De Croo heeft de beste kaarten, maar haalt hij zijn slag thuis?
CD&V zal zich nog weren als een duivel in een wijwatervat, maar de sleutel van de Zestien lijkt meer en meer de kant van Alexander De Croo (Open VLD) uit te gaan. Vivaldi zit weer op de rails, maar de turbulente voorbije dagen sterkten de tegenstanders b
Georges-Louis Bouchez zal alles in de strijd gooien om Paul Magnette, zijn grote politieke rivaal, te dwarsbomen
‘Formateurs zijn formateurs, de rest van de casting moet nog besproken worden’
Joachim Coens (CD&V) Partijvoorzitter
De weddenschappen zijn open. Neemt huidig vicepremier Alexander De Croo (Open VLD) volgende maand zijn intrek in de Zestien of komt het premierschap toch in handen van PS-voorzitter Paul Magnette? ‘Mijn buikgevoel zegt dat het De Croo wordt’, zegt een onderhandelaar. ‘Laat ons zeggen dat er veel draagvlak is voor Alexander en Paul’, luidt het bij een andere. ‘Het is nu nog fiftyfifty.’
Draagvlak, behalve bij de MR en CD&V dan. MR-voorzitter GeorgesLouis Bouchez huivert van een glansrol voor Paul Magnette, zijn grote politieke rivaal. CD&V vindt dan weer dat het premierschap aan de grootste partij toekomt, dus aan CD&V, als voor een Vlaamse premier wordt gekozen. De partij heeft evenveel zetels als Open VLD, maar kreeg meer stemmen.
Het duo De Croo-Magnette stond op 5 september al klaar om de fakkel over te nemen van toenmalig koninklijk opdrachthouder Egbert Lachaert (Open VLD). Maar die vlieger ging toen niet op bij gebrek aan consensus onder de zeven Vivaldipartijen. Lachaert en SP.A-voorzitter Conner Rousseau – beiden zonder de ambitie premier te worden – werden het veld ingestuurd als preformateurs.
Maar het geduld, ook van het Paleis, is niet eindeloos. Om de formatie onder stoom te houden is woensdag gekozen voor de oplossing met de meeste draagkracht. De MR en CD&V werden voor een voldongen feit geplaatst. De preformateurs zouden de twee wel op voorhand hebben laten weten dat er geen andere keuze was. Dat iedereen vandaag nog aan tafel zit, is allicht het beste bewijs dat ook de MR en CD&V zich – minstens voorlopig – hebben neergelegd bij het formateurschap van Magnette en De Croo.
Pasmunt
Dat wil nog niet zeggen dat MR en CD&V al afstand hebben gedaan van hun claim op de Zestien. ‘Formateurs zijn formateurs, de rest van de casting moet nog besproken worden’, zei CD&V-voorzitter Joachim Coens gisteren. Ook Bouchez was er woensdagavond als de kippen bij om duidelijk te maken dat er nog geen premier is gekozen.
Bij de andere partijen leeft meer en meer het gevoel dat de twee hun kandidaat nog in de race houden als pasmunt om sterkere bevoegdheden binnen te halen. Alleen is het maar de vraag wat die pasmunt waard is, als de tegenstand nog amper gelooft in de oprechtheid van die kandidaturen.
Premier Sophie Wilmès (MR) heeft zich nog geen enkel moment gretig getoond om in de Zestien te blijven. Hilde Crevits (CD&V) is verknocht aan het Vlaamse niveau en is niet meteen een groot voorstander van Vivaldi. Koen Geens (CD&V) straalt dan weer te weinig vernieuwing uit.
Hoewel het geen natuurwet is dat een formateur ook premier wordt, is de kans toch erg groot dat de bal richting De Croo of Magnette rolt. De Croo heeft daarbij iets betere kaarten. Bouchez zal alles in de strijd gooien om Magnette te dwarsbomen. Daarnaast heeft er alle belang bij dat de Vlaming De Croo het haalt. Met een Franstalige premier zouden de groenen genoegen moeten nemen met slechts één ministerspost. Bovendien is het na drie Franstalige premiers wellicht nog eens tijd voor een Nederlandstalige. De SP.A schaart zich logischerwijs achter Magnette, maar niemand verwacht dat de Vlaamse socialisten zullen dwarsliggen als het uiteindelijk De Croo wordt.
Grootste familie
De zwaarste tegenstand tegen De Croo zit bij CD&V. ‘Aangezien CDH niet meedoet, moeten we kijken naar de grootste partij in elke taalgroep’, luidt het daar. ‘En dan is er niks logisch aan De Croo als premier. Magnette valt nog uit te leggen, en zelfs Wilmès, omdat zij nu al eerste minister is.’
Wat voor Magnette pleit, is dat de socialisten de grootste familie worden in de Vivaldi-regering en de PS de grootste partij. De grootste die de leiding neemt, geeft alGroen tijd wat extra stabiliteit. Geen enkele regering is gebaat bij een schoonmoeder die vanop de zijlijn constant het regeringsbeleid op de korrel neemt, heeft het kibbelkabinet-Michel nog eens aangetoond.
Als Magnette premier wordt, moet hij het voorzitterschap van de PS opgeven. Maar net als Charles Michel (MR) kan hij perfect ‘de baas’ blijven van zijn partij terwijl een voorzitter-boekhouder de partij voort bestiert. Hoewel Magnette al heeft aangegeven ‘beschikbaar’ te zijn, weet niemand wat hij echt wil. Is het premierschap echt zijn natte droom, of drijft hij de prijs voor zijn partij gigantisch op om de eer uiteindelijk aan iemand anders te laten?
‘Dit is het einde van de christendemocratische volkspartij in Vlaanderen, onze enige hoop is nog het congres.’ Of nog: ‘Met een abortusthematiek en zonder premier gaan we het verschil niet maken, CD&V heeft totaal geen gezicht meer.’ En om af te sluiten: ‘Ik vrees dat 2024 een fataal jaar wordt.’
Het zijn maar enkele berichten die in de Whatsapp-groep van de CD&V-burgemeesters de ronde doen. Voor alle duidelijkheid: hier zijn alleen de tegenstanders aan het woord. Maar net zij zien zich gesterkt in hun mening na de bokkensprongen van MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez en na de aanstelling van formateurs Alexander De Croo (Open VLD) en Paul Magnette (PS).
Eerst werd hun voorzitter, Joachim Coens, dinsdag tot zijn grote frustratie urenlang uit de race gehouden door preformateurs Egbert Lachaert (Open VLD) en Conner Rousseau (SP.A). Vervolgens moest hij woensdag ook nog eens akte nemen van de aanwijzing van de twee formateurs. Coens had nochtans intern duidelijk zijn veto gesteld tegen De Croo als premier, maar lijkt opnieuw in het zand te bijten.
Toetredingscongres
‘Formateurs zijn formateurs, de rest van de casting moet nog besproken worden’, probeerde Coens zich gisteren gezichtsverlies te besparen. Maar de kans dat CD&V nu nog de premier mag leveren, is bijzonder klein.
CD&V-seniorenvoorzitter Eric Van Rompuy maakt zich alvast zorgen. ‘Liberalen en socialisten delen de lakens uit in Vivaldi, maar wat zal de herkenbare rol zijn van CD&V?’, schrijft hij op zijn Facebookpagina. ‘We riskeren meegesleurd te worden in een trein waarvan niemand weet waar hij naartoe gaat.’
CD&V-burgemeester en voormalig kandidaat-partijvoorzitter Walter De Donder stelde zijn mening bij. ‘Ik was ook eerst geneigd om onze verantwoordelijkheid te nemen. Dat zit in ons DNA. Maar nu zie je dat het al slaande ruzie is nog voor de voetbalploeg op het veld staat’, zegt hij. ‘Zo gaat die ploeg het niet lang uitzingen. Dan kunnen we beter zoeken naar herbronning in de oppositie.’
Het is ook geen toeval dat veel burgemeesters al verwijzen naar 2024, wanneer er niet alleen federale en Vlaamse, maar ook lokale verkiezingen zijn. De tegenstanders vrezen zelf de dupe te worden van een falende regering waarin CD&V amper een rol kan spelen.
Uit de geciteerde Whatsappgroep blijkt dat enkele burgemeesters hopen op een ‘njet’ van de partijleden op het toetredingscongres. Normaal is zo’n partijcongres een fait divers, maar dat ligt nu anders. Vroeger kwamen misnoegde leden gewoon niet opdagen, maar de kans is groot dat de leden nu ook digitaal zullen kunnen stemmen. Dat maakt het veel makkelijker om zonder sociale controle een tegenstem uit te brengen.
Binnen de partij beseffen ze dat gevaar en ook de voorstanders van Vivaldi spreken zich nu voor het eerst al wat prominenter uit. ‘Als liberalen, socialisten en groenen met elkaar discussiëren over fiscaliteit, sociale zekerheid of begroting, dan landen ze waar CD&V staat’, stipte Kamerfractieleider Servais Verherstraeten aan in Villa Politica. ‘Als dit project slaagt, dan denk ik dat CD&V zich comfortabeler zal voelen in deze regering dan in de vorige legislatuur, toen we vaak aan de kant zaten.’
Ook Jan Vermeulen, CD&V-burgemeester van Deinze, benadrukt dat zijn voorzitter nu vooral steun nodig heeft. ‘We gaan ons marktleiderschap niet terug vinden door vier jaar in de oppositie te zitten. De Vivaldi-trein is vertrokken, en die is niet meer te stoppen. Wie die trein nog wil tegenhouden, blijft op het perron staan trappelen. Want we weten allemaal wat het alternatief is: verkiezingen.’
Voor partijvoorzitter Joachim Coens is het duidelijk: het regeerakkoord zal de beoordeling door de leden ‘zeker’ doorstaan.
‘Liberalen en socialisten delen de lakens uit, maar wat zal de herkenbare rol zijn van CD&V?’
Eric Van Rompuy (CD&V) CD&Vseniorenvoorzitter