Lachaert neemt eerste belangrijke horde voor vorming Vivaldi
CD&V is mee aan tafel gegaan met de zes andere Vivaldi-partijen. Daarmee is er nog lang geen regering in zicht, maar Egbert Lachaert (Open VLD) neemt wel een belangrijke horde in deze aanslepende formatie.
Open VLD, MR, PS, SP.A, Ecolo, Groen en CD&V. Die zeven partijen zaten gisteravond urenlang samen rond de tafel in een poging een nieuwe federale regering op de been te brengen. De verkiezingen zijn intussen 15 maanden geleden, maar het is pas de eerste keer dat de zeven partijen in deze configuratie samen rond de tafel zitten. Toch is het een grote stap, nadat koninklijk opdrachthouder Egbert Lachaert (Open VLD) vorige vrijdag nog met betrekkelijk lege handen naar het paleis was moeten gaan. Daar wordt hij vrijdag trouwens opnieuw verwacht.
Het ging om een ‘infovergadering’ en volgens sommigen aanwezigen bleef het allemaal nog redelijk vaag. CD&V-voorzitter Joachim Coens, een belangrijke pion in het Vivaldi-verhaal, zou de andere voorzitters wel duidelijk gemaakt hebben hoe belangrijk dossiers als een staatshervorming en abortus zijn voor zijn partij. CD&V vindt dat een nieuwe regering ook meteen een staatshervorming moet uittekenen. Iets waar de MR op dit moment niet van wil weten. Als de zeven partijen echt onderhandelingen aanvatten, heeft Egbert Lachaert nog heel wat dossiers op de plank die massagewerk vereisen.
Maar zover is het nog niet. Niemand nam gisteren al engagementen. Een nieuwe bijeenkomst met de zeven partijen is ook nog niet gepland. Veel hangt af van het partijbureau dat vanochtend gepland staat bij CD&V. De meningen over regeringsdeelname zonder de
N-VA blijven verdeeld, maar door deel te nemen aan het overleg van gisteren heeft Coens wel een eerste zichtbare stap gezet.
In een interview in De Morgen zei oud-premier Yves Leterme (CD&V) dit weekend nog dat deelname aan Vivaldi slechts zin heeft ‘als we de leiding kunnen nemen. (...) Het is geen verplichting, maar het is democratisch nuttig dat het premierschap nu van taalrol wisselt. Als het een Vlaming is, kom je automatisch bij CD&V terecht’, aldus Leterme. Ook de liberale partijen lonken echter naar ‘de 16’.
Ontslag Wilmès
Het CDH was er gisteren niet bij. Lachaert had zondagochtend wel een apart onderhoud met CDHvoorzitter Maxime Prévot. Gedurende anderhalf uur overliepen ze samen diens nota. Voor het CDH zat daarin niets wat imbuvable is. Omdat het CDH numeriek niet nodig is (de zeven partijen komen samen aan een meerderheid van 87 zetels) was het gisteravond niet uitgenodigd. Maar als CD&V op hun aanwezigheid zou staan – Coens informeerde ernaar – lijken daar geen fundamentele bezwaren tegen te zijn.
De tijd dringt in ieder geval. Op 17 september moet premier Sophie Wilmès (MR) opnieuw het vertrouwen vragen aan het parlement. De voorbije maanden gaven bijna alle partijen al aan dat ze haar dat niet zullen geven. In een interview met De Standaard geeft Wilmès aan dat ze in dat geval de eer aan zichzelf houdt. ‘Drie weken zijn een eeuwigheid in de politiek. (...) Maar als duidelijk is dat je het vertrouwen niet zal krijgen, moet je het dan vragen? Dan moet je je verantwoordelijkheid nemen en je ontslag indienen’, zegt ze.
De regering dreigt dan opnieuw in lopende zaken te moeten gaan, wat eigenlijk ook het geval zou zijn als Wilmès het vertrouwen zou vragen en niet krijgen. Wilmès zelf zegt dat lopende zaken ‘niet wenselijk is’. ‘Ons land heeft nood aan een regering met volheid van bevoegdheden en een stevig plan.’ Een andere mogelijkheid is dat de Vivaldi-partijen over drie weken zélf het vertrouwen kunnen vragen. Al zou het dan, na dit eerste gesprek, wel heel snel vooruit moeten gaan.
‘“Lopende zaken” is niet wenselijk. Er is nood aan een regering met volheid van bevoegdheden en een stevig plan’
Sophie Wilmès
Premier
In een rentreeinterview zet een premier normaal de lijnen uit voor het nieuwe politieke jaar. U heeft nog maar drie weken.
‘Ik zit in een zeer aparte situatie. Door covid-19, waar veel landen mee worstelen, maar natuurlijk ook door de politieke situatie. En die is niet wenselijk, laat me dat al zeggen. We hebben de uiterste datum om de regeringsvorming af te ronden al heel, heel lang overschreden. De aarde is niet gestopt met draaien en dat zal ze morgen ook niet doen. Er is een regering die werkt en de instellingen blijven functioneren. Maar we hebben zo snel mogelijk een regering nodig die een …’
… meerderheid heeft. We kunnen uw zinnen stilaan aanvullen. Dat zegt u al een jaar.
‘U zult dus toegeven dat ik coherent ben in mijn analyses.’ (lacht)
U heeft vanuit de cockpit het overzicht. Is het te wijten aan België zelf dat er nog geen Belgische regering is?
‘Ik hoor dat sommigen graag de staat willen hervormen. Het zal nodig zijn om daarover na te denken, maar dat is nu niet de prioriteit. Daar zit de urgentie niet.’
Tonen de problemen in het beheer van de crisis niet net dat het land anders georganiseerd moet worden?
‘Ik denk niet dat de institutionele discussies in België zodanig snel en gebald kunnen verlopen dat ze nu nog deel kunnen uitmaken van een regeerakkoord. Dan gaan we nog lang moeten wachten op een nieuwe regering. De crisis heeft ook niet aangetoond dat we het ideologische discours moeten volgen dat alles geregionaliseerd moet worden. Ze heeft net getoond dat als we willen samenwerken, we ook kúnnen samenwerken.’
En toch geraken we er niet uit.
‘Ik kan u niet precies vertellen waarom het niet lukt. Er zijn verschillende factoren. De nieuwe samenstelling van het parlement uiteraard. Maar ook de vele wissels aan de top van de partijen. Dat is hun goed recht, maar het heeft zeker niet tot meer stabiliteit geleid. En dan is er natuurlijk de coronacrisis. Die had de ultieme boost kunnen zijn om een regering te vormen, maar ook die leidde helaas niet tot de juiste politieke dynamiek. We moeten positief blijven. Ik heb alle vertrouwen in Egbert Late
chaert (Open VLD) om tot een oplossing te komen.’
Positief blijven? Terwijl de partijvoorzitters elkaar openlijk naar het leven staan. Bart De Wever (NVA) zei 100 procent vertrouwen te hebben in uw voorzitter GeorgesLouis Bouchez (MR) om alles te laten mislukken.
‘Het zou niet goed zijn, mocht ik me daar over opwinden. Ik heb mijn energie nodig voor nuttige dingen. Op dat soort scheldpartijen en persoonlijke aanvallen zit de bevolking echt niet te wachten. Voor het serene klimaat dat nodig is om een regering
‘Het zal nodig zijn om over een staatshervorming na te denken, maar dat is nu niet de prioriteit. Daar zit de urgentie niet’
vormen, is dat nefast. Het geval waar u over spreekt, was een voorwendsel om de liberalen te verdelen. Dat moet stoppen. Sinds het begin van de formatie botsen we op partijen die niet met elkaar willen samenwerken. Dat werkt niet in een land als het onze, waar je per definitie meerdere partijen nodig hebt voor een regering.’
Het is niet het eerste NVAmes in de rug van de MR. Kunnen jullie ooit nog samenwerken? Ik hoor sommige MRkopstukken zeggen dat de partij Bouchez zou tegenhouden, mocht hij het toch nog proberen.
‘De MR heeft nooit andere partijen uitgesloten. Zelfs niet nadat de N-VA de regering had laten vallen om zuiver politieke redenen. We gaan daar nu ook niet mee beginnen. Maar … daarmee creëer je niet het vertrouwen of de omstandigheden om een regering te vormen. De mensen in mijn partij hebben hun overtuiging en hun gevoeligheden. En ze hebben ook een geheugen.’
Want denkt u als De Wever zegt: ‘Ze heeft niet de power en niet het charisma voor sterk leiderschap, maar ze kan er niks aan
doen’?
‘Sommigen doen aan politiek door de hele tijd tegen iets en iemand te zijn. Vaak met dat soort persoonlijke aanvallen. Ik doe dat niet. Volgens mij is de bevolking die aanpak ook meer dan beu.’
En u?
‘De l’ignorance ou du mépris, ik kan daar niet anders op reageren.’
Men verwijt MR te treuzelen, gewoon om de huidige zeven ministers te behouden. Klopt dat? U leidt die ploeg.
‘Onzin. Totale onzin. Zo werkt mijn partij niet. Bij het begin van de pandemie hebben we de mouwen opgestroopt en zijn we aan de slag gegaan. En ze stonden niet in de rij om het in onze plaats te doen, hoor. Ook CD&V en Open VLD hebben in die geest gewerkt, en we hebben het federaal ook niet alleen gedaan. De regio’s en de partijen daar hebben ook alles gegeven. Ik pik dat soort verwijten dus niet.’
De NVA en Vlaams Belang spreken vaak over ‘de wil van het Vlaamse volk’, dat tegen zijn wil een vooral Franstalige regering krijgt.
‘Dat is niet de manier waarop ik naar de samenleving kijk, zo verdeel je de bevolking. Als je federaal verkozen bent, dan zet je je in voor alle Belgen. Eender welke taal ze spreken, arm of rijk, man of vrouw. Moet er een meerderheid zijn aan Nederlandstalige kant? Wij hebben altijd gezegd dat de twee grootste partijen van het land betrokken moesten zijn. Maar dat betekent toch niet dat de liberale partijen dan maar akkoord moeten gaan met alles wat die twee beslissen? In 2014 was er trouwens geen meerderheid aan Franstalige kant, toch hebben we een regering kunnen vormen. Men moet intellectueel eerlijk blijven. Wie zich alleen wil inspannen voor de Walen, de Brusselaars of de Vlamingen, moet maar deelnemen aan de regionale verkiezingen.’
Vlaams minister Ben Weyts (NVA) zei vorige week: ‘In de perceptie maken wij deel uit van de Nationale Veiligheidsraad. Er zit daar maar één Vlaming.’ Hoe leest u dat?
‘Hoezo “Er zit daar maar één Vlaming”? Er is toch ook maar één Vlaanderen. Als je in Brussel een Nederlandstalige minister-president zou hebben, dan zit er toch altijd nog maar één Vlaming rond de tafel? Een
beetje vreemde opmerking, dus. Trouwens, waar slaat dat stuk over perceptie op? Dat is toch helemaal geen perceptie? De gewesten zijn altijd volledig betrokken op de Veiligheidsraad. Zijn eerste zin is dus niet juist en de tweede is onbegrijpelijk.’
Wat gebeurt er na 17 september? Sommige partijen verkondigen al maanden dat ze u dan niet meer het vertrouwen zullen schenken. Valt dat zwaar?
‘Dit gaat niet om iets persoonlijks. Ik vervul een functie en men is tegen die situatie. Als je als regeringslid de zaken persoonlijk neemt, dan zit je niet op de juiste plek, denk ik. Maar politiek wordt 17 september een zeer belangrijke dag. Ik heb me geëngageerd om opnieuw het vertrouwen te vragen aan de Kamer. In het ideale scenario hoeft dat niet, omdat er een nieuwe meerderheid is. Drie weken zijn een eeuwigheid in de politiek. In functie van de situatie op dat moment zijn er verschillende mogelijkheden. Maar ik zal het vertrouwen niet usurperen.’
Er is een mogelijkheid dat u langer blijft?
‘We zullen moeten kijken naar de situatie op dat moment.’
Dat is toch niet wat er is afgesproken?
‘Ik ga niet terugkomen op mijn engagement. Ik ga geen misbruik maken van het vertrouwen dat in mij gesteld is. Voor mij is zo’n gegeven woord belangrijk. Maar de politieke situatie zal op dat moment van belang zijn. Als duidelijk is dat je het vertrouwen
niet zal krijgen, moet je het dan vragen? Dan moet je je verantwoordelijkheid nemen en je ontslag indienen.’
Is een korte periode van lopende zaken dan nog mogelijk?
‘In theorie wel, maar ook dat is niet wenselijk. Ons land heeft nood aan een regering met volheid van bevoegdheden, met een stevig plan. Ze moet zorgen voor steun, relance en stabiliteit. Het is belangrijk dat
we snel duidelijkheid en perspectief geven aan de bedrijven, de werknemers en aan kwetsbare mensen.’
Wil u zelf eigenlijk nog verder als premier? Open VLD en CD&V azen ook op die post.
‘Daar hou ik me nu niet mee bezig. Eerst een nieuwe, volwaardige regering vormen. Wie er aan het hoofd van die regering komt, zal te gepasten tijde worden uitgemaakt. Dat is hoe mijn partij en ikzelf erover denken.’
Veel wind
Als gezicht van de Nationale Veiligheidsraad vangt Wilmès veel wind. Ook als ze andere niveaus op hun verantwoordelijkheid wijst. In Antwerpen en Brussel werd het maar matig geapprecieerd toen de premier enkele weken geleden tot actie aanmaande. Intussen gaan de coronacijfers wel weer de goede kant op. ‘Wij nemen de maatregelen die voor iedereen gelijk zijn. Tegelijk moet er lokaal ingegrepen worden. Hoe beter je dat doet, hoe meer je kan vermijden dat een lokaal probleem bovenlokaal, regionaal of zelfs nationaal wordt. Ik ga geen verwijten maken, want ook voor burgemeesters is het niet eenvoudig om zulke beslissingen te nemen. Maar de strenge federale maatregelen waren nodig om onze kinderen opnieuw veilig naar school te laten gaan.’
‘Nu is het oppassen met wie uit vakantie terugkeert. Maar we konden vakanties naar veilige gebieden niet verbieden, de mensen hadden daar echt nood aan. Gezien de situatie in sommige landen bestaat het risico dat de besmettingen opnieuw toenemen. Men vermoedt dat 20 à 30 procent in het buitenland is opgelopen. Dat is veel en dat zou een alarmbel moeten zijn. Wie uit die gebieden terugkomt, moet de regels volgen.’
Volgens econoom Mathias Dewatripont, lid van de GEES, is de beteugeling van het virus het beste relanceplan.
‘Dat, en de economie en bedrijven ondersteunen. Tussen 15 oktober en april 2021 kunnen we onze relanceplannen indienen bij Europa. Wil dat zeggen dat we op onze lauweren kunnen rusten tot april? Bien entendu: non. Het geeft ons wel de mogelijkheid om de regeringsonderhandelingen nog een kans te geven en de twee samen aan te pakken, zodat de relance de basis kan zijn voor het regeerakkoord. Steun aan de ondernemingen, maar ook aan de mensen.’
‘Men moet intellectueel eerlijk blijven. Wie zich alleen wil inspannen voor de Walen, de Brusselaars of de Vlamingen, moet maar deelnemen aan de regionale verkiezingen'