Kan je aan alcohol verslaafd raken als je vaak je handen wast met alcoholgel?
‘Als gezondheidswerker ontsmet ik tientallen keren per dag mijn handen met gedenatureerde alcohol. Kan ik verslaafd raken aan alcohol doordat de bestanddelen via de huid in mijn bloed terechtkomen?’, mailt Maria Peeters. ‘Of zou de lockdown me slechte gewoontes hebben aangeleerd?’, vervolgt ze met een knipoog.
Zo’n gekke vraag is dat niet. In de wetenschappelijke literatuur zijn talloze onderzoeken te vinden naar de effecten van ontsmettende alcohol op het functioneren van mensen. Logisch, want artsen in functie mogen natuurlijk niet tipsy zijn. In een ziekenhuis in Auckland, in NieuwZeeland, kunnen medici om die reden gevraagd worden om een ademtest te doen.
In 2015 was een aantal anesthesiologen er gloeiend bij. Een van hen had een bloedalcoholgehalte van ruim 0,6 promille. Daarmee mag je in Nieuw-Zeeland niet eens autorijden (in België ook niet), laat staan dat je iemand onder narcose mag brengen.
Toch werd de arts niet ontslagen. Dat hij zo’n hoge score haalde, kwam doordat hij even daarvoor zijn handen grondig had schoongemaakt met alcoholgel. Hij deed mee aan een studie om te achterhalen of je positief kon testen door je handen te wassen – waarvan akte. In het artikel, verschenen in het Canadian Journal of Anesthesia, staat dat zes van de tien deelnemers positief testten.
In hun bloed vonden de onderzoekers geen alcohol. Het waren valspositieve uitslagen, veroorzaakt doordat de anesthesiologen alcoholdampen hadden ingeademd. In de luchtwegen was dus nog wat alcohol blijven hangen. Het artikel concludeert dat blaastesten pas zouden moeten worden afgenomen vijftien minuten nadat de handen zijn gewassen. Op Twitter reageerden collega-onderzoekers geamuseerd: maak dat je altijd alcoholgel in de auto hebt, dan heb je een mooi excuus als je door de politie wordt gecontroleerd.
Maar in het bloed zat dus geen alcohol, ook al wasten deze artsen hun handen vaak en grondig. Volgens biofarmaceut Pieter Annaert van de KU Leuven komt er amper alcohol door de huid heen. ‘Je zou het hele lichaam moeten insmeren met de gel om iets van een effect te kunnen meten.’
Annaert verwijst naar een Duitse studie uit 2008 in het Journal of Occupational Medicine and Toxicology. Smeer je een stuk huid van 30 bij 30 centimeter in met een zeventig procent-alcoholoplossing, dan dringt ongeveer 10 milligram alcohol door de huid heen, becijfert deze studie. Dat is ongeveer dezelfde hoeveelheid alcohol als er in 1,5 milliliter wijn zit.
De Londense psychiater en verslavingsdeskundige Colin Brewer en geestelijk gezondheidsexpert Emmanuel Streel van de Vrije Universiteit Brussel voerden eerder dit jaar ook een leuk experiment uit. Ze hielden hun handen dik een kwartier in met vodka gevulde rubberen handschoenen. De blaastest gaf nul aan.
‘Je ademt natuurlijk ook de alcoholdamp in’, zegt Brewer. ‘Hetzelfde geldt als je alcoholgel gebruikt. Maar het gaat om heel kleine hoeveelheden. Je wordt er niet dronken van en het effect ebt snel weer weg. Je gaat echt niet verslaafd raken aan alcohol als je zo’n handreiniger gebruikt.’