Patrick Dewael: ‘Ik ben niet van plan om mijn mond te houden’
‘Ze konden me natuurlijk vragen om premier te worden.’ Patrick Dewael (Open VLD) geeft vandaag de voorzittershamer van de Kamer aan Eliane Tillieux (PS). ‘Ook in de Kamer laat de splitsingsgedachte zich voelen.’
Exact 35 jaar geleden raakte Patrick Dewael voor het eerst verkozen in de Kamer. Net nu geeft de liberaal, die vandaag 65 wordt, het voorzitterschap door aan Eliane Tillieux (PS). In 2024 stopt hij met de actieve politiek. ‘Het zal me altijd enthousiasmeren. Het is een roeping. Maar op een bepaald moment moet je iets anders doen. Mensen vragen zich af: is er leven na de dood? Er moet ook leven zijn voor de dood.’
De helft van zijn carrière speelde zich af in diverse regeringen. De andere helft was hij fractieleider, zowel in de oppositie als in de meerderheid. Tijdens de regering-Di Rupo (2011-2014) hield hij de N-VA-oppositie mede in toom. Hij had geen zin in een bisnummer. ‘Remakes liggen me niet zo.’ (grinnikt) ‘Ze konden me natuurlijk vragen om premier te worden, maar met De Croo hebben we een goed alternatief. Ik ben niet van plan om op donderdag, tijdens de plenaire vergadering, mijn mond te houden.’
Dewael zal zich nu onder meer richten op het voorzitterschap van de commissieKlimaat en op een actieve rol in de commissie-Grondwet. Toch loopt hij niet warm voor een zoveelste communautaire ronde. ‘Ik begrijp het voorbehoud van het publiek. Gaan ze nu weer het land wat uit elkaar rafelen, schuiven met wat bevoegdheden hier en daar? Toegegeven, de zesde staatshervorming veroorzaakte een complexiteit die we nergens in Europa terugvinden. Elke toekomstige oefening moet vertrekken vanuit efficiëntie.’
Al die staatshervormingen hebben ook geleid tot meer parlementsleden; volgens Dewael moet elk parlement voor de eigen deur vegen. Maar dat de Kamer het met wat minder volk kan doen, lijdt geen twijfel. ‘Internationale benchmarking’ moet de start worden van een afslankingsprocedure.
Over het muurtje kijken
Hij wil graag zijn schouders zetten onder het hoofdstuk democratische vernieuwing in het regeerakkoord. Dewael juicht het hernieuwde optreden van politieke families toe. Hij blijft voorstander van een beperkte federale kieskring. ‘We moeten op een andere manier met elkaar omgaan, ook de taalgroepen onderling. De ontmoeting van de taalgroepen maakt de Kamer des te interessanter. Daarom moeten we meer over het muurtje kijken. Dat gebeurt te weinig, omdat de splitsingsgedachte zich ook in de Kamer laat voelen.’
Begin jaren 90 verdedigde Dewael de Burgermanifesten van Guy Verhofstadt. Voor hem blijven de voorstellen actueel: de afschaffing van de lijststem en het systeem van opvolgers. En waarom zouden we de eerste minister niet rechtstreeks verkiezen? ‘Bart De Wever in dat geval eerste minister? Misschien zou hij dan eindelijk kleur bekennen. Nu was het van: hou me tegen of ik doe een ongeluk. Ook zijn ambitie om minister-president te worden, was kennelijk niet gemeend.’
Afgelopen maanden bleek opnieuw hoeveel macht het parlement heeft. Allerlei wetten werden goedgekeurd, maar het budgettaire kader ontbrak. Mede daarom kon een nieuwe regering niet uitblijven. ‘Ik ontmoet voortdurend mensen die vinden dat Vlaanderen rechts heeft gestemd. Sociaal-economisch zag ik echter een hallucinante samenwerking tussen Vlaams Belang en de PVDA, bijvoorbeeld rond gezondheidszorg of de mijnwerkerspensioenen.’
Dewael ergert zich aan de toenemende invloed van sociale media op het parlementaire debat. ‘Sommige leden komen enkel tussen om er later een filmpje van te kunnen maken.’ Ook de omvang van de partijfinanciering moet nader worden bekeken, zonder het publieke karakter op te geven. Al dat geld leidde tot een professionalisering.
‘Sommige parlementsleden komen enkel tussen om er later een filmpje van te kunnen posten op sociale media’
Patrick Dewael
Vertrekkend Kamervoorzitter
Het legertje parlementaire medewerkers maakt tussenkomsten minder spontaan. ‘De studiediensten reiken aan, parlementariërs onderbreken de sprekers om dat voor te lezen. Ik heb heimwee naar Kamerleden die voor de vuist weg spreken.’
Abortuskwestie
Parlementariërs moeten de waan van de dag overstijgen, zich minder laten leiden tot wat de kranten schrijven. ‘Laat ze meer werken voor de lange termijn, over thema’s waar het regeerakkoord minder aandacht aan besteedt: ethische kwesties bijvoorbeeld.’ Het regeerakkoord bemoeilijkt daar het parlementaire werk, CD&V eiste dat er enkel in consensus wordt beslist. Dewael begrijpt dat een snelle stemming over abortus niet wenselijk was. Hij ziet het niet zo somber in. ‘Het zou niet uitlegbaar zijn dat een partij weigert om over een dringend probleem, zoals euthanasie bij ouderen die lijden aan dementie, te praten. Via discrete ontmoetingen kan er misschien een kader voor overleg worden gecreëerd.’