Bushcraften, dichter bij de natuur en bij de rare snuiters
‘Er zijn heel veel goede redenen om jezelf terug te trekken en te herbronnen in de natuur, maar ze kan ook een broedplaats zijn voor afrekeningen en geweldfantasieën’
Walter Weyns Socioloog UAntwerpen
Een vuurtje stoken, met een katapult achter een konijn aan gaan en overnachten in een zelfgebouwde hut. Bushcraften brengt de mens dichter bij de natuur, maar trekt ook rare snuiters aan die de maatschappij de rug willen toekeren.
‘Amin’ E.M. (26) was volgens het Antwerpse parket goed voorbereid toen hij vorige week met zijn twaalfjarige neefje Ilias uit Mortsel vertrok. Met twee fietskarren vol materiaal waren ze via de A12 naar Wallonië gefietst. Na drie bange dagen vond de politie de twaalfjarige jongen terug in Steenkerke in de provincie Henegouwen, waar hij met zijn nonkel aan het fietsen was. E.M. werd aangehouden op verdenking van ontvoering van een minderjarige. Vrijdag besliste de raadkamer dat hij zijn voorhechtenis thuis mag uitzitten met een enkelband. Tegenover de speurders verklaarde Benjamine E.M. dat hij wilde gaan bushcraften, ‘om even weg te zijn van de wereld’.
Bushcraften is de kunst om met zo weinig mogelijk hulp van buitenaf een tijdje in de vrije natuur door te brengen. ‘Anders dan bij survival, waar het de bedoeling is om aan een noodlottige situatie te ontsnappen, kiest de bushcrafter er zelf voor om zich terug te trekken in de natuur’, zegt Franky Desmet (56) die in Jabbeke al vijftien jaar bushcraft- en wapenwinkel Delo uitbaat.
Dat terugtrekken in de natuur kan verschillende vormen aannemen: de een vindt dat hij bushcraft als hij met zijn auto naar de Ardennen rijdt, er een vuurtje maakt en in een hangmat gaat liggen. De ander slaapt in een shelter van takken en bladeren en is pas tevreden als hij met een stok een vis kan vangen en weken- of zelfs maandenlang is afgesneden van de bewoonde wereld.
‘De beweging heeft een respectabele geschiedenis’, zegt socioloog Walter Weyns (UAntwerpen). ‘Een aantal godsdienstvernieuwers plaatste zich resoluut buiten de maatschappij: denk maar aan asceten die halfnaakt op een steen gingen zitten tot hun haren twee meter lang werden, of de heilige Antonius die zich in de woestijn terugtrok en een van de eerste monnikenkloosters vormde. Hun motivatie was dezelfde als die van de bushcrafters: ze wilden afstand nemen van de beperkende, misleidende en van de essentie van het leven afwijkende samenleving.’
Bushcraften kwam overgewaaid uit Australië, Zuid-Afrika en de VS en werd de laatste jaren ook in ons land steeds populairder. Natuurpunt organiseert al negen jaar een bushcraftweekend waar je een vuurboog leert maken of lepels leert snijden. ‘Het eerste jaar hadden we met moeite veertig inschrijvingen. De vorige editie was met 800 deelnemers volzet’, zegt Pieter Blondé van Natuurpunt.
Met jezelf in het reine
Vooral gezinnen schrijven zich in, maar ook de fanatiekere bushcrafters die enkele weken off the grid willen gaan. ‘Hun drijfveer is dezelfde’, zegt Blondé. ‘Bushcraften gaat over een drang naar vrijheid die mensen zoeken door verbinding te maken met de natuur. Vroeger kon ieder kind een kamp bouwen en eetbare bessen vinden, maar vandaag is dat anders. Bushcraften is een vrij nieuwe term voor dingen die vroeger gemeengoed waren.’
Franky Desmet merkt in zijn winkel dat de vraag toeneemt. ‘Zeker de afgelopen maanden zijn mensen op zoek naar nieuwe manieren om zich te ontspannen. Een kleine minderheid ziet bushcraften als een uitweg voor als het einde van de wereld in zicht komt. Die types komen bij mij honderd survivaldozen kopen.’
Daarin zitten attributen als een kompas en een fluitje, maar ook vuurblokjes. ‘Wie al vuur gemaakt heeft, weet hoe bijzonder het is’, zegt Desmet. ‘Vuur geeft warmte en veiligheid, maar ook een geluksgevoel.’
‘De natuur werkt therapeutisch’, vult Pieter Blondé van Natuurpunt aan. ‘Dat geldt ook voor mensen die zich niet lekker in hun vel voelen. De natuur is een plaats om met jezelf in het reine te komen. In dat opzicht kan bushcraften ook aantrekkelijk zijn voor wie de maatschappij de rug wil toekeren. Voor eventjes, of voor een langere periode.’
Moord op Nicky Verstappen
Twee jaar geleden werd in een Spaans dorpje de Nederlandse bushcrafter Jos B. opgepakt op verdenking van de moord op Nicky Verstappen. De elfjarige jongen verdween in 1998 tijdens een jeugdkamp in Brunssum. Een dag later werd zijn lichaam gevonden. Het jongetje droeg alleen een rode pyjamabroek. Hij was verkracht. Pas twintig jaar later kwam er een doorbraak in de zaak. Door doorgedreven DNA-onderBenjamine
zoek waarbij ongeveer 15.000 mannen DNA afstonden, kwam de toen 55-jarige Jos B. in het vizier. Hij deed zelf niet mee aan het onderzoek, maar DNA van zijn familieleden leidde naar hem. Toen de politie hem wilde oppakken, bleek hij van de radar verdwenen. Pas nadat er foto’s van de man werden verspreid, kwam de politie hem op het spoor. Jos B., die in Nederlandse kranten omschreven wordt als ‘een eenzaat met veel fantasie’, moet zich volgende week in Maastricht verantwoorden voor de moord op Nicky Verstappen.
Met de verdwijning van Ilias vorige week kwam bushcraften opnieuw in een negatief daglicht. De onderzoeksrechter gaf de opdracht om Benjamine E.M. te laten onderzoeken door een psychiater om te begrijpen wat hem bezielde om zijn neefje zonder medeweten van zijn ouders mee te nemen. De man zou erg bezig zijn geweest met complottheorieën over het coronavirus. Is het toeval dat Jos B. en Benjamine E.M. zich aangetrokken voelen door bushcraften? ‘Er zijn heel veel goede redenen om jezelf terug te trekken en te herbronnen in de natuur’, zegt socioloog Walter Weyns. ‘Langs de andere kant kan ze ook een broedplaats zijn voor afrekeningen en geweldfantasieën.’
Crocodile Dundee
Franky Desmet verkoopt in zijn winkel behalve survival- en bushcraftmateriaal ook wapens zoals messen, bijlen, loodjes- en luchtdrukgeweren, maar ook airsoftreplica’s. Zijn bushcrafters daar dan ook in geinteresseerd? ‘Niet noodzakelijk’, zegt Desmet. ‘Die combinatie komt voort uit mijn eigen achtergrond als militair. In mijn winkel komen mijn twee persoonlijke passies aan bod: de natuur en wapens.’
Een mes behoort wel tot de standaarduitrusting van een bushcrafter. in Delo liggen ze in verschillende groottes: van een klein knipmes tot een veertig centimeter lange replica van de Outback, het wapen van de onverschrokken krokodillenjager uit de Australische rimboe waarop de film Crocodile Dundee is gebaseerd. ‘Ik vraag de gegevens van iedereen die hier een wapen komt kopen’, zegt Franky Desmet. ‘Als mensen weigeren, stuur ik ze door. Een beetje voorzichtigheid is geboden: we leven in een rare wereld.’