Tijdelijke steun van Berlijn dan toch niet zo tijdelijk
De Duitse regering wil de gunstige regeling voor Kurzarbeit, de tijdelijke arbeidstijdverkorting, tot eind volgend jaar laten bestaan. ‘Hou er rekening mee: de verkiezingen zijn op komst.’
‘Het is een diep dal dat we moeten oversteken. Daarom bouwen we een stabiele brug.’ Dat is de favoriete uitspraak van Hubertus Heil, de Duitse minister van Arbeid (SPD), als hij het over Kurzarbeit heeft. Gisteren is de brug verlengd. Tot eind 2021 – dus nog bijna anderhalf jaar – blijft de overheid financieel bijspringen als een bedrijf zijn werknemers in een systeem van arbeidstijdverkorting plaatst.
Sinds de uitbraak van het coronavirus in Europa heeft de Duitse overheid alle zeilen bijgezet om het bedrijfsleven te ondersteunen. Ze maakte de tijdelijke arbeidstijdverkorting aantrekkelijk en ze stelde een duur ‘Konjunkturpaket’ samen om de financiële problemen voor de bedrijven, de lokale overheden en de bevolking te verlichten.
Door de Kurzarbeit te vergemakkelijken is het Duitsland gelukt om de werkloosheidscijfers binnen de perken te houden. In juni vorig jaar telde het land 4,9 procent werkloosheid, in de coronazomer is dat cijfer gestegen tot 6,2 procent.
Budget in het rood
Rond de vijf à zes miljoen werknemers maakten deze zomer gebruik van de arbeidstijdverkorting, ofwel zo’n 15 procent van de
Dat kost handenvol geld. Specialisten vrezen dat de pot van 26 miljard euro waarover het Bundesagentur für Arbeit beschikt, tegen het einde van het jaar is opgesoupeerd.
De voorstanders van het systeem vinden dat alles beter is dan massale werkloosheid en ze wijzen erop dat het Kurzarbeitwunder in het verleden altijd economisch heeft gerendeerd. Het is zelfs een voorbeeld voor andere landen geworden. Carsten Brzeski, de Europese hoofdeconoom van ING, is van mening dat de Kurzarbeit de economie in tijden van corona heeft ondersteund, omdat de koopkracht van de bevolking minder is gedaald dan wanneer zo veel mensen in de werkloosheid zouden zijn terechtgekomen.
Tegenstanders zeggen dat ‘zieke’ bedrijven nu kunstmatig in leven worden gehouden. ‘Het systeem van tijdelijke arbeidstijdverkorting werkte goed tijdens de crisis van 2008-2009, omdat het Duitse economische weefsel geen structurele problemen vertoonde’, zegt Brzeski aan de telefoon vanuit Duitsland. ‘Maar nu zat de autoindustrie al in lastige papieren voordat het coronavirus uitbrak. De steunmaatregelen van de regering verdoezelen de problemen waarmee de sector kampt.’
Aan de huidige Bondsregering – met de SPD’er Olaf Scholz die als minister van Financiën bereid is om het budget in het rood te kleuren – is zo’n discussie nu niet besteed. Zeker met in het achterhoofd de parlementsverkiezingen van volgend jaar wil hij zo veel mogelijk mensen en bedrijven veilig naar de overkant van het diepe coronadal brengen.
Concurrentie pletwalsen
De vraag is of dat wel nodig is, want veel Duitse economen kijken de toekomst met licht vertrouwen tegemoet. Het Deutsches Institut für Wirtschaftsforschung, dat eerst vreesde dat de economie dit jaar met 9 procent zou dalen, spreekt nu van 6 procent krimp. Volgend jaar zou er alweer 4 procent bijkomen. Deze visie wordt door de meeste experts gedeeld. Samenberoepsbevolking. gevat komt het erop neer dat tijdens het nieuwjaarsdiner van 2021-2022 de Duitse sekt weer mag knallen.
Brzeski leest de verlenging van het systeem van Kurzarbeit in het licht van de komende verkiezingen. ‘De regering had kunnen beslissen om het programma pakweg na een jaar te evalueren in plaats van er meteen tot eind december 2021 mee verder te gaan’, zegt hij. Het is voor hem een duidelijk signaal dat de tijd van besparen nu echt voorbij is. ‘Als je optelt welke megapakketten de Duitse overheid nu in het geweer heeft gesteld, kan ze in de toekomst bezwaarlijk nog andere EU-lidstaten terechtwijzen, omdat ze te veel spenderen.’
Tegelijk vreest hij dat de steunmaatregelen waarmee de Duitse bedrijven nu overeind blijven, concurrerende ondernemingen in andere landen zal pletwalsen. ‘Je kunt het oneerlijke concurrentie noemen’, zegt hij.
Duitsland zal als een van de eerste landen uit de crisis komen, voorspelt Brzeski. Door de steunmaatregelen en de vaststelling dat het coronavirus in Duitsland minder zwaar heeft toegeslagen dan in pakweg Spanje of Italië, zullen de Duitsers als een van de eerste Europeanen het diepe dal oversteken.
‘Steunmaatregelen verdoezelen de problemen waar de Duitse autosector mee kampt’
Carsten Brzeski Hoofdeconoom ING