Leve de liefde ‘In de virtuele seks zat een passie die ik al lang niet meer gevoeld had’
Majestueus en monumentaal, dat is de Gare Maritime op Tour & Taxis nog altijd. De gerenoveerde versie heeft er een ontvankelijke en casual sfeer bijgekregen.
‘Kom even mee naar de straat’, zegt Michiel Riedijk. Hij is een van de medeoprichters van het bureau Neutelings Riedijk, dat in Antwerpen het Mas realiseerde, en recent in Nederland opzien baarde met Naturalis in Leiden en het stadhuis van Deventer. Op de site Tour & Taxis, vlak bij de Brusselse Kanaalzone, ontwierpen ze het Teirlinckgebouw, waar de administratie van de Vlaamse overheid huist.
Ik heb al zo’n idee waarom Riedijk me mee naar buiten troont. Van in de belendende Picardstraat is goed te zien hoe het gebouw is samengesteld. Drie hoge kappen pieken 28 meter hoog. Daar arriveerden de treinen die in dit kopstation hun goederen kwamen afzetten. Ze worden telkens geflankeerd door vijf lagere kappen, van 17 meter hoog, waar de vracht werd overgeladen. Eerst moest die lading via het douanegebouw passeren, soms bleef ze een poos gestockeerd in het entrepotgebouw. Vroeg of laat kwamen de goederen de Picardstraat opgedokkerd, aanvankelijk met paardenkarren, later kwamen de vrachtwagens. Met het Verdrag van Maastricht in 1993 hield het op: de Europese binnengrenzen waren achterhaald, de Gare Maritime werd overbodig.
Riedijk wil me nog meer laten zien: hij wijst me op het fijnmazige weefsel van brede banen waarop smalle zijstraten uitkomen. Op de pakhuizen die je nog altijd ziet in de wijk. En op de gebouwen die maximum drie tot vier verdiepingen hoog zijn. ‘Die stedelijke korrel hebben we proberen door te trekken.’ De gevel is geen hermetische barrière. Binnen loopt de stad gewoon verder, als een stad waar het nooit regent, een overdekte ramblas met relaxte flaneerstraten.
Spektakel
‘Het is een stadsproject van ongekende omvang’, zegt Riedijk – 75.000 vierkante meter: dat is inderdaad gigantisch. Ik herinner me een bezoek drie jaar geleden, toen het ruïneuze gebouw de eerste zorgen toegediend kreeg. De stalen spanten kregen een behandeling, het metselwerk van de zijwanden en de opstaande ramen werden gerenoveerd. De perrons werden uitgegraven, er lagen stapels kasseien. Er heerste een imponerende industriële ruwheid.
De projectontwikkelaar vertelde me ooit dat hij de architect Santiago Calatrava uitnodigde om te polsen of dit project niets voor hem was. ‘Je hebt mij hier niet nodig’, zei die. ‘Het spektakel is er al.’ De kappen, 280 meter lang en 140 meter breed, zijn op zich al ontzagwekkend. Dankzij de glazen wanden aan de kopzijden kijkt men van de Picardstraat tot in het achterliggende park. Net in het midden van de as rijst de kerk van Laken
op, een meevaller waarvan architecten heel gelukkig worden.
Het team van Neutelings Riedijk kent zijn plaats. Ze hebben de kwaliteit van het gebouw geaccentueerd. Op de site hebben ze twaalf houten blokken ingeplant, zodat er een stelsel van promenades, zijstraatjes, parkjes en pleinen ontstond. ‘De dakspanten staan telkens twaalf meter uit elkaar’, zegt Riedijk. ‘Voor de inplanting van de blokken hebben we ons geschikt naar de breedte van de spanten en de hoogte van de kappen. Elk blok wijkt een beetje terug achter de spanten. Zo weet je dat dát het monument is. We hebben ons nederig opgesteld en ingetogen architectuur toegevoegd.’
Composiethout
De site ligt op een helling. Dat liet de architecten toe om hoogteverschillen aan te brengen. De groenpanelen liggen iets hoger dan de wandellanen, zodat er een heldere route ontstaat. Op regelmatige af