‘Militaire interventies leveren vooral rampen op’
‘Met de aanvallen op de olie-infrastructuur in Saudi-Arabië, in 2019, is ook gebleken hoe kwetsbaar de Saudi’s en de Golfstaten zijn. Je hoeft zelfs geen luchtmacht meer in te zetten, onbemande drones volstaan om een groot deel van de Saudische olieproductie stil te leggen.’
Vaak lijken die buitenlandse operaties een bliksemafleider. Het Perzische Iran zit economisch aan de grond, maar triomfeert dat het ‘vier Arabische hoofdsteden controleert’. De Saudische kroonprins ‘MBS’ is op oorlogspad in Jemen. De Turkse president, Recep Tayyip Erdogan, lijkt voortdurend uit te zijn op nieuw buitenlands avontuur.
‘Die bliksemafleider hebben een heleboel regimes niet nodig om aan de macht te blijven. Voor Erdogan ligt dat blijkbaar anders, die speelt hooggevaarlijk spel. Erdogan is een echte demagoog, en hoe hij zich nu in Libië gaat moeien, na Syrië, dat is heel nieuw.’
‘Vaak wordt gezegd dat Erdogan het oude Ottomaanse Rijk in ere wil herstellen. Misschien heeft hij die neiging, maar hij weet ook wel dat hij zoiets nooit kan verwezenlijken. Hij wil meer invloed, maar kan niet eindeloos andere landen gaan bezetten. Toch zie je bij hem grootheidswaan, zoals wel vaker bij autoritaire leiders. Binnen Turkije voert hij intussen de intimidatie tegen de eigen burgers op, maar in Syrië wil hij zogezegd een democratie invoeren.’
‘Saudi-Arabië is ook een redelijk nieuwe factor. De jonge, dynamische kroonprins wil zich met van alles bemoeien – op jonge leeftijd kan je veel, maar later krijg je toch meer inzicht. “MBS” begon een hopeloze militaire interventie in Jemen en moeit zich in Syrië en Irak. Saudische opposanten worden vermoord in het buitenland. Dankzij de steun van de VS komen ze er voorlopig nog mee weg ook. Zo is de ene nog agressiever dan de andere.’
Vooral sinds 2011 gaan er golven van volksprotest door de regio. Soms beweegt er wat, vaak volgt alleen bloedvergieten. Het enige alternatief voor jongeren is vaak om te emigreren.
‘Al die regimes kunnen eindeloos meer doen om hun eigen bevolking het leven wat makkelijker te maken. Laat politieke gevangen toch vrij. Wat met al die martelingen in de gevangenissen? Na een week folteren heb je alle informatie die je uit iemand wil hebben, daarvoor moet je geen jaren doorgaan. Maar zo creëren ze een angstcultuur.’
‘Ze zijn doodsbenauwd dat ze onder de voet worden gelopen. De oppositie bestaat ook niet alleen uit lieve jongens, dus willen de regimes elk ander geluid kleinhouden.’
‘De Syriër Mustafa Khalifa schreef een autobiografische roman over zijn tijd in de gevangenis van Palmyra – niet alleen een mooie ruïnestad. Hij had in Parijs een mop horen vertellen over vader Assad, iemand rapporteerde dat en toen hebben ze hém voor dertien jaar gevangengezet, zonder proces. Hij was lid van de Moslimbroederschap, beweerden ze, ook al was hij een atheïst van christelijke komaf. Als u slapeloze nachten wilt beleven, moet u dat boek eens lezen.’
Maar u gelooft niet dat een ‘Arabische Lente’ echt kan werken.
‘In uitzonderlijke gevallen wel, maar ik vind de term op zich slecht gekozen. Nieuw in de regio is dat jongeren via sociale media met elkaar kunnen communiceren en zo eerder oppositie gaan bedrijven. Maar om regimes omver te werpen, heb je militaire middelen nodig. Van Syrië tot Egypte geldt: de communicatiemiddelen zijn nieuw, maar de militaire apparaten zijn oud.’
Mogen Syriërs dan nog wel op straat komen zeggen dat ze hun president ‘Het probleem is dat ze, mee door die buitenlandse steunverklaringen, al snel slogans riepen als “wij willen het regime weg én de executie van de president”. Later waren er landen die voor miljarden aan wapens in die donkere put gooiden – van de VS via Qatar tot Saudi-Arabië en Turkije. Ofwel voer je een beslissende militaire interventie uit, ofwel blijf je weg. Tussenoplossingen zie ik niet.’
‘Het gevolg is dat er een half miljoen doden zijn gevallen in Syrië en er nog altijd niets ten goede is veranderd. Daarom ben ik altijd voor dialoog geweest. Niet praten is een zwaktebod, want daardoor verlies je aan invloed, voor zover die er al was.’
‘Ik vind de term “Arabische Lente” slecht gekozen. Nieuw is dat jongeren via sociale media kunnen communiceren. Maar om regimes omver te werpen, heb je militaire middelen nodig’