‘We hebben lang getwijfeld om kotstudenten naar huis te sturen’
In het Vlaams regeerakkoord staat de slimme kilometerheffing uitdrukkelijk niet, in het Brussels regeerakkoord uitdrukkelijk wel. Vooral voor Open VLD wordt het over eieren lopen.
Over anderhalve week zullen er geen hoorcolleges meer plaatsvinden op de campussen van de UGent. Voor labo’s en practica bekijkt de universiteit of ze die coronaveilig kan organiseren. De Gentse universiteit is de eerste die de stap naar rood zet. Rector Rik Van de Walle zag geen andere mogelijkheden meer.
Wat verwacht u dat studenten nu doen? Mogen ze op kot blijven?
‘Na lang twijfelen hebben we beslist om studenten toch niet te verplichten naar huis te gaan. Uit de eerste lockdown hebben we geleerd dat zoiets een hoge kostprijs heeft. De thuissituatie van studenten is niet altijd wenselijk. En we willen studenten niet verbieden om elkaar nog te zien. De eenzaamheid, het isolement, dat mogen we niet onderschatten.’
Het studentenleven wordt dus niet stopgezet?
‘Erkende studentenverenigingen kunnen nog aanvragen voor activiteiten indienen. Die kunnen doorgaan als ze kunnen aantonen dat het veilig kan. Nu we in code rood zijn, zullen we nog meer toezien op de naleving van de protocollen. Als dat niet kan, grijpen we in. Desnoods bellen we als unief zelf de politie op.’
Code rood is dus ook een waarschuwing voor de studenten?
‘Na de Overpoort-nacht (de eerste avond van het academiejaar kwamen veel studenten bij elkaar in de Gentse uitgaansbuurt, red.) was ik ontgoocheld en kwaad. Sindsdien lijkt dat probleem van de baan. Maar ik ben niet blind. Als ik door de stad wandel, zie ik veel situaties die eigenlijk niet kunnen. Dus nogmaals een oproep: volg alstublieft de maatregelen. Alleen zo kunnen we de universiteit – zelfs in code rood – draaiende houden.’
Zijn er veel besmettingen binnen de universiteit?
‘We hebben ongeveer 150 bevestigde besmettingen waarbij we een contactonderzoek zijn opgestart. Het aantal studenten in quarantaine schommelt nu rond de vierhonderd. Let wel: de cijfers lopen snel op, zoals in de samenleving.’
‘Het aantal besmette studenten is uiteraard veel hoger. De overheid wordt geacht ons op de hoogte te brengen in het geval van een positieve test, maar we merken dat dit niet efficiënt en consequent gebeurt. Dat veel positieve gevallen ons zelf contacteren zonder dat we ooit door de overheid opgebeld worden, is onrustwekkend.’
Doet u dit ook om het lager en secundair onderwijs te beschermen?
‘Dat is niet expliciet onze bedoeling. Maar door naar code rood te schakelen ontlasten onze studenten inderdaad het openbaar vervoer. Als we zo ons steentje bijdragen om het regulier onderwijs open te houden, dan is dat mooi meegenomen.’
Zijn vooral eerstejaars het ‘slachtoffer’ van de omschakeling naar code rood?
‘We willen alle studenten die nood hebben aan een werkplek een plaats kunnen aanbieden op de universiteit. Nu al komen kleine groepen studenten – met de focus op eerstejaars – samen om lessen te volgen en te studeren. We willen dat nog uitbreiden. We moeten vermijden dat ze in een isolement vallen.’
U bent de eerste universiteit die naar code rood schakelt. Neemt de UGent een voorbeeldfunctie op?
‘Dat was niet de bedoeling, maar wel het gevolg. Al zou het me verbazen mochten we lang de enige zijn in code rood.’
Was het niet krachtiger geweest als de universiteiten samen een statement zouden maken?
‘Ik heb alle rectoren gebeld, en er was veel begrip. Ze hebben op een positieve manier gereageerd. De KU Leuven heeft deze week beslist om van code geel naar code oranje over te schakelen. In principe nemen wij dezelfde beslissing, alleen gaan wij van code oranje naar code rood.’
U maakt de rekening van de andere hogescholen of universiteiten niet?
‘Omschakelen hangt van zoveel factoren af. Er zijn nu eenmaal verschillen tussen steden en opleidingen. Welke sportinfrastructuur is er, is er een universitair ziekenhuis, enzovoort.’
Het reguliere onderwijs blijft ondertussen in code geel. Wat vindt u van de communicatie van onderwijsminister Weyts?
‘In september was starten in code geel een zeer logische beslissing, gezien het aantal besmettingen toen. Ik stond ook achter die visie. Alleen heeft de minister gezegd dat de situatie gemonitord en bijgestuurd zou worden. Ik kan niet ontkennen dat ik heel erg verbaasd ben door wat de minister vertelt, en dat het regulier onderwijs in code geel blijft. Volgens mij is de situatie toch significant gewijzigd.’
‘Ik ben heel erg verbaasd door wat minister Weyts vertelt, en dat het reguliere onderwijs in code geel blijft’
‘De Vlaamse pendelaar mag niet gediscrimineerd worden.’ Vlaams minister van Mobiliteit Lydia Peeters (Open VLD) reageert fel, nu er concrete Brusselse plannen uitlekken om een kilometerheffing oftewel stadstol in te voeren.
Uit documenten waarop de Franstalige krant L’Echo de hand kon leggen en die ook in De Tijd staan, valt op te maken hoeveel die tol zou bedragen. Het minimumtarief bedraagt 1 euro in de spits en een halve euro erbuiten, maar wordt vermenigvuldigd naarmate de auto een hoger vermogen heeft.
Vanaf 20 fiscale pk wordt dat 6 euro in de spits en 3 erbuiten. Een gemiddelde auto komt aan 2 of 3 euro in de spits. Daarbovenop komt een tarief van 18 cent per gereden kilometer in de spits en 9 cent erbuiten. In het weekend en tussen zeven uur ’s avonds en zeven uur ’s ochtends geldt er geen tol.
Dat brengt bijna een half miljard euro op, maar wie in Brussel woont, betaalt straks geen verkeersbelastingen meer. Wie maar sporadisch in Brussel komt, kan een dagpas kopen. Dit kost dan wel 10 tot 20 euro, afhankelijk van het aantal passen dat wordt verkocht.
Het gaat slechts om een technische uitwerking, de Brusselse regering heeft nog geen beslissing genomen. Maar die komt nu wel dichterbij, met mogelijk grote gevolgen voor de Vlaamse en Waalse autopendelaars. Zonder akkoord met de regio’s dreigen zij de dupe te worden. Vlaamse pendelaars zullen de Vlaamse verkeersbelastingen moeten betalen, en als ze met de auto door het Brussels Gewest rijden, ook de Brusselse tol.
Om een dubbele belasting te vermijden, zou Vlaanderen ook een slimme kilometerheffing kunnen invoeren en dan een samenwerkingsakkoord met Brussel sluiten. Maar die heffing is niet meer aan de orde, sinds de N-VA het idee heeft laten vallen voor de verkiezingen van 2019.
Water en vuur
Vooral voor Open VLD, de enige partij die zowel bij de Vlaamse als bij de Brusselse regering betrokken is, wordt het dossier een oefening in water en vuur verzoenen.
Lydia Peeters staat duidelijk op de rem. ‘Tot op heden is er nog geen overleg geweest, maar na de persberichten hebben wij zelf contact opgenomen met het kabinet van Brussels minister van Mobiliteit Elke Van den Brandt (Groen) met de vraag om in overleg te gaan en ons minstens de juridische documenten te bezorgen’, zegt Peeters. ‘Er lopen wel gesprekken rond een samenwerkingsakkoord met Brussel en die verlopen constructief, maar een kilometerheffing wordt niet besproken, zoals in het Vlaams regeerakkoord is afgesproken.’
Maar in de Brusselse regering staat de slimme kilometerheffing
‘Brussel heeft de oefening voor autofiscaliteit duidelijk nog niet gemaakt, en schuift de factuur nu doodleuk door naar Vlaanderen’
Matthias Diependaele Vlaams minister van Financiën (NVA)
wel ingeschreven in het regeerakkoord dat Open VLD mee heeft goedgekeurd. ‘Met Vlaanderen als het kan, zonder Vlaanderen als het moet’, heeft Van den Brandt al gewaarschuwd.
Brussels minister van Financiën Sven Gatz, ook Open VLD, sust. ‘De beslissing is nog niet genomen, ze is in voorbereiding en er wordt aan gewerkt om ze zo evenwichtig mogelijk te maken’, laat hij weten. ‘Wanneer de regering klaar is, zullen wij het overleg opvoeren, binnen Brussel en met de andere regio’s.’
Open VLD dreigt hoe dan ook onder kruisvuur te komen als dat overleg niet oplevert wat de Vlaamse regering ver wacht. En het laatste wat een liberaal wil, is de verantwoordelijkheid krijgen voor de invoering van een belasting.
‘Onaanvaardbaar’
Waar het gevaar ligt, blijkt al snel uit de reacties. ‘We betalen elk jaar 1,5 miljard aan Brussel. Nu nog een half miljard erbij? Onaanvaardbaar’, waarschuwt Vlaams Belang. Dat vindt ook een erg ontstemde Vlaamse minister van Financiën, Matthias Diependaele (N-VA). ‘Wij hebben ons huiswerk gemaakt. Het
Brussels Hoofdstedelijk Gewest heeft de oefening voor autofiscaliteit duidelijk nog niet gemaakt, en schuift nu de factuur doodleuk door naar Vlaanderen’, stelt Diependaele vast.
Ook de autofederaties Febiac, Traxio en Renta staan op de achterste poten. Zij vrezen voor een belastingverhoging, aangezien de opbrengst van de kilometerheffing hoger is dan de huidige verkeersbelastingen, en stellen vast dat Walen en Vlamingen die naar de hoofdstad pendelen twee- tot driemaal meer zullen betalen. ‘Dit creëert een onterecht en niet te verdedigen onderscheid tussen landgenoten.’
Er volgt ongetwijfeld nog een stevige juridische strijd als Brussel toch zou doorzetten. ‘Wij zullen alle wettelijke en juridische middelen – of dat nu Europese regels zijn of alarmbelprocedures – moeten inzetten om de Vlaamse pendelaars hiertegen te beschermen’, zei Vlaams Parlementslid Karin Brouwers (CD&V) eerder. Vlaams Belang dreigt al met een belangenconflict wanneer het ontwerp rond de stadstol wordt ingediend in het Brussels Parlement.