Leider zonder moreel gezag

Als Jan Jambons persconferentie bedoeld was om zijn blazoen als politiek leider van Vlaanderen te zuiveren, dan is die poging mislukt. Na zijn beslissing om de gang van zaken in het voorjaar van 2018 gedetailleerd uit de doeken te doen, is de storm rond zijn politiek functioneren niet gaan liggen. Integendeel. Na de persconferentie is de vraag verschoven. We weten nu wat Jambon wist en deed. Maar was wat hij deed, wel voldoende?

Hij lijkt het overlijden van een buitenlandse zakenman na opsluiting in een Belgische politiecel ter kennisgeving te hebben aangenomen. Alsof het een doodgewone gebeurtenis was, die geen reactie vergde, op menselijk noch procedureel vlak. Er zijn destijds geen maatregelen genomen, er is geen extra informatie opgevraagd, er is geen onderzoek gelast. Jambon roept als verklaring in dat het gerecht al een dossier had geopend. Maar maakte dat elk initiatief onmogelijk? Wat de Slovaakse ambassadeur Stanislav Vallo het moeilijkste dossier van zijn diplomatieke carrière noemt, leek voor Jambon niet meer dan een fait divers. Dat het gesprek met de ambassadeur twee jaar na dato al uit zijn geheugen gewist is, spreekt boekdelen over het belang dat hij er destijds aan hechtte.

Om in België voldoende aandacht te krijgen voor het tragische lot van Jozef Chovanec, zag diens weduwe zich genoodzaakt de beelden van het politieoptreden openbaar te maken. De samenleving reageerde geschokt. Maar in plaats van zich af te vragen hoe dit kon gebeuren, waarom het onderzoek zo lang aansleept en wat we kunnen doen om een herhaling in de toekomst te vermijden, lijkt Jambons prioriteit vooral zijn eigen hachje redden. Eerst beweerde hij ten onrechte dat niemand hem iets had verteld. Nu zegt hij dat niemand zijn ontslag wil. Die vaststelling lijkt nogal voluntaristisch. Voor zover de sociale media een barometer zijn van wat er leeft onder de bevolking, zijn er heel wat Belgen die vinden dat Jambon de eer aan zichzelf moet houden.

Vast staat dat de affaire als een donkere wolk zal blijven hangen boven Jambons functioneren als Vlaams ministerpresident. Er bestaat een term voor politici die in opspraak gekomen zijn, maar desondanks blijven functioneren. ‘Aangeschoten wild.’ Ze kunnen zich handhaven, maar helemaal hetzelfde wordt het niet meer. Om echt leiderschap uit te stralen, is moreel gezag nodig. Net dat is Jan Jambon kwijtgespeeld door zijn optreden in de zaak-Chovanec.

Jambon zegt dat niemand zijn ontslag wil. Die vaststelling lijkt nogal voluntaristisch