Amerika, het grootste land aller tijden? Yeah right
Donald Trump dringt nationalistische mythes op. Maar ook de Democraten wentelen zich graag in patriottisme, betreurt Cas Mudde.
President Donald Trump heeft zijn nationalisme altijd al openlijk omarmd. Vorige donderdag deed hij er nog een stevige schep bovenop. In zijn toespraak tijdens de conferentie in het Witte Huis over de Amerikaanse geschiedenis viel hij de ‘progressieve indoctrinatie van de Amerikaanse jeugd’ aan – vaste kost in elke Republikeinse speech. Trump zei dat hij een commissie op touw zou zetten om een ‘patriottische opvoeding’ te introduceren. Die zou een ‘pro-Amerikaans curriculum ontwikkelen dat de waarheid over de grote geschiedenis van ons land in de verf zet’.
Het komt niet meteen als een grote verrassing. Trump is tenslotte een uiterst rechtse politicus, en chauvinistisch nationalisme behoort onlosmakelijk tot die uiterst rechtse ideologie. Wat de Verenigde Staten zo uitzonderlijk maken, is dat het volledige politieke spectrum dat patriottisme – en zelfs chauvinisme – deelt. Alle Amerikaanse presidenten verheerlijken de VS graag als het meest fantastische land ter wereld, of zelfs in de wereldgeschiedenis. Het is een van de weinige punten waarop de Republikeinen en de Democraten niet van mening verschillen.
Gezwaai met vlaggen
Net zoals veel progressieve buitenlanders die naar Amerika verhuisd zijn, heeft het patriottisme van de linkerschadelijke
in dit land mij altijd ver wonderd. In West-Europa doen vaderlandsliefde en gezwaai met vlaggen de meeste progressieven huiveren. Maar in de VS wikkelen progressieven zich vaak trots in de stars-and-stripes, terwijl ze Trump aanvallen omdat hij niet patriottisch genoeg is. De verkiezingen van 2016 waren een bijzonder bizar voorbeeld: een uiterst rechtse kandidaat die zich zeer kritisch opstelde tegenover de VS haalde het toen van een trotse patriottische centrumlinkse kandidate.
Joe Biden doet niets liever dan de kaart van de vaderlandsliefde trekken. ‘We zijn met voorsprong de grootste, machtigste en meest fatsoenlijke natie ter wereld’, sprak hij enkele dagen geleden het publiek toe tijdens zijn bijeenkomst in Greensboro. Het klinkt misschien als een oncampagnestrategie, maar Biden slaat daar wel de bal mis, zowel politiek als strategisch. Volgens zowat alle betekenisvolle indicatoren is Amerika niet het grootste land aller tijden. Het is zelfs niet het grootste land ter wereld.
Amerikaanse politici (en burgers) benadrukken graag dat ze de oudste en grootste democratie ter wereld vormen. De mythe van ‘we the people’ wordt Amerikanen van kindsbeen af ingeprent. Maar de VS zijn gebouwd op racisme en raciale uitsluiting. Als de Verenigde Staten in de late achttiende en vroege negentiende eeuw het meest democratische land waren, dan was dat louter op dezelfde manier als Zuid-Afrika in de vroege twintigste eeuw het ‘meest democratische’ land van Afrika was.
Gelukkigste volk? Ook niet Ook vandaag bevat het Amerikaanse democratische systeem veel formele en informele gebreken die je in weinig Europese landen (en andere) terugvindt. Ik ken geen enkel ander land waar de kandidaat die nationaal bekeken de minste stemmen haalt toch de presidentsverkiezingen wint. Het gemanipuleer van kiesdistricten in Amerika overtreft zelfs het Hongarije van Viktor Orban. Om nog te zwijgen van de ‘onderdrukking van talloze stemmen’ die in bijna elke staat voorkomt en die grote delen van het Amezijde rikaanse Zuiden al plaagt sinds het einde van de Burgeroorlog.
Ook wat de meest fundamentele economische indicatoren betreft, die veel Amerikanen zo na aan het hart liggen, is Amerika niet het grootste land ter wereld. Luxemburg heeft het hoogste bbp per inwoner, bijna tweemaal zo hoog als de VS, die pas op de achtste plaats komen. Volgens de ginicoëfficiënt, een belangrijke indicator voor economische ongelijkheid, staan de VS 51ste – tussen Djibouti (50ste) en Ivoorkust (52ste). Ook voor andere ontwikkelingsindicatoren, zoals corruptie (23ste), onderwijs (26ste) en gezondheidszorg (30ste), scoren de VS slechter dan een lange rij landen. Geen wonder dat de Amerikanen slechts de 19de plek wegkapen op de ranglijst van gelukkigste volkeren op aarde.
De mythe van ‘we the people’ wordt Amerikanen van kindsbeen af ingeprent, maar hun land is gebouwd op racisme en raciale uitsluiting
Zelfsabotage
Democraten voelen voortdurend de behoefte om hun liefde voor Amerika te bewijzen. Zo willen ze komaf maken met de constante beschuldigingen door rechtse media en politici dat de linkerzijde geen patriotten en zelfs verraders zijn. De ironie is dat de gemiddelde Amerikanen veel realistischer lijken dan hun leiders. In 2017 wees een peiling nog uit dat zelfs niet de meerderheid van de Republikeinse kiezers denkt dat de VS ‘boven alle andere landen staan’.
Die patriottische peptalks houden ook niet op wanneer een Democraat in het Witte Huis trekt. Barack Obama was niet alleen de verpersoonlijking van de American dream, hij reisde ook de wereld rond om het ‘Amerikaanse exceptionalisme’ te bejubelen en de VS ‘de grootste natie op aarde’ te noemen.
Democratische politici verspreiden niet alleen verkeerde informatie als ze de VS uitroepen tot grootste land ter wereld, ze steken zichzelf ook stokken in de wielen. Veel van de strijdperken waar Amerikaanse progressieven slag leveren, gaan over doelstellingen die de meeste Europese landen al lang bereikt hebben: universele gezondheidszorg, fatsoenlijke abortusbepalingen, strenge wapenwetten, betaalbaar onderwijs ...
Het is net omdat de VS niet het grootste land ter wereld zijn, dat de taak van de Democraten zo enorm en zo belangrijk is. Het land moet dringend de eigen beloftes en propaganda beginnen waar te maken. Daarvoor moet het meer doen dan oppervlakkig hervormen en sleutelen in de marge. Een grondige transformatie is nodig, en dat geldt ook voor de meeste van zijn belangrijkste culturele, economische en politieke instituten. Om dat voor elkaar te krijgen, is het cruciaal dat de mensen weten welk werk er nog op de plank ligt.
Anders gesteld: om te maken dat Amerika het grootste land ter wereld wordt, moeten de Democraten het Amerikaanse volk uitleggen dat ze niet het grootste land ter wereld zijn – en dat ze dat ook nooit geweest zijn.