Van en voor alle Belgen
De kaap van de 500 dagen wordt net niet gerond. Wie het eindresultaat bekijkt, stelt zich alleen de vraag waarom dit zo lang moest duren. Het maakt de zucht van verlichting niet minder oorverdovend. Eindelijk een regering, eindelijk verlost van het circus. Eindelijk opnieuw zicht op beleid.
De samenstelling valt te betreuren. Het was ongetwijfeld democratisch verkieslijker geweest om de grootste partijen in elke deelstaat met elkaar te laten samenwerken. Misschien leverde dat niet echt een stabieler kabinet op, maar het zou logischer aanvoelen. Het zou de Vlaamse kritiek doen verstommen, met een constructievere sfeer tot gevolg.
Het duurde te lang voor de N-VA en de PS echt met elkaar in gesprek gingen. Daarvoor was eerst de coronacrisis nodig, daarna een jonge voluntaristische partijvoorzitter. Uiteindelijk liep het met een sisser af. De N-VA legt hiervoor de verantwoordelijkheid bij Open VLD. De Vlaamse liberalen moeten zich op dit punt zelf maar verdedigen. Niemand hoeft met deze regering akkoord te gaan, maar het blijft het kabinet van en voor alle Belgen. Ze kan bogen op alle grondwettelijke legitimiteit. De premier wordt ‘onze’ premier.
De inhoud van het akkoord verrast niet. Van een breuk met het verleden is geen sprake, zelfs corona slaagt er niet in om het beleid totaal te laten omslaan. Weliswaar komt er een sociale correctie, maar dat stond in de sterren geschreven na de stevige nederlaag van de Zweedse partijen.
Mede daarom is dit compromis geen motie tegen de Vlamingen. De verschilpunten met de deal die de PS en de N-VA met elkaar hadden gesloten, blijven beperkt. De Belgische realiteit laat geen inhoudelijke revoluties toe, wat flink wat frustratie genereert. Binnenskamers geven Vlaams-nationalisten zelfs toe dat ze, op wat communautaire klemtonen na, grotendeels op hetzelfde terrein waren geland.
Inhoudelijk zijn nog niet alle knopen opgelost, het onderlinge vertrouwen vergt nog wat oplapwerk. Rest het gevecht om het premierschap. Vermits het kabinet in het parlement slechts op een Vlaamse minderheid kan rekenen, is het rechtvaardig dat een Vlaming deze regering leidt. Het vult een democratisch deficit figuurlijk op. Het zou zeer ongepast zijn als een Vlaamse formatie om partijpolitieke redenen een Franstalige eerste minister zou verkiezen.
Wie het ook wordt, de eerste minister moet samen met een onervaren ploeg alle zeilen bijzetten om de virulente oppositie en de gevoelens van antipolitiek te counteren. You only get one chance to make a first impression.
Alleen een Vlaamse eerste minister vult het democratisch deficit aan Vlaamse kant figuurlijk op