‘Wat pathos kan geen kwaad!’
Rubens’ schilderij over de pestlijders werd op een wrange manier actueel. Maar wat is er echt op te zien? Volg de meester, uw gids.
Monet, the immersive experience of het multimediale Beyond Bruegel: het zijn cultuurtoeristische attracties die uitpakken met 360°-projecties en uitvergrote details. Iedereen Rubens, in de Sint-Martinuskerk in Aalst, gooit het over een andere boeg. Op een lichtvoetige manier trekt het belevingsparcours de bezoeker binnen in de ontstaansgeschiedenis van een schilderij en de beeldtaal van de barokmeester.
Aalst investeerde 250.000 euro in de ontsluiting van een schilderij uit de Vlaamse topstukkenlijst. Het is gewijd aan Rochus, patroon van de pestlijders. De handelaars van de hopgilde van de stad mikten hoog voor hun nieuwe altaarstuk: ze klopten aan bij de allerbeste. Ze hadden er ook de centen voor. In de zeventiende eeuw bezat de gilde het Europese monopolie op de hophandel.
Het ensemble hangt in een zijbeuk van de monumentale kerk, een schatkamer die volop in restauratie is. Bij aanvang van de werken sprong een vergeten zolder in het oog: een betonnen constructie die na de dakbrand in 1947, vergelijkbaar met die van de Notre-Dame, was opgetrokken. Ideaal om er een bezoekerscentrum onder te brengen, dat je via een wenteltrap op grote hoogte bereikt. Via bruggen loop je over de gewelven.
Iedereen Rubens schakelt op een frisse manier storytelling in. Videoschermen voeren je mee naar het schildersatelier. Je ziet de Aalsterse delegatie onderhandelen met Rubens, gespeeld door Johan Van
Assche. Hij bedenkt een ingenieus concept van twee taferelen in één schilderij, naar een voorbeeld van Rafaël. En hij spreekt ons aan als bevoorrechte leerling, die mee aan de slag moet. We mogen gerust zijn: de windhond, traditionele metgezel van de pelgrim Rochus, zal later door dierenspecialist Frans Snijders ingevuld worden. Tot slot worden we uitgedaagd om digitaal een eigen schilderij ineen te puzzelen. Hoe je er beweging in krijgt, kleur en contrast aanbrengt: de schilder becommentarieert het resultaat. Wat pathos kan geen kwaad, fluistert hij je heimelijk toe.
Terug beneden kan je een houten biechtstoel beklimmen en met een telescoop inzoomen op details van het schilderij zelf. Het wacht de volgende jaren een lichte restauratie. Het vernis is vergeeld, maar uit vooronderzoek blijkt dat de verflagen in betere staat zijn dan gevreesd.
Dat mag verwonderen, want Rubens’ Rochus werd ooit door de Fransen als oorlogsbuit op een kar naar het Louvre gevoerd. In 1947 werd het doek uit vrees voor de Duitse bezetter ‘opgerold als een worst’ en verstopt. En hulpvaardige handen haalden het bij de brand van 1947 ruw uit zijn lijst. Je ziet: een schilderij met een verhaal.
Rubens’ werd ooit door de Fransen als oorlogsbuit op een kar naar het Louvre gevoerd