Waarom China ons klimaat kan redden
China’s verrassende belofte voor klimaatneutraliteit tegen 2060 getuigt van ambitie. Die kan slagen, zolang ze Peking competitiever en zuiniger helpt concurreren. ‘Maar er blijven vragen.’
Als Xi Jinping de kans krijgt om internationaal een goede beurt te maken, laat hij die nooit liggen. Zo kondigde de Chinese president op de Algemene Vergadering van de VN onverwacht aan dat zijn land tegen 2060 klimaatneutraal wordt. Voor een groeiland met veel armoede is dat heel ambitieus. Zeker omdat de ‘mature’, welgestelde economieën in de EU mikken op 2050, maar tien jaar vroeger.
‘Het grootste klimaatnieuws van dit jaar’, zegt Helen Mountford van de ngo World Resources Institute over Xi’s plan. ‘Er zullen misschien addertjes onder het gras zitten, maar China’s koolstofvrije toekomst komt in zicht.’ ‘Ondenkbaar een paar jaar geleden’, meent professor Niklas Höhne (New Climate Instituut, Keulen).
‘Stuitend contrast met VS’
Xi wint op twee fronten met dit groene charmeoffensief. De Amerikaanse president Donald Trump had in diezelfde VN-ontmoeting China uitgescholden voor ‘grote vervuiler’. Nu toont Xi de wereld nog eens dat de VS geen echte partner zijn in het klimaatakkoord van Parijs, terwijl China zich wel ‘loyaal’ en solidair opstelt.
Ten tweede is dit de perfecte toegift aan Europa, waarmee Peking in lastige onderhandelingen zit (DS 15 september). De EU wil dat Xi subsidies aan staatsbedrijven opgeeft én klimaatengagement toont. Dat laatste krijgt de EU nu. Het laat Xi toe zijn staatskapitalisme nog feller te verdedigen aan de onderhandelingstafel.
De belofte kan de opwarming van de aarde doen teruglopen met 0,3 graden Celsius tegen 2100. Concreet is dat de grootste geschatte reductie die de ngo Climate Action Tracker (CAT) ooit vaststelde. Volgens CAT kan dit, samen met de verkiezing van Joe Biden, de bovengrens van 2 graden Celsius opwarming weer haalbaar maken.
China brengt straks een cruciaal vijfjarenplan uit, met details over die ‘klimaatneutraliteit’. ‘China stelt doelen vaak conservatief en spreekt ze pas uit als ze haalbaar zijn’, meent Jos Delbeke (European University Institute), voormalig klimaatonderhandelaar bij de EU. ‘Daarom is dit signaal zo belangrijk. Het contrast met de VS is stuitend.’
Katja Biedenkopf, expert klimaatbeleid aan de KU Leuven, is voorzichtiger. ‘Zonder concrete tussentijdse doelen blijven er open vragen. Hoe zeker is het dat China zijn coronaherstel op een groene manier invult?’ Al geldt die vraag volgens Biedenkopf ook voor Europa. Xi biedt wel degelijk wat hoop.
Groene Zijderoute?
Een Chinese nationale markt voor CO2-uitstootrechten zit in de laatste rechte lijn. ‘Die emissiehandel begint met de elektriciteitsmarkt, maar zal steeds meer sectoren omvatten’, zegt Delbeke. ‘Alleen al in fase 1 wordt die markt groter dan de hele Europese emissiehandel. Dit zal zijn invloed op andere landen als India niet missen.’
Biedenkopf merkt wel op dat het systeem permanente bijschaving nodig heeft. ‘De staat, en niet de markt, bepaalt de energieprijzen, terwijl dure energie zware sociale gevolgen heeft. Daarom is zo’n systeem bouwen heel ingewikkeld voor China.’
China wil al jaren de goedkope massaproductie laten vallen voor hoogtechnologische, winstgevende sectoren en digitale innovatie. ‘De grote vraag is of China de massale investeringen zal doen om productiemethodes in te voeren die CO2 opslaan’, zegt Biedenkopf. ‘Dat hangt dan weer samen met een goedwerkende emissiehandel, waarin zulke dure innovaties lonen.’ De handelsoorlog en de strijd om grondstoffen geven China mogelijk extra motivatie om verspilling te stoppen via ‘circulaire economie’. Bewijs van hoe ver dat gaat, is Xi’s recent ‘nationaal actieplan’ tegen voedselverspilling.
In de steden worden hightechrecyclagesystemen, elektrische bussen en scooters in sneltempo ingevoerd. Biedenkopf: ‘Rond elektrische auto’s voert China een erg progressief beleid. Vroeger namen zij vernieuwingen van ons over, maar dat proces verandert voor bepaalde technologieën al van richting.’
Delbeke maakt zich wel zorgen over het uitbesteden van CO2-intensieve industrie aan China’s periferie. Denk aan textielfabrieken voor de westerse consument die van de kuststeden verhuisden naar armere provincies als Xinjiang. Dat uitbesteden van vervuiling (via steenkoolcentrales of fabrieken) doet China via zijn ‘Zijderoutes’ ook in armere Aziatische of Afrikaanse landen als Pakistan, Vietnam of Ethiopië. Die landen snakken naar Chinees geld en leggen weinig eisen op. Toch groeit de kritiek. ‘Het eerste congres op hoog niveau over het vergroenen van de Zijderoutes komt deze maand’, zegt Delbeke. ‘De controverse noopt China tot nadenken.’
Xi’s belofte kan de opwarming van de aarde doen teruglopen met 0,3 graden Celsius tegen 2100