Vivaldi uit de startblokken De kansen, de valkuilen, de portefeuilles
De Vivaldipartijen hebben de ambitie ‘om het land er in 2030 beter te laten uitzien’. Daartoe moeten ze de komende weken al een vijftal bananenschillen ontwijken.
‘We kunnen weer wat hoop brengen in de Belgische politiek’, zei een opgetogen koninklijk opdrachthouder Egbert Lachaert (Open VLD) vrijdagnamiddag na zijn bezoek aan het paleis. Hij werd samen met SP.A-voorzitter Conner Rousseau gepromoveerd tot preformateur om de echte regeringsonderhandelingen op te starten met groenen, socialisten, liberalen en CD&V. De christendemocratische zusterpartij CDH viel gisteren in extremis af.
De zeven Vivaldipartijen hebben de ambitie om een project op poten te zetten met als horizon 2030. Dan bestaat België 200 jaar. Lachaert beloofde een sterke sociale zekerheid en gezondheidszorg, een performante arbeidsmarkt waar 80 procent van de werkbekwamen aan de slag is, een ambitieus klimaatbeleid, meer geld voor veiligheid en een transparante en rechtvaardigere fiscaliteit. ‘Op het einde van het decennium moet het land er beter uitzien.’
Maar om die beloftes in een regeerakkoord te vertalen, zullen de preformateurs en hun opvolger de komende weken nog flink wat hordes moeten nemen. Al helpt de afspraak om respectvol om te gaan met ieders corebusiness.
1. De eeuwige budgettaire knoop
De toekomstige regering wil haar plannen ontvouwen binnen een geloofwaardig budgettair kader. Dit en volgend jaar zal nog niet te veel naar de cijfertjes worden gekeken om de relance niet te fnuiken. Maar nadien willen de Vivaldi
partijen uit het budgettaire dal kruipen. Lachaert zou het tekort tegen 2024 graag opnieuw beperken tot 3 procent van het bbp, de heilige grens die Europa hanteert. Het monitoringcomité raamt het tekort in 2024 bij ongewijzigd beleid op meer dan 27 miljard euro of meer dan 5 procent van het bbp.
Er zal dus een hele weg moeten worden afgelegd. Dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan met socialisten die liefst zo snel mogelijk de minimumpensioenen willen optrekken tot 1.500 euro bij een volwaardige loopbaan en die ervoor pleiten om in de gezondheidszorg opnieuw 2,5 procent boven inflatie uit te geven.
Dat terwijl de liberalen de voorbije maanden geen kans onbenut lieten om de socialisten in het parlement weg te zetten als spilzuchtig, en als de dood zijn voor nieuwe belastingen. In de eisenbundel die de liberalen destijds aan de preformateurs Bart De Wever (N-VA) en Paul Magnette (PS) overmaakten, schreven ze ‘dat de uitgaven in de sociale zekerheid moeten sporen met de daadkracht van de economie’. De groeinorm in de gezondheidszorg wilden ze houden op 1,5 procent.
2. Wanneer zijn belastingen rechtvaardig?
Rechtvaardige belastingen, het heeft de regering-Michel jarenlang onder hoogspanning gezet, en ook Lachaert sprak die ambitie gisteren uit. Socialisten, groenen en christendemocraten ijveren al jaren voor een of andere vorm van vermogens(winst)belasting. In de deal die de PS en de N-VA sloten, behoorde een meerwaardebelasting tot de mogelijkheden, op voorwaarde dat het tarief in de roerende voorheffing even sterk zou dalen.
Een alternatief bestond erin om de effectentaks van de regering-Michel, die het Grondwettelijk Hof vernietigde, te herstellen, iets wat de socialisten de voorbije maanden in het parlement trouwens al geprobeerd hebben. Maar die plannen werden door Lachaert, toen als voorzitter, met de grond gelijkgemaakt. Een vermogenswinstbelasting sloot hij vrijdagavond in Terzake dan weer niet langer uit, op voorwaarde dat de totale belastingdruk daalt.
3. Gaan de kerncentrales dicht in 2025?
Lachaert erkende gisteren dat de wet een kernuitstap voorschrijft (zie blz. 5), maar voegde er meteen aan toe dat de bevoorradingszekerheid niet in het gedrang mag komen en dat de elektriciteitsprijzen onder controle moeten blijven. ‘Dat zal tijdens de onderhandelingen verder moeten worden uitgeklaard.’
In de eisenbundel die de liberale familie destijds aan preformateurs Bart De Wever en Paul Magnette voorstelde, pleitte ze nog voor een verlenging van de twee jongste kerncentrales. De groenen willen dat daarover bij de start van de regering sluitende afspraken zijn gemaakt. Ze willen absoluut vermijden dat de Vivaldiregering het dossier, zoals de regering-Michel, de hele bestuursperiode meesleept. Dat wordt nog een harde noot om te kraken
4. Soepeler of strenger migratiebeleid?
Over migratie werd vrijdagnamiddag met geen woord gerept. ‘Dat wordt nog een moeilijke kwestie’, klinkt het nochtans bij een onderhandelaar. In de deal die Magnette met De Wever sloot, werd op verschillende punten een strenger migratiebeleid afgesproken.
Een collectieve regularisatie werd uitgesloten, strengere regels voor bijvoorbeeld gezinshereniging werden in het vooruitzicht gesteld en de wet op de woonstbetredingen werd opnieuw opgepikt. Ook SP.A-voorzitter Conner Rousseau durft zich wel eens van zijn flinkse kant te tonen. De liberale familie pleitte er in haar eisenbundel voor om ‘het huidige beleid te behouden en te versterken’. De groenen van hun kant hebben het migratiebeleid van de vorige regering altijd te vuur en te zwaard bestreden.
5. Abortus en staatshervorming geëvacueerd
Over het abortusdossier zullen nu geen inhoudelijke beslissingen genomen worden. Een wetenschappelijk comité zal de huidige abortuswet evalueren en een parlementaire commissie zal er zich over buigen. Het dossier wordt dus op de lange baan geschoven.
Hetzelfde gebeurt met de staatshervorming, waar een Nederlandstalig en een Franstalig regeringslid de opdracht zullen krijgen om die voor te bereiden tegen 2024. CD&V zal het graag horen, maar Lachaert herhaalde nog eens dat bevoegdheden daarbij zowel naar de regio’s als naar het federale niveau kunnen verschuiven: ‘Er zijn geen taboes.’ Het zou wel de bedoeling zijn om enkele communautaire symbooldossiers, zoals de verdeling van de Riziv-nummers of de verdeling van de inkomsten uit de veiling van de 5G-frequenties, al eerder te beslechten.
Abortus en een nieuwe staatshervorming zullen de hele bestuursperiode als een zwaard van Damocles boven de regering blijven zweven. De Vivaldipartijen kunnen maar hopen dat de ploeg al stevig aan elkaar hangt wanneer die twee dossiers opnieuw komen bovendrijven.
Christof Vanschoubroek
‘Op het einde van het decennium moet het land er beter uitzien’
Egbert lachaert Preformateur (Open VLD)
Het succes van de onuitgegeven coalitie van socialisten, liberalen, groenen en CD&V zal sterk afhangen van welke premier het project uitdraagt en leidt. Twee namen duiken op: Alexander De Croo (Open VLD) en Paul Magnette (PS).
Egbert Lachaert (Open VLD) gaf het vrijdag toe. De reden dat hij en SP.A-voorzitter Conner Rousseau als preformateurs aan de slag gaan, is omdat het voor alle betrokken partijen duidelijk is dat de twee heren geen ambities hebben om eerste minister te worden.
Het toont meteen aan hoe gevoelig de discussie over de Zestien is. De tijd bleek vrijdag niet rijp om al een formateur in het veld te sturen die zijn of haar regering mag vormen. Is er inhoudelijk nog veel uit te klaren, dan wordt ook de casting van Vivaldi net zo belangrijk om het project te doen slagen.
‘Perfect tweetalig en in staat om met voldoende flair een positief project te verzinnebeelden’
Onderhandelaar over jobomschrijving van premier