Volstaat dit om de ziekenhuizen te vrijwaren?
Ruim 1 op de 100 Belgen is op dit moment besmettelijk. En we gaan richting de 20.000 nieuwe gevallen per dag. Toch komt er geen lockdown. Kan een overrompeling van de ziekenhuizen vermeden worden?
België gaat niet opnieuw in lockdown. Voorlopig niet, althans. De verschillende regeringen in het land besloten vrijdag om pretparken te sluiten, publiek te verbieden bij sportwedstrijden en amateurwedstrijden voor volwassenen af te gelasten. Culturele voorstellingen mogen wel nog doorgaan, met een publiek van maximaal 200 man.
1
Hoe dramatisch is de situatie? Viroloog Steven Van Gucht (Sciensano) wond er geen doekjes om. ‘De besmettingen en ziekenhuisopnames nemen onrustwekkend toe op het hele grondgebied.’ De afgelopen week stelden we gemiddeld 10.454 besmettingen per dag vast. Dat cijfer is een onderschatting van de huidige circulatie, omdat het grotendeels slaat op mensen die vorige week getest zijn. Dat blijkt ook uit het dagcijfer: vrijdag werden 16.746 gevallen toegevoegd aan de tabellen. Van Gucht waarschuwde dat er volgende week gemiddeld zo’n 20.000 nieuwe gevallen per dag zullen worden gemeld. Ruim 1 op de 100 Belgen is op dit moment besmettelijk.
Een zorgwekkende evolutie is dat het coronavirus steeds meer binnendringt in de rusthuizen, vooral in Franstalig België. In Wallonië is 3,4 procent van de rusthuisbewoners besmet. Twee weken geleden was dat nog minder dan 1 procent. In Vlaanderen is 1,1 procent besmet, maar ook daar is de trend stijgend.
Ook de ziekenhuisopnames nemen zienderogen toe. Om de 8 à 9 dagen zien we een verdubbeling, aldus Van Gucht. Vandaag liggen 3.649 patiënten met covid-19 in het ziekenhuis, van wie 573 op intensieve zorg. Gemiddeld zitten de ziekenhuizen nu op 45 procent van de maximale bezetting op intensieve zorg in de eerste golf.
Dat de cijfers nog zullen stijgen, laat zich
ook zien in het reproductiegetal: dat ligt nu op 1,3 (UHasselt) tot 1,5 (Sciensano).
2
Wordt de tweede golf erger dan de eerste?
Het verloop van de epidemie voorspellen is lastig, omdat we niet weten hoe mensen zullen reageren op de nieuwe maatregelen. Nicolas Franco (UNamur, UHasselt) maakte simulaties op basis van een wiskundig model. Die geven een indicatie over waar we over enkele weken zullen staan. Als de genomen maatregelen aanslaan, dan krijgen we mogelijk in de eerste helft van november een piek van het aantal bezette ziekenhuisbedden. Die ligt in de buurt van de piekbezetting tijdens de eerste golf.
Onder dat gemiddelde gaan regionale verschillen schuil. Dat is ook nu al het geval. In Wallonië en Brussel ligt de huidige bezetting op intensieve zorg op bijna 60 procent van de piek in april. In Vlaanderen is dat minder dan 30 procent. ‘Zeker is wel dat de druk op de ziekenhuizen langer zal aanhouden dan in de eerste golf’, zegt Franco. ‘Toen hebben we de besmettingen afgeremd met een forse lockdown. Dat doen we nu niet.’
Tijdens de tweede golf zullen meer mensen besmet raken dan in de eerste golf, blijkt uit de simulaties. Vandaag zijn er immers ongeveer evenveel mensen besmet als tijdens de piek van de eerste golf. ‘Maar de min-25-jarigen zijn nu veel vaker getroffen’, zegt Franco. ‘Zij worden maar zelden ernstig ziek. Dat vertaalt zich dus niet in ziekenhuisopnames.’
3
Zijn deze maatregelen voldoende? Minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (SP.A) is er helemaal niet gerust in dat de huidige maatregelen volstaan om een implosie van de ziekenhuizen te vermijden. Franco ziet de nieuwe beslissingen als een voortzetting van de maatregelen die vorige week al genomen werden. Toen werd onder meer beslist om cafés en restaurants te sluiten en het aantal nauwe contacten te beperken tot één. ‘Contacten beperken in de vrije tijd heeft het grootste effect op de verspreiding’, zegt Franco.
Volgens de huidige simulaties zou dat voldoende kunnen zijn om een overrompeling van de ziekenhuizen te vermijden. Maar eigenlijk is het te vroeg om daar uitspraken over te doen. De laatste cijfers zijn nog niet verwerkt in die simulatie. Franco: ‘Volgende week zullen we zien welk effect de maatregelen hebben. De besmettingen zullen dan nog niet dalen, de toename zou moeten verminderen.’
Opvallend is dat de simulaties tonen dat de ziekenhuisopnames begin volgend jaar ook zouden dalen als er vandaag en vorige week geen maatregelen genomen waren. Dat komt omdat er steeds meer mensen immuniteit verwerven. Gecombineerd met de strenge maatregelen die ervoor al golden, helpt dat om het reproductiegetal onder één te duwen, waardoor de epidemie afneemt. Maar het betekent geenszins dat alle maatregelen dan gelost mogen worden. ‘Want dan zijn we opnieuw vertrokken’, zegt Franco.
4
Wanneer kunnen we opnieuw
versoepelen?
De recente maatregelen gelden in principe voor vier weken. Maar als we dan terugkeren naar de maatregelen van begin oktober, zullen de opnames weer stijgen, waardoor de druk op de ziekenhuizen nog langer aanhoudt (de rode lijn op de grafiek), blijkt uit de simulaties. Het is dus weinig waarschijnlijk dat er snel versoepeld zal worden. ‘Maar dat is een politieke afweging, waarbij ook economische overwegingen spelen’, zegt Franco.
Om de Belg perspectief te bieden en aan te geven wanneer de maatregelen opnieuw versoepeld kunnen worden, had vrijdag de barometer voorgesteld moeten worden. Maar die komt er voorlopig niet (zie bladzijde 4). De barometer geeft aan bij welk aantal besmettingen en ziekenhuisopnames we opnieuw naar alarmfase drie kunnen gaan. In het huidige ontwerp moet het aantal nieuwe ziekenhuisopnames dalen tot minder dan 230 per dag. Daarbovenop moet het aantal nieuwe besmettingen onder 3.286 per dag liggen. Met de huidige stijgende curves zullen die drempelwaardes niet snel bereikt worden.
‘Zeker is dat de druk op de ziekenhuizen langer zal aanhouden dan tijdens de eerste golf’
Nicolas Franco (UNamur) Maakte simulaties op basis van wiskundig model