Een kroes bloed met een lekker schuimlaagje
Ik heb nog nooit een halve, laat staan een hele liter bier achterovergeslagen, zoals op het Oktoberfest in München de gewoonte blijkt te zijn. Maar ik ben net als veel oudere Vlamingen wel opgegroeid in een tijd toen Oberbayern nog een begrip was in de uitgaanswereld, synoniem voor blaasmuziek, dirndls, lederhosen en ein Prosit. Tienduizenden mensen bezochten onze eigen Oktoberfeesten in Wieze, waar net als in München gigantische hallen en tenten stonden opgesteld. Anderen koesterden een instinctieve afkeer van dat Duitse cultuurimperialisme, zo kort na de Tweede Wereldoorlog. Zij vinden misschien genoegdoening in deze zesdelige reeks over de in bier en bloed gedrenkte ontstaansgeschiedenis van het Oktoberfest.
Die ondertitel, Beer & Blood, heeft Netflix erbij gezet. Oktoberfest 1900: zo heette de serie oorspronkelijk in het Duits. Het verhaal (‘gebaseerd op ware feiten’) speelt zich af rond de vorige eeuwwisseling, en we krijgen van die periode een prachtig tijdsbeeld. In een van de vele tentjes worden de eerste films vertoond. Vrouwen eisen een loon voor hun zware serveerwerk, met in elke hand soms vijf literkroezen bier, voortdurend belaagd en betast (en meer dan dat) door zatte mannen. Uit Duits-Samoa komt een groep krijgers, als een soort toeristische attractie, ook al laat het gezelschap niet met zich sollen. Hun diepe rust en wijsheid lijkt zelfs het getormenteerde hoofdpersonage te inspireren in enkele magische droomsequenties.
Curt Prank (rol van Mišel Matičevič) wil komaf maken met de halve dorpskermis die het Oktoberfest toen nog was, en laat een hal bouwen waar zesduizend man in kan. Zijn dochter wordt verliefd op de zoon van een brouwer die hem in de weg staat. Hij raakt in conflict met het organisatiecomité, even corrupt en meedogenloos als Prank zelf. Die worstelt bovendien met een jeugdtrauma dat bier en bloed letterlijk in elkaar laat vloeien. Het Oktoberfest nieuwe (en nog altijd heersende) stijl blijkt gebouwd op moord, hebzucht en bedrog.
Het acteerwerk is soms wat Sturm und Drang, in lijn met de overvloed aan dramatische en pathetische gebeurtenissen. Maar er valt meer dan genoeg moois te zien (decors, kostuums, attracties…) om te blijven kijken. En ook de soundtrack is fabuleus, een bizarre mix van blaasmuziek, Kurt Weil-achtige liederen en Duitse folk. Wie ooit in Wieze was, zal het zich alleszins niet zo herinneren.
Het Oktoberfest blijkt gebouwd op moord, hebzucht en bedrog
tiek. De graadmeter voor de ernst van de situatie is de terugkeer, na 27 jaar, van de Hongaarse versie van Radio Free Europe. Dat door de Amerikaanse regering gefinancierde radiostation straalde voor 1989 een prowesterse boodschap het voormalige Oostblok in.
Midden-Europese pioniers Ook in West-Europa en de VS kunnen media niet op hun beide oren slapen, weet Hanula. ‘Kijk naar Jeff Bezos (ceo van Amazon, red.) die de Washington Post kocht. Ik weet dat Bezos beweert dat je alles over hem mag schrijven wat je wil. Maar hoe schrijf je over de donkere zijde van het Amazonimperium als Bezos je eigenaar is?’ En toch is de situatie in de Hongaarse media beroerd op een heel eigen wijze, zegt hij. ‘De regering of regeringsvriendelijke zakenlui hebben hier zowel mediabedrijven overgenomen als de bedrijven die hun advertenties verkopen én de grootste adverteerders’. Gevolg: media die slaafs de regeringslijn volgen, worden overspoeld met geld, anderen worden helemaal drooggelegd.
Gelijkaardige omstandigheden dwongen ook andere journalisten in Midden-Europa om zich om te scholen tot pioniers in de creatie van nieuwe verdienmodellen. Zo haalden de Telex-journalisten inspiratie bij de Slovaakse collega’s van Dennik N, dat in 2014 opgericht werd door ex-redacteurs van dagblad SME, en sindsdien floreert.
Ook voor de Telex-redactie was de sprong in het ongewisse een sprong vooruit, gelooft Hanula. ‘De laatste anderhalve maand werkten we de klok rond. We hadden geen idee hoeveel werk er kroop in de opstart van een mediabedrijf en hebben heel veel à l’improviste moeten leren. Maar we zijn echt heel enthousiast. Bij Index waren we een decennium lang marktleider: dan verlies je de honger naar succes.’
‘Nu check ik zowat elke minuut onze lezerscijfers: ‘Wauw, nu hebben we er 400.000, morgen misschien 500.000!’ Gisteren ging er een mail rond op de redactie met de vraag of iemand kon invallen bij een vroege shift, om vijf uur ’s ochtends. In normale tijden is dat een hopeloze vraag. Nu duurde het tien minuten voor drie mensen zeiden: “Oké, ik kom”. En dat gaat dan niet om stagiaires, maar om collega’s die het Hongaarse equivalent van een Pulitzerprijs op hun conto hebben. Mirakels verrichten werd de afgelopen maanden bijna een dagelijkse routine. Wat je niet kapotmaakt, maakt je sterker. Ik denk dat we nu het gevoel hebben dat we elk obstakel aankunnen dat voor onze voeten gegooid wordt.’