Directeur Brusselse EU-denktank verkocht info aan China

De directeur van een Brusselse denktank zou informatie over Europese dossiers hebben verkocht aan Chinese agenten. België onderzoekt de zaak. De man ontkent, maar China’s aandacht voor onze wetgevers is een bekend pijnpunt.

4

Brussel maakt zijn reputatie als ‘centrum voor internationale spionage’ opnieuw waar. Het parket heeft een onderzoek geopend naar Fraser Cameron, een Brits-Belgische ex-diplomaat die tot 2006 voor de Europese instellingen heeft gewerkt. Hij was er elf jaar expert en adviseur. Vandaag leidt hij de denktank EU-Asia Centre, die zich richt op dossiers van Europees-Aziatisch belang. Maar Cameron, die een netwerk heeft dat tot de hoogste niveaus binnen de Commissie reikt, verkocht informatie door aan China.

Dat bevestigen Belgische autoriteiten aan De Standaard, na een onderzoek samen met de Britse inlichtingendiensten. Zij hebben bewijs over contacten tussen Cameron en twee Chinezen. Die laatsten verblijven in Brussel met als dekmantel een aanstelling als journalist bij Chinese staatsmedia. In feite zijn beiden, van wie de namen bij de redactie bekend zijn, verbonden aan de Chinese inlichtingendiensten. De spionageactiviteiten gingen meerdere jaren door en de Chinezen betaalden in die periode verschillende duizenden euro’s aan Cameron.

Op die manier raakte China aan politiek of economisch gevoelige inside-information uit de Brusselse wandelgangen. Denk aan standpunten van de diverse lidstaten over 5G of andere dossiers die voor China belangrijk zijn. Die zijn formeel niet ‘geclassificeerd’ of top secret. Maar ze zijn wel vertrouwelijk en moeilijk te bemachtigen. Weten wanneer een cruciale bijeenkomst van ambtenaren bij de Commissie plaatsvindt, geeft Chinese lobbyisten bijvoorbeeld een duidelijke deadline. Weten welk land al een Chinees-vriendelijk standpunt heeft en welk nog niet, maakt beïnvloeding efficiënter.

Tiktok

Dat lobbyisten contact zoeken met beleidsmakers om de regelgeving te beïnvloeden, behoort tot de orde van de dag in Brussel (DS 18 mei 2019). Buitenlandse mogendheden doen daaraan mee, om ‘hun’ prioritaire belangen buiten de agenda te houden. Of ze informeren wetgevers op zo’n manier over ‘hun land’ dat ze die thema’s gewoon niet op de agenda zetten.

Een goed voorbeeld is de Europese privacywetgeving (GDPR) en de opkomst van Tiktok, een bedrijf dat in een Chinese totalitaire context werkt en data van Europese gebruikers bemachtigt. In China is dat recht op Europese privacystandaarden niet te garanderen. Aan deze zaak besteedde de Europese Commissie de afgelopen tijd nauwelijks aandacht – in tegenstelling tot soortgelijke problemen met de VS. ‘Qua handhaving lijken die dataflows naar China niet te bestaan voor de Europese Commissie’, zegt Jef Ausloos, onderzoeker informatierecht (KULeuven). ‘Dat zijn ooglappen die niet langer houdbaar zijn.’ Lidstaten als Frankrijk openden wel een onderzoek naar Tiktok. De socialemedia-app rekruteerde de voorbije twee jaar een professionele lobbymacht in Europa.

Ook rond de sinds 2015 gekidnapte Zweed Gui Minhai (DS 25 februari) bestond lange tijd geen politieke druk op Peking. In Zweden klonk onvrede over het gebrek aan Europese coördinatie. Ook dat keerde de afgelopen maanden. Deze week, na de virtuele ontmoeting met Xi, nam de voorzitter van de Europese Raad Charles Michel Gui’s naam in de mond.

‘De afgelopen jaren heeft China actief geprobeerd om bronnen en toegang te vinden tot Brusselse beleidsmakers’, zegt Reinhard Bütikhofer, Europees Parlementslid voor de Duitse Groenen en verantwoordelijk voor China-relaties. Er zijn duizenden medewerkers in de Europese instellingen.

Affaire-Song

Ook het aantal Chinese geheime agenten die onder de dekmantel van journalist of academicus informatie verzamelen bij zulke doelwitten, is omvangrijk. Dat bewees vorig jaar nog de affaire-Song. Song Xinning, de directeur van het Confucius Instituut aan de VUB, mag ons land niet meer binnen vanwege spionage. Drie recente rapporten van de Duitse denktank Merics, de Tsjechische denktank Sinopsis en het Amerikaanse Center for Strategic and Budgetary Assessments bevestigen dat China onze democratische besluitvorming probeert te beïnvloeden via gecoördineerde contacten met Europese beleidsmakers

De jongste drie jaar is er bij Europa meer aandacht voor veiligheid en spionage. Maar sommigen uit de ‘Brussels Bubble’ kunnen niet altijd geloven dat een invloedrijk figuur die ze al jaren kennen, mogelijk gevoelige informatie doorgeeft. ‘Het is hoog tijd dat de hygiëne rond veiligheidsprotocollen in de EU wordt aangescherpt’, zegt Jonathan Holslag (professor internationale politiek VUB).

Effectieve vervolging van Cameron is zeer moeilijk. De Belgische wet definieert spionage te summier als ‘het doorgeven van voorwerpen, plannen, of inlichtingen die geheim moeten blijven in het belang van de verdediging van het grondgebied of de staat’. Die bepaling dateert van 1934, nog voor de EU bestond. Vandaag zijn de maatschappelijke context en de waarde van informatie veranderd. In de praktijk worden spionnen alleen vervolgd voor andere criminele daden zoals het witwassen van geld. Een update van de spionagewet ligt al lang op tafel, omdat Brussel met de Navo en de EU belangrijke instellingen in huis heeft. Alleen gooiden de eindeloze coalitieonderhandelingen roet in het eten.

De twee Chinese spionnen verblijven in Brussel met als dekmantel een aanstelling als journalist bij Chinese staatsmedia