Voor de hele natie, niet alleen voor de eigen kiezers
Ons land heeft een nieuw project nodig, vindt Olivier Boehme. De bonte coalitie die in de maak is, is goed geplaatst om dat uit te werken.
Dat de nieuwe federale regering geen Vlaamse meerderheid dreigt te hebben, veroorzaakt enige ophef in Vlaanderen. Open VLD, de SP.A, Groen en CD&V bezetten samen slechts 41 van de 89 Vlaamse zetels in de Kamer. De Vlaams-nationalisten orkestreren de verontwaardiging daarover. De grondwet stelt nochtans dat de leden van beide Kamers de natie vertegenwoordigen, en niet alleen hun kiezers.
Die bepaling staat erin sinds de oprichting van België in 1831 en heeft zes staatshervormingen overleefd. Het moet zijn dat ook degenen die van dit land een federatie wilden maken, vasthielden aan het principe dat de federale Kamer en Senaat instaan voor het belang van heel die staat. Het parlement is niet louter de plaats waar de entiteiten van dat federale verband elkaar ontmoeten, of een overlegforum voor deelstaten. Niet louter, want er zijn verschillende taalgroepen en deelstaatsenatoren en er kan geen grondwetswijziging plaatsvinden zonder een meerderheid in beide taalgroepen. Voor de federale regering geldt bovendien een taalpariteit.
Toch blijft het parlement, en voorop de Kamer, de plaats waar de gekozenen samen zorg dragen voor het land in zijn geheel en al zijn bewoners, van welke rang of stand ook, waar die ook wonen en welke taal ze ook spreken. De intrede van nieuwe sociale groepen, partijen, ideologieën en belangen heeft die doctrine nooit doen verdwijnen. Over alle breuklijnen heen hield de basis voor een collectieve verantwoordelijkheid stand. Het Belgische parlement werkt voor België en de Belgen.
Samen de koers uitzetten
De financiële situatie van het land is deplorabel, de economie kreeg zware klappen door de coronacrisis en de epidemie zelf woedt nog steeds. Dat alles stopt niet aan de taalgrens. Dat geldt ook voor klimaat en milieu en zoveel andere problemen. We moeten een nieuwe toekomst uitvinden voor België, een nieuw project. Daarvoor moeten de gekozenen zo veel mogelijk samen de koers uitzetten.
Een nieuwe synthese tussen het sociale, het economische en het ecologische is aan de orde. De markt en het ondernemerschap functioneren niet zonder stabiele sociale verhoudingen. De omslag naar een klimaatvriendelijk beleid heeft zoveel potentieel voor innovatie en economische vooruitgang dat ook daar geen sprake is van een tegenstelling zonder meer. Opdat alles kan blijven zoals het is, moet alles veranderen. Opdat onze welvaart, welzijn en democratie gevrijwaard worden, heeft dit land een nieuwe deal nodig.
Daarvoor is het niet wachten op de N-VA. Die probeert nu ‘de Vlaming’ uit te spelen tegen een door linkse Franstaligen gedomineerde regering die Vlaanderen in een minderheidspositie dringt. Maar de immer vlotte en gewiekste retoriek van voorzitter Bart De Wever kan niet verhullen dat de Vlaams-nationalisten alle belang hebben bij het beeld van een homogeen rood Wallonië. Het akkoord in wording tussen hem en Paul Magnette (PS) ging precies uit van de premisse dat de sociaal-economische visie en realiteit van noord en zuid onverenigbaar zijn en dus netjes van elkaar gescheiden kunnen, ja moeten worden.
Wervend verhaal
Het beeld van de linkse andere versterkt dat van het homogene rechtse eigen Vlaanderen. Maar de Vlaamse middenklasse begint misschien stilaan te beseffen dat haar belangen niet de eerste zorg van de N-VA zijn. De partij heeft de ‘Zweedse’ centrumrechtse regering, waarvan ze zich de architect verklaarde, eind 2018 zelf getorpedeerd voor een ‘Marrakech-verdrag’ waarover niemand nog spreekt, uit angst voor het succes van Vlaams Belang. Wie bekommerd is om een beleid dat de zo gekoesterde middenklasse dient, gaat toch liever in
zee met de hele liberale familie? Toch eiste de N-VA op arrogante wijze dat Open VLD de MR zou laten vallen. Daardoor zou de federale regering alleen linkser zou zijn geworden.
MR-politicus Didier Reynders verklaarde eerder al scherpzinnig dat de groei van zijn partij een staatshervorming op zich is, omdat ze Walen en Vlamingen ideologisch dichter bij elkaar brengt. Net dat zou de strategie van het Vlaams-nationalisme verstoren. Want economisch nationalisme is nationalisme met economische middelen. Bart De Wever maakte er vroeger niet eens een geheim van dat ook de Vlaamse middenklasse slechts
Vlaams-nationalisten hebben alle belang bij het beeld van een homogeen rood Wallonië
een instrument is voor het ideefixe van die Vlaamse natievorming. Omdat hij besefte dat zijn Vlaamse verhaal niet wervend genoeg was om een echt grote partij te worden, moest hij naar eigen zeggen extra kiezers verleiden met de logica van een Vlaanderen dat zijn welvaart alleen autonoom kan verzekeren. Hoe sluitend die redenering is, heeft hij nooit aangetoond.
Het valt af te wachten wat de onderhandelingen voor een nieuwe, even bonte als brede, coalitie zullen opleveren in deze uitdagende tijden. Met die veelkleurigheid liggen alle elementen op tafel om dit land aanzien en nieuwe perspectieven te geven. Het plan verdient een kans, en dat maakt de verantwoordelijkheid van alle politici die rond de tafel zitten, er alleen maar groter op.