‘Hoor je het verschil tussen een heruitgave en een oude plaat?’
Deze maand belandt veel oude wijn in nieuwe zakken in de platenwinkel. In september legt alleen al platenfirma Universal vijf oude albums in een nieuwe persing in de winkels. Goats head soup (1973) van The Rolling Stones, Frank (2003) van Amy Winehouse, To bring you my love (1995) van PJ Harvey, No need to argue (1994) van The Cranberries en Elliot Smith (1995) van Elliot Smith krijgen allen een heruitgave. ‘Maar wat betekent dat eigenlijk, als een plaat opnieuw uitgebracht wordt?’, vraagt Stijn De Wolf via mail. ‘Alles staat toch gewoon op Spotify? En alle belangrijke platen liggen toch gewoon altijd in de winkel?’
Dat klopt slechts voor een deel, zegt Karel Van Audenaerde van de Gentse vinylshop Music Mania. ‘De echte klassiekers proberen we altijd op stock te hebben. Dat zijn albums van Pink Floyd, The Beastie Boys, en ja, ook Goats head soup van The Rolling Stones. Van die plaat zijn er indertijd miljoenen geperst: het is geen zeldzame plaat. Maar soms droogt de stock ook op. Original pirate material van The Streets, bijvoorbeeld, is lang niet meer beschikbaar geweest. Sinds de heruitgave hebben we die altijd binnen.’
Platenfirma’s proberen via heruitgaven financieel het maximale uit hun catalogus te halen door ervoor te zorgen dat klassieke albums beschikbaar blijven, of door cultbands een nieuwe kans in de schijnwerpers te gunnen. ‘Zeker bij belpop is de vraag soms groot’, zegt Van Audenaerde. ‘The dipster van Wizards of Ooze werd in 1994 alleen op tournee verkocht in een kleine oplage. Dan is zo’n heruitgave zeer welkom. Ik denk dat platenfirma’s zoveel focussen op verjaardagen van iconische platen, dat ze in die categorie veel laten liggen. Zo is een tijdje geleden alles van Rod Stewart herperst, maar daar was volgens mij weinig vraag naar.’
Voor platenzaken zijn reissues een belangrijk deel van de omzet, zegt Van Audenaerde. ‘Enerzijds zien we bijvoorbeeld dat jonge mensen oude platen digitaal ontdekken en ook iets tastbaars willen: The Rolling Stones gaan al wel eens samen de deur uit met de nieuwe plaat van Rolling Blackouts Coastal Fever. Anderen willen hun verzameling op punt stellen: de platen van PJ Harvey kwamen in de jaren 90 vooral op cd uit. Het is geen toeval dat nu vooral de vinylversie snel de deur uit gaat.’
Remaster
Veel heruitgaven lokken luisteraars met extra’s: in het geval van Goats head soup, waarvan ‘Angie’ de bekendste single, is dat een liveopname in Vorst Nationaal. PJ Harvey pakt uit met onuitgebrachte demo’s. Maar vaak wordt er ook gezwaaid met een ‘geremasterde’ uitgave, waarbij het geluid opgefrist wordt. Alleen: merkt een doorsnee luisteraar daar iets van? ‘Remastering sleutelt niet meer aan de klank van individuele instrumenten, maar aan het geluid in bepaalde frequenties’, legt Filip Heurckmans uit. Hij werkt als geluidsingenieur bij Galaxy Studios in Mol, en doceert muziektechniek aan PXL Music.
‘Dat is een kwestie van micromanagement met moderne apparatuur: op een Beatles-plaat uit 1962 kon je al wel eens wat ruis horen tijdens een stiller stuk. Nieuwe technologie kan dat wegfilteren. Maar voor recentere opnames durf ik te betwijfelen of het wel de moeite loont om een remaster te kopen. Je hebt al een goeie installatie nodig om het verschil te horen: als je naar de plaat luistert terwijl je over de Brusselse ring dendert, merk je niets.’
Eén wezenlijk verschil komt bij zo’n heruitgave wel vaak kijken, weet Heurckmans. ‘De remaster van Nirvana’s Nevermind is zo’n 5 db luider dan het origineel, zonder dat je aan de volumeknop van je installatie komt. Die drang naar luidheid zit al jaren in de muziekindustrie. Doordat de grootste pieken bij de remastering afgevlakt worden, kan de rest van het nummer ook luider gezet worden. Wat beter klinkt? Ik vind die remaster duidelijk minder, maar mijn studenten kiezen bij een blinde test toch voor de recente versie, omdat ze vinden dat die voller en warmer klinkt. Uiteindelijk blijft het een kwestie van smaak.’
‘Voor recentere opnames durf ik betwijfelen of het wel de moeite loont om een remaster te kopen. Je hebt al een goeie installatie nodig om het verschil te horen’
Filip Heurckmans Geluidsingenieur