Opnieuw moeten Duitse artsen een Russische patiënt helpen
Dat de Russische oppositieleider Aleksej Navalni opgenomen is in het gerenommeerde Berlijnse ziekenhuis Charité is geen toeval.
Neen, het is nog altijd niet duidelijk wat er precies gebeurd is met Aleksej Navalni. Is hij echt vergiftigd? En zo ja, welk gif werd dan gebruikt en wie kan het toegediend hebben? Op al die vragen kwam afgelopen weekeinde nog geen antwoord. De bedoeling was dat de entourage van de Russische dissident zondagavond meer uitleg zou geven, maar een aangekondigde persconferentie werd in de loop van de dag uitgesteld.
Navalni’s toestand wordt nog altijd omschreven als ‘zeer zorgwekkend’, maar sinds zaterdag is hij in uitstekende medische handen. Hij is opgenomen in het universitair ziekenhuis Charité in Berlijn, een van de absolute topziekenhuizen van Duitsland. Meer dan de helft van alle Duitse Nobelprijswinnaars voor geneeskunde deed onderzoek aan het Charité. Ook in de coronacrisis speelt het ziekenhuis een belangrijke rol. De Duitse topviroloog Christian Drosten leidt er het instituut voor virologie.
Pussy Riot
Dat Navalni uiteindelijk in Berlijn is terechtgekomen, is geen toeval. Het Charité-ziekenhuis heeft ervaring met critici van het Russische regime. Twee jaar geleden werd Pjotr Verzilov er opgenomen met vergiftigingsverschijnselen. Hij maakte deel uit van Pussy Riot, de punkrockband die al vele jaren president Poetin onder vuur neemt. Verzilov werd in Charité behandeld door Kai-Uwe Eckardt, een gezaghebbend internist. Dat hij Verzilov heeft kunnen helpen, was voor de medestanders van Navalni reden genoeg om te proberen ook hem naar Berlijn te laten overbrengen.
Eerder werd in het ziekenhuis ook Joelia Timosjenko behandeld. De voormalige Oekraïense premier, die haar land een prowesterse koers wilde laten varen, zat enkele jaren in de cel en hield daaraan ernstige medische klachten over.
De organisatie achter de repatriering van Navalni is de Cinema for Peace Foundation, een ngo opgericht door de concertpromotor en filmproducer Jaka Bizilj, die haar hoofdzetel in Berlijn heeft. Volgens Bizilj waren het de leden van Pussy Riot die hem vorige week donderdag – toen Navalni in een Russisch ziekenhuis moest worden opgenomen – contacteerden met de dringende vraag Navalni te helpen.
Bizilj richtte Cinema For Peace twaalf jaar geleden op met als doel via film de strijd aan te binden tegen terreur en oorlog. Bizilj heeft contacten tot in de hoogste kringen van de politiek en de kunst. Hij mag Mikail Gorbatsjov en Ai Weiwei tot zijn vrienden noemen. Als er geld moet ingezameld worden kan Bizilj altijd rekenen op gulle giften uit Hollywood.
Diplomatiek gevoelig
In een gesprek met de invloedrijke omroep Deutsche Welle beklemtoonde Bizilj dat zijn organisatie de repatriëring helemaal zelf gefinancierd heeft, maar dat hij de Duitse bondskanselier Angela Merkel en de Franse president Emmanuel Macron wel meteen op de hoogte had gebracht van het plan.
Diplomatiek lag de operatie gevoelig. De zaak-Navalni valt samen met de crisis in Wit-Rusland, waarbij de Europese leiders op eieren moeten lopen om de Russische president Vladimir Poetin niet te veel te bruuskeren. Maar Merkel en Macron verklaarden onmiddellijk unisono dat ze klaarstonden om Navalni medische hulp te verlenen, mocht daarom gevraagd worden. Merkel drong ook meteen aan op openheid van de Russen. ‘Het moet dringend helder worden hoe deze situatie is kunnen ontstaan. Daar staan we op.’
De kans dat Moskou opheldering brengt, is klein. Als het Kremlin al betrokken is bij de eventuele vergiftiging, zal het dat nooit toegeven. Zeker is dat het Poetin niet slecht uitkomt dat Navalni van het toneel verdwijnt. Als hij al overleeft, zal hij zo goed als zeker niet meer naar Rusland kunnen terugkeren. En vanuit het buitenland is zijn invloed nog kleiner.
Toch is het best mogelijk dat Poetin niet op de hoogte was van de mogelijke vergiftiging. Navalni heeft in de loop der jaren veel vijanden gemaakt. Hij bestreed niet alleen het Kremlin, maar het hele systeem van oligarchen dat zichzelf boven alle regels verheven heeft. Een coherente politieke visie heeft Navalni nooit uitgedragen. Ooit profileerde hij zich als een stevige nationalist en werd hij beschuldigd van antisemitische uitspraken. Dat hij kon uitgroeien tot de grootste Poetin-criticus dankt hij vooral aan zijn volgehouden anti-corruptiediscours.
Diplomatiek lag de operatie gevoelig. De zaak-Navalni valt samen met de crisis in Wit-Rusland