‘Ze stopten me dertig uur in een kooi, zonder eten’
Zoals elke week zullen de Wit-Russische vrouwen zaterdag betogen. Ze riskeren daarbij opgepakt te worden, zoals twee vrouwen vorig weekend overkwam die kon spreken. ‘Ik ben nog bozer dan dat ik bang ben.’
Aleksandra (33) heeft haar tas al gepakt. Haar ‘to-go’-zak met schoon ondergoed, een tandenborstel en tandpasta, wat T-shirts en enkele boeken gaat straks naar haar moeder. ‘Als ik zaterdag in de cel vlieg en alles wat ik bij me heb, wordt aangeslagen, dan kan mijn moeder die tas komen brengen’, zei ze vrijdagochtend aan de telefoon vanuit Minsk. Ze is er niet gerust op. Vorige week is haar deelname aan het wekelijkse zaterdagprotest van de vrouwen op het politiecommissariaat geëindigd. Als ze vandaag weer wordt opgepakt, dan riskeert ze niet alleen een boete, maar ook een celstraf die kan variëren tussen vier en vijfentwintig dagen. Maar toch gaat ze.
‘Ik vermoed dat er deze zaterdag minder vrouwen zullen zijn’, zegt freelancejournaliste Nasta Zacharevich (27). ‘Vorige week zijn driehonderd vrouwen opgepakt. Ik vrees dat veel vrouwen nu zullen thuisblijven en zich zullen aansluiten bij de grote zondagsmarsen tegen Loekasjenko. Die zijn veiliger, want er komt meer volk op af.’
Nasta is net twee dagen vrij. Zij werd vorige zaterdag door de ordediensten in het vizier genomen, toen ze als journalist, in opdracht van een buitenlandse zender, de vrouwenbetoging in Minsk filmde. Het waren mannen die niet in uniform waren, het gezicht verstopt in een bivakmuts, die haar in de supermarkt waar ze geld wilde wisselen hadden klemgezet. Ze beweerden dat Nasta videomateriaal dat door de politie was gedraaid, had bemachtigd en doorverkocht. De vier mannen namen haar mee naar een bestelwagen zonder nummerplaat. ‘Ik ben gekidnapt’, zegt ze. ‘Ik had verhalen gehoord van vrouwen die in zo’n busje zijn verkracht, dus ik was doodsbenauwd.’ De camera die in de bestelwagen hing, stelde haar een beetje gerust. Ze is ongedeerd op het politiecommissariaat gearriveerd.
Blauwe schenen
Aleksandra, die zoals elke week in de vrouwenbetogingen marcheert, wil haar familienaam niet in de krant. De foto van haar arrestatie circuleert op sociale media. ‘Vorige zaterdag stond de oproerpolitie Omon plots voor ons.’ Haar vriendin kreeg slagen op het hoofd en Aleksandra heeft nu nog blauwe plekken omdat de oproerpolitie tegen haar benen schopte om haar te laten vallen.
‘Ze duwden ons, een groepje van een vrouw of twaalf, tegen de muur. “Als jullie nu vertrekken, laten we jullie gaan”, beloofde de politie, en dus verlieten enkele vrouwen de hechte groep’, vertelt Aleksandra. ‘Ze werden onmiddellijk vastgepakt en meegenomen.’ Zij werd ook in een geblindeerde wagen geduwd, het type waarmee gevangenen worden vervoerd. Daarin zaten ze met zijn achten, op weg naar het commissariaat.
Illegale manifestatie
Nasta, de journaliste, werd door het anonieme busje ook in een politiecommissariaat afgezet en in een kooi gestopt. ‘Ik heb daar dertig uur gezeten, zonder eten.’
Vrienden die aan het politiecommissariaat naar haar vroegen, kregen te horen dat ze er niet was. Toen zondag in de late namiddag een nieuwe lading betogers werd binnengebracht, verhuisde Nasta naar een cel op het commissariaat: klein, donker en koud. Ondertussen hadden de politieofficiers haar gezegd dat ze gearresteerd was ‘omdat ze had deelgenomen aan een illegale manifestatie’.
Maandagnamiddag werd ze naar de gevangenis overgebracht, vanwaar ze online aan haar hoorzitting moest deelnemen. Een advocaat, die via haar moeder uiteindelijk toch met haar contact had kunnen opnemen, kon niet helpen. ‘Hij kon me alleen beschermen door erop te wijzen dat ik geen domme dingen moest zeggen die nadelig voor mij konden zijn.’ De hoorzitting was een farce. ‘Er draafden enkele mannen op die beweerden dat ze mij gezien hadden. Sommige van die zogenaamde getuigen hadden hun gezicht bedekt. Eén man verklaarde dat hij me om vijf uur op de betoging had gezien, terwijl ik op dat moment al vastzat in het politiecommissariaat.’
Na de hoorzitting verdween Nasta weer in een cel. Vervolgens werd ze overgebracht naar een plek 60 à 70 kilometer verderop, schat ze. Daar moest ze voor een vrouwelijke bewaker poedelnaakt gaan staan en verschillende keren door de knieën buigen. Blijkbaar is dat de manier om te controleren of vrouwen geen voorwerpen in hun vagina hebben verstopt.
Daarna verdween ze in een gemeenschappelijke cel, die ze eerst met drie en dan met zeven vrouwen deelde. Het toilet in de cel had een muurtje niet hoger dan een meter. Wassen of douchen was er niet bij. Het humeur van de bewakers was onvoorspelbaar: het ene moment vriendelijk, dan een verschrikkelijke bullebak. ‘Ik ben fysiek niet mishandeld, maar psychologisch was het geen beste tijd’, zegt Nasta. Donderdag werd ze uiteindelijk vrijgelaten.
Gebrainwasht
Aleksandra heeft meer geluk gehad. Allicht kreeg zij een mildere behandeling omdat ze ‘maar’ een betoger was en geen journaliste. Zij heeft de hele zaterdag met tientallen vrouwen op het commissariaat doorgebracht. De vrouwen – de jongste 17, de twee oudsten met pensioen – hadden heftige gesprekken met de agenten. ‘Die mannen geloven echt dat wij worden betaald door buitenlandse spionnen. Ze zijn ervan overtuigd dat ze aan de juiste kant staan’, vertelt Aleksandra. Ze stelde vast dat de mannen, als ze te veel lastige vragen en opmerkingen van de mondige vrouwen kregen, dezelfde standaardantwoorden gaven of de vragen ontweken. ‘Ze praten hun oversten na, ze zijn gebrainwasht.’
Aleksandra was eerst van plan om de vrouwenprotestactie van zaterdag over te slaan, maar de beelden van de geheimzinnige inauguratie van president Aleksandr Loekasjenko afgelopen woensdag en het brute politieoptreden tegen de betogers ’s avonds, duwen haar weer op straat. ‘Ik weet niet wat er zaterdag zal gebeuren, ik weet niet of het veilig zal zijn. Maar we moeten doorgaan’, zegt ze.
‘Natuurlijk ben ik er weer zaterdag weer bij’, zegt ook Nasta. ‘Ik ben journaliste, ik moet mijn werk doen. Ik ben nog bozer dan dat ik bang ben. Dit regime heeft mijn moeder aan het huilen gebracht.’
Nasta moest voor een vrouwelijke bewaker poedelnaakt gaan staan en door de knieën buigen. Blijkbaar controleren ze zo of vrouwen geen voorwerpen in hun vagina hebben verstopt
Kardinaal Giovanni Angelo Becciu heeft ontslag moeten nemen als prefect van de Congregatie voor de Heiligen Zaligverklaringen. Volgens Becciu heeft paus Franciscus hem gedwongen op te stappen. De paus beschuldigt hem van verduistering en nepotisme, Becciu ontkent dat hij fouten heeft gemaakt.
De Italiaan had donderdag een ‘surreëel gesprek’ met Franciscus, zei hij gisteren. ‘Hij vertelde me dat hij alle vertrouwen in mij verloren was en dat ik afstand moest doen van al mijn rechten als kardinaal.’ Zo verliest Becciu zijn stemrecht bij een nieuwe pausverkiezing.
Becciu was al langer omstreden. Vorig jaar viel het openbaar ministerie van het Vaticaan binnen bij de Autoriteit voor Financiële Informatie. De aanklager had informatie dat het staatssecretariaat van het Vaticaan – het belangrijkste ministerie binnen de curie – in 2014 180 miljoen euro had geïnvesteerd in een vastgoedproject in Chelsea, een dure wijk in Londen. Die zou tot een luxueus appartementencomplex omgebouwd zou worden. Becciu had daar zijn zegen voor gegeven.
Pikant detail: een groot deel van dat geld kwam van de opbrengsten van de Pieterspenning, een jaarlijkse vrijwillige bijdrage van de gelovigen waarmee Rome goede werken mag doen. Of luxeappartementen goede werken zijn? Becciu zag er in elk geval geen graten in.
Augiasstal
Donderdag duwde de paus hem een andere beschuldiging onder de neus. Hij had documenten gekregen van de Italiaanse financiële politie waaruit bleek dat Becciu in 2017 100.000 euro, afkomstig van het staatssecretariaat, naar het bisdom Ozieri in Sardinië had overgemaakt. Zijn broer leidt daar een liefdadigheidsorganisatie. In de jaren daarvoor had hij de Italiaanse bisschoppenconferentie ook geadviseerd om 300.000 euro te schenken aan datzelfde goede doel. Dat is allemaal volgens de regels gebeurd, volgens Becciu. De bisschop van Ozieri zei gisteren dat het geld nooit is gebruikt.
Het ontslag van Becciu vestigt alweer de aandacht op de financiële schandalen die het Vaticaan al jaren achtervolgen. Paus Franciscus probeert er greep op te krijgen, maar dat gaat met vallen en opstaan. De man die de paus had aangesteld om orde op zaken te stellen, de Australische kardinaal George Pell, kwam zelf in opspraak. Hij werd veroordeeld voor kindermisbruik, werd in beroep vrijgesproken, maar een terugkeer naar het Vaticaan is niet meer mogelijk.
Pell feliciteerde de paus gisteren van uit Australië met het ontslag van Becciu. ‘Ik hoop dat de augiasstal verder uitgemest wordt.’
Dominique Minten