Gezeik rond Van Eyck
Stad Gent daagt verzekeraar expo voor rechtbank
Op 13 maart kreeg de expo Van Eyck, een optische revolutie een mokerslag die ze niet meer te boven kwam. Het coronavirus nam een once in a lifetime-gebeuren in een houdgreep. Ruim een maand later gooide de stad Gent de handdoek. Zelfs een afgeslankte versie zat er niet meer in.
De stad Gent, de bestuurlijke overheid van het Museum voor Schone Kunsten, stelde zich hoffelijk op. Ze beloofde dat de 144.000 tickethouders hun geld terug zouden krijgen. In 92 procent van de gevallen is dat inmiddels gebeurd. Dat bleek uit een vraag die Karlijn Deene (N-VA) vorige week stelde in de cultuurcommissie van de stad. Dat aantal kan nog oplopen. Slechts 2 procent van de tickethouders stemde in om geen terugbetaling te vragen, maar de overige 6 procent heeft nog geen actie ondernomen. Momenteel is er 2,98 miljoen euro terugbetaald.
Dat geld komt uit de reserves van het Autonoom Gemeentebedrijf (AGB). Daar is de stad niet mee opgezet. Ze maakte zich meteen na de annulatie sterk dat ze voor deze overmacht ingedekt was door de verzekering. Omdat de verzekeraar niet over de brug komt, heeft de stad hem in gebreke gesteld en is ze een rechtszaak begonnen.
Nagel tot nagel
De inzet van de discussie is wat er onder expoverzekeringen gevat is. Een kunsthuis als Bozar, dat diverse grote tentoonstellingen per jaar ontvangt, werkt meestal met de standaardprocedure ‘nagel tot nagel’. Dat betekent dat een kunstwerk verzekerd wordt vanaf het moment dat het vanuit zijn vaste standplaats wordt weggehaald tot het er terugkeert. ‘Daarmee zijn alle risicovolle manipulaties, zoals het ophalen, inpakken en transporteren gedekt’, zegt coo Albert Wastiaux. ‘Voor een grote expo , zoals van Keith Haring, betaal je 200.000 tot 300.000 euro aan verzekering.’
Gespecialiseerde verzekeringsfirma’s bevestigen dat de formule ‘nagel tot nagel’ de grondslag is voor de meeste contracten. ‘Er wordt echter meer en meer op maat gewerkt’, zegt Alexander Moretus van de firma Jean Verheyen, die voor Axa de kunstpolissen waarneemt. ‘Aan de basis ligt materiële schade aan het kunstwerk, zoals een scheur, een kras, een breuk of brand. In onze polissen nemen wij geen clausules op voor financieel verlies door een voortijdige sluiting. Ik betwijfel zelfs of schade door corona bestaat. Die impact is vergelijkbaar met oorlogsschade. Daar ontstaat een cumulatie van schade bij zoveel verzekerden, dat ze onmogelijk te compenseren is met alle verzekeringsbijdragen.’
Kunstverzekeraar Eeckman ziet wel een opening. ‘Naast de standaarddekking kan iemand zich laten verzekeren tegen speciale risico’s’, zegt associate director Robert Lievemont. ‘Iemand kan zich bijvoorbeeld laten verzekeren tegen terrorisme. In de meeste contracten staat echter dat fraude, een oorlog of een invasie niet gedekt zijn. Voor een contract op maat kan iemand bijvoorbeeld op voorhand vragen om zich te verzekeren tegen een pandemie. Bij ons is het nog niet voorgekomen, maar het kan zich gaan aandienen. Het financieel verlies door een vroegtijdige sluiting lijkt me echter niet onder een kunstverzekering te vallen. Die dekt alleen materiële schade. Dat zou eerder iets voor een evenementenverzekering zijn. Als een evenement niet doorgaat, wordt een organisator vergoed.’
Tegenexpertise
In het geval van Gent was Vanbreda de makelaar. Die blijft discreet over de identiteit van de verzekeraar. ‘Wij noch de verzekeraar leveren commentaar op een lopend schadedossier’, zegt Kobe Verheyen van
Vanbreda Risk & Benefits. ‘We focussen op het vinden van een constructieve oplossing.’
De verzekeraar betwistte echter dat de expositie niet anders kon dan vroegtijdig sluiten. Hij vroeg daarvoor een tegenexpertise. Andere internationale blockbusters leken hem daarbij gelijk te geven. Zo ging de Rafael-retrospectieve in Rome na de lockdown weer open. Musea als het Louvre, het Prado, de Galleria degli Uffizi en de National Galleries van Londen en Washington stemden er graag mee in hun werken langer ter plaatse te houden. Terwijl de grenzen dicht waren en de kunstwerken toch niet op transport konden, werden ze nergens beter bewaard dan in een museum.
Maar in het geschil heeft de stad Gent de beste kaarten. Ze zegt dat een verzekering tegen epidemieën expliciet in de polis staat. De tegenexpertise van de verzekeraar draaide eveneens uit in het voordeel van de stad, die had aangevoerd dat er geen andere optie was dan de expo voortijdig sluiten. Op 27 november wordt de zaak ingeleid.
De stad Gent liet schade door epidemieën expliciet opnemen in het contract