Svetlana Tichanovskaja, als de legitieme president’ INTERVIEW
Als de EU Svetlana Tichanovskaja als tijdelijk president erkent, dan krijgen de ordediensten een duidelijk kader en kan Wit-Rusland nieuwe democratische verkiezingen houden. Dat zegt oppositiekandidaat Valery Tsepkalo. Zijn vrouw, Veronika, voerde campagn
Veronika Tsepkalo behoort tot het trio WitRussische vrouwen dat de oppositie tegen Alexandr Loekansjenko aanvoert. Het boegbeeld van de drie is en blijft Svetlana Tichanovskaja, die zich als kandidaat voor de presidentsverkiezingen kon registreren. Zij is naar Litouwen gevlucht nadat ze op de avond van de verkiezingen verzet had aangetekend tegen de klinkende, maar zeer omstreden overwinning van Alexandr Loekasjenko. Ze werd enkele uren later door de ordediensten apart genomen.
Veronika, in het gewone leven business development manager bij Microsoft, heeft diezelfde avond ook het land verlaten en is naar haar man gegaan. Valery Tsepkalo (55), voormalig ambassadeur in de VS en Mexico en nu succesvol IT-zakenman, was al in juli met zijn twee zoons uit Wit-Rusland gevlucht. Nadat hij zich kandidaat had gesteld voor de presidentsverkiezingen, was de openbaar aanklager met een onderzoek tegen hem begonnen. De twee andere tegenkandidaten tegen Loekasjenko zaten toen al achter de tralies.
Vanuit een koffiehuis, ergens in een buurland, spraken Veronika en Valery zaterdag via Zoom met een handvol internationale media, onder meer De Standaard. Voor de duidelijkheid laten we de antwoorden van Veronika en Valery samenvallen, ze vulden elkaar aan.
Wat wil de oppositie precies?
‘Het is overduidelijk dat Svetlana Tichanovskaja de verkiezingen heeft gewonnen. Zij moet worden erkend als president. Vervolgens zal zij alle politieke gevangenen vrijlaten en nieuwe verkiezingen organiseren.’
‘Tichanovskaja heeft geen politiek programma. Wij willen alleen dat er verkiezingen komen waarin elke partij haar plannen aan het volk kan voorstellen. Het is aan de Wit-Russen om te beslissen hoe zij de toekomst van hun land zien.’
Gaat u, Valery Tsepkalo, zich weer kandidaat stellen? Met welk programma?
‘Ja, ik zal mij weer kandidaat stellen, maar het is nu niet relevant om over mijn programma te praten. Eerst moet Loekasjenko verdwijnen.’
De EU heeft de uitslag van de verkiezingen niet erkend en zal sancties instellen tegen het regime. Is dat voldoende?
‘Wij willen dat de westerse landen Tichanovskaja erkennen als de nieuwe president. Wij vragen ook dat zij geen nieuwe ambassadeurs naar Wit-Rusland sturen, want dat betekent dat zij het regime-Loekasjenko legitimeren. De ambassadeurs die er nu zijn, moeten blijven. Zij kunnen de toestand monitoren. Wij willen ook dat de
EU de ambassadeurs van Wit-Rusland niet langer aanvaardt als vertegenwoordigers van het land.’
‘We zijn een petitie gestart om de ambassadeurs van Wit-Rusland te overhalen om het regime niet langer te steunen. Vorige week heeft de ambassadeur in Slovakije zich uitgesproken tegen het geweld in zijn land.’
‘Voorts vragen wij aan de EU-lidstaten om donaties te doen om de slachtoffers van het geweld van het regime te helpen.’
‘Het is zeer belangrijk dat de EU Tichanovskaja erkent als legitieme president. Veel politieagenten die niet langer voor het Loekasjenko-regime willen werken, kunnen nu alleen maar hun insignes aftrekken en ontslag nemen. Maar zij willen hun land blijven dienen. Als de internationale gemeenschap Tichanovskaja erkent, dan hebben de ordediensten een kader waarbinnen zij in eer en geweten kunnen blijven werken.’
Op welke landen rekenen jullie vooral?
‘Rusland speelt een cruciale rol voor de toekomst van ons land. Maar ook Duitsland is belangrijk. Dat land heeft speciale relaties met Rusland. Angela Merkel is een van de meest gerespecteerde leiders ter wereld. Zij zouden het moeten eens worden dat er nieuwe verkiezingen komen onder leiding van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE).
‘Wij vragen dat alle landen publiekelijk onze soevereiniteit respecteren. Wij moeten goede banden hebben met de EU en met Rusland. We hebben al sterke economische relaties met Rusland, maar we hebben de EU nodig voor haar knowhow en haar technologie. Ons doel is om een “ring van vriendschapslanden” rond ons land te leggen: Rusland, Oekraïne en de drie EUlidstaten Polen, Litouwen en Letland. Onze neutraliteit is bijzonder belangrijk.’
Waarom zou Rusland instemmen met nieuwe verkiezingen in WitRusland?
‘Goeie vraag. Rusland zit met een dilemma: ofwel steunt het een leider die duidelijk door zijn bevolking niet langer is gewenst ofwel gaat het aan de kant van het volk staan. Het discours dat buitenlandse mogendheden achter de opstand zitten, geloven de Russen niet. Dat verhaaltje is al te vaak verteld.’
‘De Russen zien op hun televisie hoe vreedzaam de betogingen in Wit-Rusland plaatsvinden. Er is nog geen ruit gebroken. Het Kremlin ziet ook dat wij de vreedzame manifestaties kunnen managen. Wij denken dat de Russische leiders ervoor zullen kiezen om aan hun bevolking te tonen dat ze de kant van het volk hebben gekozen.’
‘We hebben al sterke economische relaties met Rusland, maar we hebben de EU nodig voor haar knowhow en haar technologie’