Wie zijn die extreemrechtse jongens die van Trump ‘paraat moeten staan’?
Donald Trump weigerde tijdens het eerste verkiezingsdebat om extreemrechts en ‘white supremacists’ te veroordelen. Nu zegt Trump dat hij de ‘Proud Boys’ niet kent.
Tijdens het eerste verkiezingsdebat tussen president Donald Trump en zijn Democratische rivaal Joe Biden, afgelopen dinsdag, kwamen onder meer de aanhoudende antiracismeprotesten ter sprake. Toen moderator Chris Wallace vroeg of hij als president afstand wou nemen van gewelddadige groeperingen, vroeg Trump om een voorbeeld van zo’n groep, waarna Biden de Proud Boys noemde. Trump reageerde met de zin ‘Stand back and stand by’. Oftewel: ‘Houd jullie gedeisd en blijf paraat’.
Veel Proud Boys-leden reageerden onmiddellijk in gesloten chatgroepen op berichtendiensten zoals Telegram: ze vinden de uitspraak en erkenning van hun president historisch en beschouwen ze als ‘een stilzwijgende goedkeuring voor hun gewelddadige acties’.
Verheerlijking van geweld
De Proud Boys meldden ook dat er zich sinds die uitspraak meer leden hebben aangesloten bij de neofascistische groep. En zoals de naam van de groep al verraadt: de leden van de Proud Boys zijn voornamelijk mannen. De groep beschrijft zichzelf als een ‘prowesterse en broederlijke organisatie’ en steunt openlijk politiek geweld. Zo kreeg de groep tijdens de Unite the Right-rally in Charlottesville in 2017 meer aandacht. Tijdens deze betoging, die onder andere georganiseerd werd door Proud Boys-lid Jason Kessler, werd tegendemonstrant Heather Heyer opzettelijk doodgereden. Ook doken de Proud Boys de voorbije maanden, tijdens de aanhoudende Black Lives Matter-protesten in de Verenigde Staten, op als gewelddadige tegenbetogers die soms zwaargewapend waren.
‘Westerse waarden’
De beweging werd in 2016 opgericht door Gavin McInnes. McInnes is ook een van de oprichters van Vice Media. Twee jaar later stapte hij uit de groep, naar eigen zeggen omdat het geweld zich in veel gevallen richtte op ras en hij vooral wilde staan voor de ‘westerse waarden’.
Dat de groep geweld verheerlijkt, bleek ook nadat onderzoeksjournalisten van het burgerjournalistiek netwerk Bellingcat screenshots hadden onthuld van een Proud Boys-groep in Oregon. In de chats was te lezen hoe de leden openlijk geweld planden tegen Black Lives Matter-betogers. Hoewel Trump tijdens het eerste verkiezingsdebat de Proud Boys had opgeroepen om klaar te staan, zei hij woensdag tijdens een persmoment dat hij niet weet wie ze zijn. ‘Het enige wat ik kan zeggen, is dat ze zich moeten terugtrekken en de politie haar werk moeten laten doen’, voegde hij daar nog aan toe. Op die manier doet hij een poging om de polemiek die zijn uitspraak had veroorzaakt, te bedwingen.
Ook in Canada, het Verenigd Koninkrijk en Europa hebben de Proud Boys afdelingen. Zo is in Nederland de groep ‘Proud Boys NLD’ actief.
Veel Proud Boysleden vonden de uitspraak van hun president historisch en beschouwen ze als ‘een stilzwijgende goedkeuring voor hun gewelddadige acties’
Europa en Turkije proberen de plooien rond gas in de Middellandse Zee glad te strijken in een top. Maar Turkije heeft de EU te vaak ervaren als onbetrouwbaar. Het zal niet meer afwijken van zijn nieuwe nationalistische doctrine.
‘Landen die ooit grote rijken waren, vergeten dat niet’, zegt politicoloog Soner Cagaptay (Washington Institute for Middle East Policy) over de spanningen rond gas tussen Turkije en Europa. ‘Zoveel generaties zijn er nog niet over het Ottomaanse Rijk gegaan.’ Het conflict in de Middellandse Zee (DS 7 september) wordt vaak gereduceerd tot de ‘neo-Ottomaanse’ ambities van president Recep Tayyip Erdogan.
Op dit moment praten Griekenland en Turkije met elkaar en zoekt de EU in een top naar nieuwe consensus. Cagaptay waarschuwt voor een systeemverandering die de ‘sultan’ overstijgt. Turkije ziet de relatie met het Westen nu als strikt contractueel. ‘Het hele twintigsteeeuwse model, met een Turkije dat zich thuisvoelt in het westerse blok, is dood’, zegt hij. De EU mag op een mirakel hopen vooraleer Turkije afwijkt van zijn strategische belangen.
Het beoogde gas is cruciaal voor Ankara. Het importeert zowat 99 procent van zijn gas, vooral uit concurrerende grootmachten Rusland en Iran. Van die risicovolle afhankelijkheid wil Turkije – net als andere landen – af. Ook eist het land een andere regionale rol op. Veel meer dan vroeger is het ‘eigen belangen eerst’, los van wat ‘beschaafde’ Europeanen vinden. Die trend hangt samen met de recente terugtrekking van de VS uit het
Midden-Oosten. In het nieuw ontstane machtsvacuüm is het ieder voor zich. Wie te lang aarzelt, verliest terrein ten koste van andere brute spelers.
Onder Navo-paraplu
In de Koude Oorlog kroop Turkije onder de Navo-paraplu, vooral uit schrik voor de Russen. De VS voorkwamen dat de Grieks-Turkse erfvijandschap (zie tijdlijn) overkookte. Zelfs de opdeling van Cyprus bleek geen onoverkomelijk probleem, zolang Washingtons agenda domineerde. Turkije was te essentieel voor het westerse blok. Daarnaast staat Ankara al decennia op de drempel voor toetreding tot de EU. ‘Dat proces verliep niet echt fair’, aldus Cagaptay. ‘De EU dacht Turkije eeuwig in de wachtkamer te kunnen houden.’
Toen Erdogan in 2002 aan de macht kwam, was zijn buitenlandse motto ‘nul problemen met buurlanden’. Hij reikte de hand, bijvoorbeeld naar Iraakse Koerden. ‘Die idealistische aanpak bleek niet opgewassen tegen de instabiliteit in de regio’, oordeelt analist Ali Askarov. ‘Turkije raakte ook gemarginaliseerd door de gezamenlijke plannen voor gaswinning tussen Cyprus, Egypte en Israël’, zegt voormalig diplomaat en Turkijekenner Marco Pierini (Carnegie Europe) aan De Standaard. In 2011 begon de Syrische oorlog. Turkije ving miljoenen vluchtelingen op.
De Syrische Koerden roerden zich en deden Ankara voor de territoriale eenheid vrezen. De relatie met de EU verzuurde snel. De in de migratiedeal beloofde visa-liberalisering en douane-unie blijven tot vandaag dode letter.
Politiek van de provocatie
Erdogans keerpunt als havik kwam in de zomer van 2016, na de schok van een nooit opgehelderde poging tot staatsgreep. Paranoia
‘De EU dacht Turkije eeuwig in de wachtkamer te kunnen houden’
Soner Cagaptay Washington Institute for Middle East Policy
sloeg toe. ‘Europa sprak in die eerste chaotische uren weinig veroordeling uit’, zegt Cagaptay. Om electorale redenen maakte Erdogan een alliantie met de ultranationalistische MHP (‘Grijze Wolven’). Hij zuiverde het leger en benoemde anti-westerse militairen. Dat leger lanceerde een maritieme strategie: ‘de verdediging van het blauwe vaderland’ (Mavi Vatan, red.). Gewone kiezers in wijkcentra morden over dat bedreigde thuisland.