Gemiddeld halfjaar leerachterstand door coronacrisis
Volgens een analyse van de KU Leuven bedraagt de leerachterstand door de coronacrisis voor kinderen die nu in het eerste middelbaar zitten, gemiddeld een half schooljaar.
De resultaten zijn slechter dan verwacht, en het gaat dan nog om een ‘conservatieve inschatting’ van de leerverliezen voor álle Vlaamse leerlingen. Dat is de conclusie van een studie die de KU Leuven heeft uitgevoerd. De onderzoekers keken daarvoor naar de testscores van de Interdiocesane proeven (IDP), een soort eindexamen dat leerlingen van het katholiek onderwijs in het zesde leerjaar afleggen voor vijf vakken.
Door de resultaten van juni 2020 te vergelijken met die van voorgaande jaren kon de KU Leuven voor het eerst onderzoeken wat de werkelijke impact van corona is op de kennis van onze leerlingen. ‘Een wereldprimeur’, zeggen onderwijseconomen Kristof De Witte en Joana Maldonado. ‘Er is onderzoek dat berust op hypotheses, extrapolaties en bevragingen. Nu hebben we concrete cijfers.’
Zo blijkt dat de leerlingen in het zesde leerjaar gemiddeld ongeveer een halfjaar leerverlies hebben opgelopen in vergelijking met voorgaande jaren. ‘Het gaat dan nog om leerlingen die het snelst deeltijds terug naar school mochten’, zegt De Witte. ‘En de scholen die deelnamen aan de IDP in 2020, hebben doorgaans een meer bevoorrecht publiek. De reële achterstand voor het hele onderwijs is wellicht nog dramatischer.’
De gevolgen zijn niet min. ‘Eerder onderzoek toonde aan dat een leerverlies van een halfjaar overeenkomt met een individueel loonverlies van 2,6 procent, en met 0,86 procent minder kans op een job’, zegt De Witte. ‘Als je die individuele klappen samentelt, kun je een welvaartsverlies krijgen van wel 15 procent.’
Nederlands krijgt klappen Opvallend: de achteruitgang is het grootst voor wetenschappen en technologie, op de voet gevolgd door Frans en Nederlands. Voor wiskunde is de situatie iets minder dramatisch en voor mens en maatschappij is er vreemd genoeg geen achterstand. Verder onderzoek moet die verschillen verklaren. ‘Wiskunde gaat wellicht minder sterk achteruit, omdat het voor dat vak makkelijker is om herhalingsoefeningen via afstandsonderwijs aan te bieden’, zegt De Witte. ‘De test Nederlands gaat over begrijpend lezen. Dat zijn vaardigheden die moeilijker vanop afstand te onderhouden zijn.’
Het gevolg is dat het katholiek onderwijs nu signalen krijgt van leerkrachten die met de handen in het haar zitten. ‘Leerkrachten in het eerste leerjaar ondervinden bijvoorbeeld dat hun leerlingen minder voorbereidend lezen hebben gekregen in de derde kleuterklas’, zegt Machteld Verhelst, pedagogisch directeur van Katholiek Onderwijs Vlaanderen. ‘Hun leerkrachten moeten nu stukken van het kleuteronderwijs bijwerken.’
‘Leerkrachten in het eerste leerjaar ondervinden dat hun leerlingen geen voorbereidend lezen hebben gekregen in de derde kleuterklas’
Machteld Verhelst
Pedagogisch directeur katholiek onderwijs
De vraag is hoe je zo’n achterstand goedmaakt. De basisschool van het Lutgardiscollege in Oudergem geeft geen nieuwe leerstof meer tot de herfstvakantie. ‘We nemen nu eerst de essentiële leerstof op die onze leerlingen vorig schooljaar gemist hebben’, zegt directrice Kathleen Van Hemelrijck. ‘Pas daarna beginnen we aan de leerstof van dit jaar. Maar ook daar focussen we ons op de essentiële doelen.’
Het katholiek onderwijs adviseert die focus op essentiële leerstof. Voor Nederlands kan dat betekenen dat grammatica voorrang krijgt op literatuur. ‘Ook niveaugroepen kunnen een oplossing zijn’, zegt Lieven Boeve, topman van Katholiek Onderwijs Vlaanderen. ‘Dat je leerlingen voor bepaalde leerdomeinen samenzet en intensief op hun niveau bijwerkt.’
Of dat allemaal genoeg is, moet nog blijken. Te meer omdat corona de wereld nog niet uit is. ‘Voor we onze scholen nog eens sluiten of naar code oranje gaan, houden we deze analyse best voor ogen. Dat doe je niet ongestraft’, zegt Boeve.