Zaak-Chovanec ontploft in gezicht Jan Jambon
Op verschillende momenten, kort na de feiten, is het federale kabinet van Jan Jambon ingelicht over de zaak-Jozef Chovanec. Maar volgens Jambon kon hij de ‘ware proporties’ van het incident niet kennen.
‘Er is tot op mijn niveau nooit, geen enkel, geen enkel teken daarover geweest’, zei Vlaams ministerpresident Jan Jambon (N-VA) vorige week nog op VTM Nieuws over het overlijden van Jozef Chovanec op 24 februari 2018 nadat hij hardhandig in bedwang was gehouden in een politiecel van de luchthaven van Charleroi. Jambon was toen minister van Binnenlandse Zaken.
Maar zijn verweer blijkt wankel, blijkt uit de reconstructie die het ministerie van Buitenlandse Zaken opstelde en die Jambons opvolger, Pieter De Crem (CD&V), gisteren in de Kamer toelichtte.
Op 2 maart 2018 komt de Slovaakse ambassadeur Stanislav Vallo namelijk zelf langs op het kabinet-Jambon om tekst en uitleg te geven bij de zaak. De ambassade heeft dan al, op 26 februari, schriftelijk haar beklag gedaan over de ‘gespierde arrestatie door de luchthavenpolitie van Charleroi’ met ‘levensbedreigende verwondingen’ tot gevolg. Een dag later gaat de ambassadeur langs bij Buitenlandse Zaken voor tekst en uitleg, en op 2 maart passeert hij dus bij Binnenlandse Zaken. Enkele dagen daarvoor had het kabinetJambon al een politieverslag van het incident ontvangen.
In een onderhoud, later in juli, met Buitenlandse Zaken verklaart de ambassadeur ‘dat hij ondertussen contact heeft gehad met minister Jan Jambon over dit overlijden’, zo staat het zwart op wit in de nota die De Crem gisteren voorstelde.
De verklaringen leidden gisteren tot een hele dag crisisoverleg bij Jambon. ’s Avonds klonk het in een persbericht plots dat Jambon zich ‘niets herinnert’ van het drama, iets wat hij ‘ten zeerste betreurt’. ‘Vandaag is evenwel gebleken dat het dossier destijds door zijn kabinet is behandeld, maar de ware proporties van het voorval zijn hem, noch zijn kabinet, onder de aandacht gebracht.’
Volgens Jambon is de ambassadeur niet door hem, maar door zijn medewerkers ontvangen. En het politieverslag was een ‘neutraal’ relaas van de feiten. ‘Uit het verslag kon op geen enkele manier een problematisch optreden van de politie afgeleid worden.’ Slotsom: ‘Voor zover wij vandaag kunnen nagaan, zijn er noch door de toenmalige minister, noch door zijn kabinet fouten gemaakt en is het dossier correct behandeld.’
‘Incompetentie’
De vraag is of daarmee de kous af is. Volgende week mag Jambon een kruisverhoor verwachten in de Kamer. Volgens oppositiepartij SP.A heeft de N-VA’er zijn ‘incompetentie’ getoond, Open VLD-Kamerlid Tim Vandenput had het over een ‘grove, grove fout’. Groen en Ecolo willen weten wat de Slovaakse ambassadeur precies gezegd heeft aan het kabinet.
De vakbond ACV Politie haalde gisteren al de voorhamer boven: ‘Of het uitblijven van een reactie van de toenmalige minister van Binnenlandse Zaken het gevolg is van onkunde, het bewust achterhouden van informatie of zelfs het liegen over het verkrijgen ervan, maakt weinig verschil uit. De schade voor de politie in het algemeen is hierdoor immens.’
Ook voor het bestuursimago van Jambon en de N-VA is de schade nu al groot. De partij eiste duidelijkheid van De Crem waarom de feiten pas twee jaar na datum bekend zijn. Theo Francken (N-VA), destijds staatssecretaris, vond het ‘onvoorstelbaar’ dat Jambon noch hijzelf op de hoogte gebracht was. De boemerang treft de N-VA nu vol in het gezicht.
De scherven vliegen niet alleen tot bij Jambon. Ook de federale politie werd door Buitenlandse Zaken meteen op de hoogte gebracht van de Slovaakse klachten over het politieoptreden, bleek uit het overzicht van De Crem. Maar ook daar gingen geen alarmbellen af. Ook Europol-topvrouw Catherine De Bolle moet daarom naar de Kamer komen, volgende week. De Bolle was in 2018 hoofd van de federale politie.
‘Voor zover wij vandaag kunnen nagaan, zijn er noch door de toenmalige minister, noch door zijn kabinet fouten gemaakt’ Uit het persbericht van het kabinetJambon
24 februari 2018
Jozef Chovanec (38) heeft een ticket voor de avondvlucht vanuit Charleroi naar de Slovaakse hoofdstad Bratislava. Op de luchthaven loopt het mis. Om een onduidelijke reden weigert hij zijn instapkaart te tonen aan een stewardess en geeft haar een duw. Zijn weduwe vermoedt dat hij een psychose kreeg, maar de Slovaakse man wordt opgesloten in een politiecel in de luchthaven. Het hele incident wordt door een medepassagier gefilmd en op het internet geplaatst.
25 februari 2018
Een bewakingscamera filmt wat er die nacht gebeurt. Chovanec slaat eerst met zijn hoofd tegen de muur en de deur van de cel. Zes politiemensen houden daarna de bebloede man in bedwang en lijken daarbij plezier te maken. Een van hen doet een dansje, een vrouwelijke agente brengt de Hitlergroet. Wanneer een ambulancier uiteindelijk een kalmeermiddel aan de Slovaakse man geeft, blijkt dat hij geen hartslag meer heeft. Chovanec wordt overgebracht naar het Marie Curieziekenhuis.
26 februari 2018
De echtgenote van Jozef Chovanec is in allerijl naar België gereisd. Als ze hem ziet liggen in het ziekenhuis, vermoedt ze dat hij ernstige slagen heeft gekregen. Ze neemt contact op met de Slovaakse ambassadeur, Stanislav Vallo, en dient een klacht in tegen onbekenden. De Slovaakse ambassade verwittigt diezelfde dag nog per brief de overheidsdienst Buitenlandse Zaken. De brief, die De Standaard bereikte, laat weinig ruimte voor interpretatie. ‘De ambassade betreurt het, met grote droefheid, om u te informeren over een ernstig diplomatiek incident.’ De klacht: ‘Na de gespierde arrestatie van de luchthavenpolitie van Charleroi is meneer Chovanec met levensbedreigende verwondingen overgebracht naar het ziekenhuis.’
Diezelfde dag vertrekt er volgens onze informatie een politieverslag van het incident naar het kabinet van minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon (N-VA). Volgens Jambon een ‘neutraal relaas van de feiten, maar zonder de vreselijke details die op de camerabeelden te zien waren.’ Jambon zal die ook nooit te zien krijgen. Hij vraagt ze ook niet op bij de onderzoeksrechter.
27 februari 2018
Jozef Chovanec wordt doodverklaard in het Marie Curieziekenhuis, nadat hij er drie dagen in een kunstmatige coma is gehouden. Vallo gaat langs bij Buitenlandse Zaken voor tekst en uitleg. Het verslag van dat gesprek spreekt van ‘slagen’ door de politie. Van de Hitlergroet en andere omstandigheden is dan geen weet. Een kopij van het verslag gaat naar de federale politie, op het niveau van de protocol-officier. Maar de federale politie lijkt het dossier vervolgens niet verder op te volgen. Er komen geen tuchtsancties.
28 februari 2018
Buitenlandse Zaken licht het Comité P in, dat toezicht houdt op de politiediensten. De Belgische ambassadeur in Wenen wordt immers de dag nadien bij het Slovaakse ministerie op het matje geroepen. ‘Ik zou u dan ook dankbaar zijn mocht ik enige aanvullende informatie kunnen verkrijgen over het incident en over welk gevolg aan deze klacht (wegens slagen en ver wondingen red.) gegeven zal worden.’
Het Comité P vraagt op zijn beurt aan de onderzoeksrechter in Charleroi om hen op de hoogte te houden. Het parket verstuurt een persbericht over de zaak. ‘Een relatief onschuldig bericht’ aldus minister van Justitie Koen Geens (CD&V), gisteren in de Kamer. ‘Het spijt mij dat het mij niet meer is opgevallen.’ En voegt Geens er aan toe: ‘Ik zag de parketmagistraat die verantwoordelijk is voor politiegeweld, Ignacio de la Serna, geregeld in die periode. Ik heb van hem geen enkele kennis gekregen van de feiten die gebeurd zijn op de luchthaven van Charleroi.’
2 maart 2018
Vallo gaat langs op het kabinet van Jan Jambon, dat meldt het de dag ervoor zelf aan de federale politie.
4 juli 2018
De Slovaakse ambassadeur wordt opnieuw ontvangen op het ministerie van Buitenlandse Zaken in Brussel. De ambassadeur zegt contact te hebben gehad met Jan Jambon (N-VA). Jambon spreekt vandaag tegen dat hij de ambassadeur zelf ontmoet heeft. ‘Er is een onderhoud geweest tussen medewerkers van zijn kabinet en de Slovaakse ambassadeur’, aldus een persmededeling.
19 augustus 2020
Twee en een half jaar na de dood van haar man in de luchthaven van Charleroi, brengt de weduwe van Chovanec de beelden naar buiten. De zaak leidt tot publieke verontwaardiging.