Lege zalen, trouw publiek

Grote musea beleven een dramatische terugval in bezoekerscijfers, zelfs tot negentig procent. Kleine en middelgrote huizen houden stand, als ze een attractieve tentoonstellingsaffiche kunnen voorleggen.

een ramp voor de afdeling Old Masters’, zegt Samir Al-Haddad van de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten in Brussel (KMSKB). ‘We zakten tot 90 procent onder het niveau van 2019. Met -82 en -83 procent zijn september en oktober niet veel beter. Niet verwonderlijk: onze musea zijn sterk afhankelijk van toeristen. Die bleven weg uit een stad die rood kleurde op de Europese kaart.’

Voor Musea Brugge bedraagt het aandeel toeristen normaal 80 procent. In een topweek in 2019 kwamen op de dertien museumlocaties makkelijk 25.000 bezoekers langs. Dit jaar was het weekgemiddelde gezakt tot 5.100, met 45 procent buitenlanders. ‘De best draaiende musea laten succesvolle tentoonstellingen zien zoals Van Eyck in Bruges of Memling now’, zegt Elviera Velghe, directeur publiek en tentoonstellingen. ‘We zien verder een stijging van het aantal lokale bezoekers. Ook de Museumpas doet het vrij goed en er zijn mensen die dezelfde expo meermaals bezoeken.’

Overal ter wereld deelden culvre, tuurtoeristische trekpleisters in de klappen. Het Louvre en het Rijksmuseum vielen terug op een derde van hun bezoekerscijfers, blijkt uit een rondvraag van The New York Times. Het Van Goghmuseum in Amsterdam zakte zelfs naar 400 bezoekers

Olga Van Oosten per dag, tegenover 6.500 voor de crisis. Overheden moesten over de brug komen om het verlies aan inkomsten te compenseren. Zo maakte de Franse staat in september 614 miljoen euro vrij voor nationale instellingen als Centre Pompidou, Musée d’Orsay en Loudie eerst maanden dicht bleven en daarna hun publieksstromen zagen droogvallen.

Hoe zit het met de kleine en middelgrote musea bij ons? Ze doen het behoorlijk, gezien de omstandigheden. Met gemiddeld duizend bezoekers per week kan het Design Museum de beste cijfers van de Gentse stadsmusea voorleggen. ‘Wij zijn niet ontevreden’, zegt directeur Katrien Laporte. ‘Toch is dit zuur: onze expo Kleureyck hoort bij de blikvangers van het Van Eyckjaar en was begroot op 60.000 à 70.000 bezoekers. Nu zitten we aan 25.000. We kregen deze zomer maar 4 procent toeristen over de vloer tegenover 45 procent de vorige jaren. En de toestand verslechtert. De voorbije week doken we onder de duizend.’

Een tegenvaller is het sneuvelen van groepsbezoeken. Meer dan 700 groepsreservaties voor Kleureyck werden geannuleerd, vooral van verenigingen en middelbare scholen. Ook de kinderateliers en lezingen vielen op een minimum terug.

Er waren ook zomerhits. In de

Leiestreek haalde de Biënnale voor Schilderkunst 22.000 bezoekers. Een derde daarvan kwam naar het Raveelmuseum, goed voor ‘een historisch hoge opkomst’. Villa Empain in Brussel boekte 25.000 bezoekers voor Mappa mundi, een expo die daarmee naar de top drie klimt van de stichting. Woordvoerder Caroline Schuermans: ‘Zelfs al beperkten we de bezoekers tot 250 per dag: we noteerden dit jaar amper een verschil met 2019. Vooral tijdens de week steeg het aantal. Misschien omdat we een klein museum zijn, dat buiten het centrum ligt en een tuin heeft. We moeten het hebben van bezoekers uit Brussel en Vlaanderen, minder uit het buitenland. Mappa mundi had bovendien een leuk thema: kunstenaars die uitnodigen tot een reis in de verbeelding.’

Ongelijkheid

Dat musea erin slaagden om een veilige omgeving te creëren, schept bij veel kandidaat-bezoekers vertrouwen, zegt Olga Van Oosten, directeur van het steunpunt voor cultureel erfgoed Faro. ‘Daarnaast is het ook bemoedigend dat nieuwe tentoonstellingen goed lopen en dat de cijfers daardoor meevallen.’ Toch ziet ze ook minpunten. Zo hebben de coronamaatregelen nieuwe drempels opgeworpen voor museumbezoek. ‘De voorbije jaren heeft de sector zich grote moeite getroost om diverse doelgroepen te bereiken. Maar een bestaande ongelijkheid wordt nu bevestigd. Lang niet iedereen is vertrouwd met online reserveren en betalen. Mensen met cultureel kapitaal vormen al de meerderheid van de museumbezoekers. De vrees is niet ongegrond dat maatschappelijke ongelijkheid nog meer gaat doorwegen.’

De museumwereld denkt ook mee vooruit. Onder meer voor de coronabarometer, die zal bepalen welke maatregelen er op welke plekken van toepassing zullen zijn. Van Oost: ‘Het is belangrijk dat musea die niet van bovenhand laten opleggen. Als bij lager risiconiveau weer groepsbezoeken mogelijk zijn: dat maakt een wereld van verschil.’

Geert Van der Speeten

‘Een bestaande ongelijkheid wordt nu bevestigd. Lang niet iedereen is vertrouwd met online reserveren en betalen’ Directeur Faro

als met Facebook, een verdere stap in het vervagen van de grenzen tussen beide apps. Facebook doet bovendien extra zijn best om te benadrukken dat niemand verplicht is om de datingfuncties te gebruiken, en dat iedereen de controle over zijn gegevens behoudt.

Het is ingewikkeld

Wie ouder is dan achttien, kan binnen Facebook een apart datingprofiel aanmaken dat niet zichtbaar is voor Facebookvrienden. Je kunt er iets tonen over je interesses, onder meer door zichtbaar te maken tot welke Facebookgroepen je behoort of door een story te delen. En met een klik op het video-icoontje kun je meteen een gesprek beginnen met je potentiële date.

Je geeft aan in wat voor partners je geïnteresseerd bent. De voorgestelde personen komen niet uit je vriendenkring, maar je kunt kiezen om vrienden van je vrienden wél te tonen. Een veelbesproken extraatje is de secret crush-functie: die draait wél om je Facebookvrienden. Als je stiekem een oogje hebt op iemand uit je Facebook- of Instagramkring, kun je dat aangeven. Doet die persoon hetzelfde, dan worden jullie daar allebei van op de hoogte gebracht. Opmerkelijk is dat je volgens Facebook op negen van je vrienden of collega’s (tegelijk!) een heimelijke crush kunt hebben.

Dominique Deckmyn