‘Sluiting van de horeca zal economische schok veroorzaken’
Dat de horeca een maand sluit, zal zijn effecten hebben op de groei. De economie zal in het vierde kwartaal krimpen, zegt Peter Vanden Houte (ING). Het VBO waarschuwt voor een golf aan faillissementen.
Een maand lang geen pintjes tappen of culinaire verwennerij. De sluiting van de horeca zal zich onmiddellijk laten voelen in de economie, maar er volgt ook een tweede effect. ‘De consument houdt meer de vinger op de knip’, zegt Peter Vanden Houte, hoofdeconoom bij ING. Hij vergelijkt met Nederland, waar de horeca eerder deze week op slot ging. ‘Ze beschikken er over meer actuele betalingsgegevens, en je ziet dat al sinds begin oktober de bestedingen aan het verzwakken zijn.’
Vanden Houte spreekt van een aanbodeffect – de sluiting van de horeca – en van een vraageffect: de consument die afhaakt. Hoe meer het coronavirus circuleert, hoe erger de impact ervan, zegt econoom Gert Peersman (UGent). ‘In de landen waar het coronavirus meer circuleert, komen consumenten minder buiten uit schrik om besmet te worden. Dat weegt op de consumptie. Daarnaast maken consumenten zich ook zorgen over hun baan en sparen ze meer.’
Vanden Houte is wel blij dat de scholen openblijven. ‘Het IMF heeft eerder het effect van een pandemie op de economie onderzocht. Daaruit bleek dat het effect vele malen groter is als je de scholen sluit.’ Dat komt omdat mensen dan geneigd zijn vakantie te nemen om voor de kinderen te zorgen of omdat ze minder productief zijn als ze dan toch thuis werken, doordat hun kroost aandacht vraagt. Vanaf maandag is thuiswerken de regel. Het wordt niet verplicht, maar zeer sterk aanbevolen.
Zieke bedrijven
Bij de werkgevers reageert Pieter Timmermans, gedelegeerd bestuurder van het VBO, eerder positief. ‘Het was noodzakelijk om in te grijpen, we moesten een grotere catastrofe vermijden. Via thuiswerk kunnen bedrijven hun continuïteit garanderen. Ze kunnen ook terugkeermomenten voor hun personeel inbouwen. Het grote probleem is de horeca. Behalve een covid-crisis en een Brexitcrisis kijken we nu ook een faillissementencrisis in de ogen.’ Volgens het VBO is 15 procent van de bedrijven die gezond waren vóór covid toesloeg, bedreigd door een faillissement. Daarin zitten veel horecabedrijven maar ook firma’s uit de eventsector en kmo’s uit de bredere economie.
Pieter Timmermans ‘Dat betekent dat 300.000 jobs in gevaar zijn. We vragen dringend overleg met de regering voor maatregelen om de financiële ruggengraat van die bedrijven te versterken.’ Timmermans vindt dat bedrijven die gezond waren vóór covid gered moeten worden, maar niet wie toen al ziek was.
Premier Alexander De Croo (Open VLD) beloofde vrijdagavond dat het overbruggingsrecht voor zelfstandigen die door de nieuwe maatregelen de deuren moeten sluiten, verdubbeld wordt. Daarnaast worden de bestaande steunmaatregelen verlengd, zoals uitstel van betaling, en voorziet de regering in een tijdelijke kwijtschelding van de RSZ-bijdragen.
Ongelijkheid
Economen pleiten eerder voor andere maatregelen. ‘Red de bedrijven die belangrijk zijn voor de groeicapaciteit van de economie. We zullen groei nodig hebben om de schulden die we nu creëren terug te betalen’, zegt Peersman. Volgens Vanden Houte is het de kunst om gerichte maatregelen te nemen die het virus bestrijden zonder de economie vleugellam te leggen. De handelsfederatie Comeos omschreef de horecamaatregel alvast als ‘een blinde maatregel die de doodsteek betekent voor een sector die al zwaar bloedt, en die duizenden jobs zal kosten.’
Het virus vergroot ook de ongelijkheid in de maatschappij, zeggen economen. De sectoren die het hardst getroffen zijn, betalen heel lage lonen uit. In de retail dreigen ook veel jobs structureel te verdwijnen. De sector had het al lastig doordat in België de afgelopen jaren niet bepaald de rode loper uitgerold werd voor e-commerce. Die redden zou geen zin hebben. Vanden Houte raadt aan om in de bedreigde bedrijven en sectoren mensen via opleiding inzetbaar te maken voor andere sectoren.
De overheid moet ook maatregelen nemen om de economie te versterken, door bijvoorbeeld te investeren in infrastructuur of op een slimme manier met tijdelijk werklozen om te gaan. ‘Investeer in digitale opleiding van wie tijdelijk geen werk heeft. Voor sommigen dreigt de werkloosheid lang te duren, waardoor ze vaardigheden afleren en je straks een minder productieve economie krijgt’, zegt Peersman.
‘Een faillissementengolf kan 300.000 jobs kosten’ Gedelegeerd bestuurder VBO
Maar iedereen die de regels heeft overtreden, draagt een verpletterende verantwoordelijkheid. Zo hebben ze 61.000 mensen uit de horeca getroffen.