Johnson morrelt aan de stekker
De Britse premier Boris Johnson gelooft niet meer in een handelsakkoord met de Europese Unie. Brexit-onderhandelaar Michel Barnier mag voorlopig niet naar Londen reizen voor intensieve gesprekken.
Het was vrijdag tijd voor een ‘dramatisch moment’ in de Brexit-saga. Zou de Britse premier de stekker definitief uit de onderhandelingen trekken en resoluut kiezen voor een chaotische no-deal op 1 januari? Op de Europese top werd dat scenario donderdagavond niet uitgesloten. De Britten hadden erg ontstemd gereageerd op de conclusies die de 27 regeringsleiders hadden getrokken, nadat Michel Barnier hen had bijgepraat over de stand van de onderhandelingen.
De 27 lieten weten dat het aan het Verenigd Koninkrijk was ‘de nodige stappen’ te zetten. Daarbij was een woord dat eerder in de conclusies stond verdwenen. Er was niet langer sprake van het ‘intensiveren’ van de onderhandelingen. Dat viel slecht bij de Britse hoofdonderhandelaar, David Frost. In een boze tweet liet hij weten dat dit ‘een ongebruikelijke aanpak was bij het voeren van een onderhandeling’. Zeker omdat de tijd om een akkoord te sluiten bijzonder kort was geworden. Frost voegde eraan toe dat Boris Johnson vrijdag ten gronde zou reageren.
De Britse premier had eerder gezegd dat hij maar tot 15 oktober wilde onderhandelen. Op de Europese top hadden de 27 regeringsleiders dat Brits-Europees handelsakkoord moeten finaliseren. Dat dat onhaalbaar was, was al enkele dagen duidelijk. Vooral rond visserij legden de Britten de bal expliciet in het Europese kamp, maar de 27 schopten hem gewoon terug.
Australische oplossing
En dus was het uitkijken naar de reactie van Johnson. Zou hij zo boos zijn dat hij de stekker definitief uit de onderhandelingen zou trekken? Boos klonk hij in de videoboodschap zeker, hij morrelde aan de stekker, maar uiteindelijk bleef die er nog in zitten. Of zoals een diplomaat het zei: ‘Johnson slaat de deur niet toe, zijn hand ligt nog altijd op de klink.’
De premier legde de schuld voor de patstelling wel uitdrukkelijk bij Europa. Volgens hem gelooft de EU niet meer in het idee van een vrijhandelsakkoord, want ze toont geen enkele bereidheid vooruitgang te boeken. Daarom moet het Verenigd Koninkrijk zich klaarmaken voor de ‘Australische oplossing’. Dat is Brexit-taal voor een nodeal. De Europese Unie heeft geen handelsakkoord met Australië. Er zijn wel technische afspraken, maar er wordt vooral handel gedreven op basis van tarieven van de Wereldhandelsorganisatie. Daar is Johnson niet bang voor. ‘We worden een vrij land dat zijn eigen grenzen en eigen visserijsector kan beheren, en zijn eigen wetten kan maken.’
Maar een no-deal is voorlopig nog geen zekerheid. Johnson zegt dat hij ‘nog altijd wil luisteren naar de Europese Unie, maar dan moet die haar positie ten gronde veranderen’. ‘Alleen ziet het er na de top van gisteren niet naar uit dat ze daartoe bereid is.’
Aan Europese kant blijft vooral dat eerste deel hangen. Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen en president Charles Michel lieten meteen weten dat de EU verder wil blijven werken aan een akkoord. Al voegden ze er tegelijk aan toe dat het er ‘niet tegen elke prijs’ mag komen.
De afspraak was dat Barnier maandag naar Londen zou vertrekken voor de gesprekken van de laatste kans, maar die afspraak werd door Londen afgezegd. ‘Het heeft geen zin dat Barnier en Frost elkaar maandag al zien. Wel kunnen ze elkaar later in de week spreken’, zei een woordvoerder van Johnson. De Britten willen een nieuw geluid horen aan Europese kant.
Volgens Europese diplomaten is Europa bereid toegevingen te doen over visserij. De soevereiniteit van Britse wateren is een trofee die Johnson moet kunnen presenteren aan zijn achterban. Dat betekent dat vooral de Belgen, de Nederlanders en de Fransen bereid moeten zijn hun vissers te ontgoochelen. Het idee dat alles bij het oude blijft en dat ze ook na 1 januari onbeperkt kunnen blijven vissen in Britse wateren, is niet houdbaar.
De Franse president wil het spel zo lang mogelijk hard blijven spelen. Na de afloop van de top herhaalde Emmanuel Macron dat hij zijn vissers niet wil opofferen. Maar hij voegde eraan toe dat ‘de situatie van onze vissers na de Brexit niet zal zijn zoals vandaag’.
Volgens Johnson moet het VK zich klaarmaken voor de ‘Australische oplossing’. Brexittaal voor een no-deal
De Duitse bondskanselier Angela Merkel en de Nederlandse premier Mark Rutte zeiden dan weer dat de EU altijd een wil tot een compromis heeft getoond. ‘De verklaring van Johnson kun je negatief maar ook positief lezen, en dat doe ik’, zei Rutte. ‘Ik zie het als een opening om de gesprekken te hervatten. Als de twee partijen vinden dat er bewogen moet worden, dan kan er bewogen worden.’
Economische schade
De 27 willen de visserijrechten in elk geval pas in de strijd gooien als de Britten bijkomende toegevingen doen over een gelijk economisch speelveld en de manier waarop het toekomstige handelsakkoord gecontroleerd wordt. Die eerlijke concurrentie vereist ook mechanismen om geschillen op te lossen en de mogelijkheid eenzijdige sancties af te kondigen. De vraag is of de Britten daartoe bereid zijn. Bij onderhandelaars is te horen dat over het gelijke speelveld oplossingen mogelijk zijn. Londen reageert voorlopig niet negatief op het idee van een geschillenregeling en eenzijdige sancties.
In elk geval hebben de Europese vissers alle belang bij een akkoord, zelfs al moeten ze toegevingen doen. Zonder akkoord gaan de Britse wateren vanaf 1 januari helemaal dicht. Maar de economische schade voor de Britten zal nog groter zijn. Macron rekende het nog eens voor. ‘De toegang tot de Britse wateren vertegenwoordigt voor Europa 750 miljoen euro. De toegang tot de Europese wateren vertegenwoordigt voor de Britse vissers 150 miljoen. Maar dan kunnen we ook praten over energie. De toegang tot de Europese energiemarkt is goed voor 700 miljoen tot 2 miljard.’
Het idee dat alles bij het oude blijft en dat Belgen, Nederlanders en Fransen ook na 1 januari onbeperkt kunnen blijven vissen in Britse wateren, is niet houdbaar
BETOGING In Puurs-SintAmands is vrijdagavond beroering ontstaan nadat een wagen met gedoofde lichten met hoge snelheid op een groep manifestanten was ingereden. Er waren zo’n 250 betogers samengekomen om de gebeurtenissen van afgelopen zondag te veroordelen. Toen werd een 15-jarige jongen aangevallen door zes jongeren. Die maakten een filmpje van het incident en verspreidden dat op sociale media.
Na een speech ging de groep betogers een tocht maken door de gemeente. ‘Op een bepaald moment is er een voertuig uit een zijstraat richting de betogers gereden’, zegt Jan Van de Vreken, korpschef van de politie Klein-Brabant. ‘Dat gebeurde met redelijk wat snelheid.’
Er ontstond wat beroering maar er raakte niemand gewond.
De drie inzittenden van de wagen konden opgepakt worden. Over hun intenties bestaat nog geen duidelijkheid.