‘Zowel oppositie als meerderheid heeft gelijk’
Het debat over de opbrengsten van de bestrijding van sociale en fiscale fraude raakt niet beslecht. Het helpt niet als minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V) het ene zegt, maar het andere bedoelt.
We mochten de cijfers niet cumulatief optellen, vertelde minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V) gisteren op Radio 1. Maar prompt telde hij de fraudeopbrengsten van de verschillende jaren op en klopte hij af op een bedrag van 2,3 miljard euro. Die som wil de regering-De Croo op het einde van de legislatuur via de bestrijding van de fiscale en sociale fraude geïncasseerd hebben.
De reactie van de oppositie liet amper luttele minuten op zich wachten. ‘Ik meende net te horen dat de minister van Financiën me stamelend gelijk gaf’, tweette Kamerlid Theo Francken (N-VA). ‘De strijd tegen fiscale en sociale fraude moet cumulatief 2,3 miljard euro opbrengen in vier jaar tijd. Tiens, tiens. Deze regering rekent zich rijk. Luchtkastelenbouwers.’
‘Gauw-gauw-werk’
De discussie gaat al een week mee. Vorige vrijdag verwees Francken tijdens het investituurdebat naar de budgettaire tabel van de regering. Hij telde de verschillende cijfers op (200 miljoen euro in 2021, 400 miljoen in 2022, 700 miljoen in 2023 en 1 miljard in 2024) en citeerde een totaal van 2,3 miljard euro.
Het Kamerlid geloofde er niets van. ‘Ik denk echt niet dat dit realistisch is. Dat was maar gauw-gauw-werk om te maken dat de budgettaire tabel toch ergens klopt.’
Alexander De Croo (Open VLD) vroeg daarop het woord. ‘Het verbaast me dat ik in een parlement met ervaren parlementsleden, ex-regeringsleden zoals u, moet uitleggen dat je toch geen budgettaire cijfers die jaar na jaar stijgen, cumulatief bij elkaar gaat optellen. Wat vertelt u hier eigenlijk? Is dit een kleutertuin of zo?’
Volgens de premier moest er in 2024 slechts 1 miljard worden bespaard. PS-fractieleider Ahmed Laaouej zag zijn kans schoon. ‘Met zo’n beginnersfout kan ik eigenlijk beter begrijpen dat een vorige minister van Financiën (N-VA’er Johan Van Overtveldt, red.) zich zo vergiste in de cijfers die hij aan het parlement voorlegde.’
De heftige reactie van de premier sloeg Francken zichtbaar uit evenwicht. Open VLD liet het niet na om het beeldfragment vol leedvermaak te delen. De voormalige staatssecretaris werd weggezet als een cijferanalfabeet. Toch achtervolgt de discussie de huidige regering. De vraag aan Van Peteghem was erg voorspelbaar. Zijn antwoord was dat niet. Ook hij haspelde de twee benaderingen door elkaar. Zijn woordvoerster antwoordt evenwel beslist. ‘Hem werd gevraagd naar de totale opbrengst gedurende vier jaar: die is wel degelijk begroot op 2,3 miljard euro. Maar de structurele opbrengst moet vanaf 2024 een miljard euro bedragen. In feite hebben zowel de De Croo als Francken gelijk.’
Impliciete excuses
Waarom viel De Croo dan zo zwaar uit? Meerjarige begrotingstabellen kunnen niet zomaar cumulatief worden gelezen: daar heeft hij een punt. Maar het is een klassieker in begrotingsdiscussies. Het hanteren van cumulatieve cijfers geeft de indruk dat een regering meer doet dan structureel (dus jaarlijks weerkerend) in de boeken staat vermeld. Maar het omgekeerde geldt natuurlijk ook. De oppositie kan stellen dat de cumulatief over een bepaalde periode verwachte inkomsten nooit kunnen worden gehaald.
Overigens suggereerde De Croo later in het debat dat hij wat te hard van stapel was gelopen. De uitspraak van Francken had hem ‘verbaasd’, en hij wilde ‘correct zijn ten opzichte van iedereen’. Echte excuses kwamen er niet, maar de premier nam wat gas terug.
De Croo antwoordde daarbij op een terechte tussenkomst van Franckens partijgenoot en gewezen minister van Defensie Sander Loones. Die wees erop dat de opbrengsten uit de strijd tegen fiscale en sociale fraude allerminst gegarandeerd zijn. ‘U kunt doen alsof dat structurele inkomsten zijn. En we weten ook wel hoe dat budgettair wordt geboekt. Maar de realiteit is natuurlijk anders. De realiteit is dat elk jaar op 1 januari de teller terug op nul gaat en dat het keihard werken wordt om die fiscale dossiers te behandelen, te controleren en die centen binnen te trekken.’
Van Peteghem was zich gisteren van die uitdaging goed bewust. ‘Nu moeten we dat effectief realiseren.’ De oppositie staat in elk geval met het mes tussen de tanden klaar om de kwestie op te volgen. Want de ambitie, cumulatief of niet, blijft indrukwekkend.
‘Wat vertelt u hier eigenlijk? Is dit een kleutertuin of zo?'
Alexander De Croo Premier