Kan een hond hier wel nog een leuk leven hebben?
‘Hij doet niets’, zegt zowat iedere eigenaar van een hond die losloopt waar dat eigenlijk niet mag. Tot hij wel iets doet. De regels in Vlaanderen zijn daarom streng. Kan een hond hier nog wel een leuk leven hebben?
‘Dat geluid, dat schreeuwen, ik krijg het niet meer uit mijn hoofd.’ Op vrijdag 26 juni vertelde natuurliefhebber Ivo Hendrikx aan Het belang van Limburg hoe hij op een verwilderd mijnterrein in Genk een reekalfje gedood zag worden door twee loslopende honden. Op foto’s die hij maakte, is te zien hoe een ree met twee kalfjes behoedzaam uit het struikgewas komt en hoe twee reusachtige honden vervolgens een van de kalfjes grijpen en in stukken trekken. De eigenaar van de hond wordt anoniem geciteerd. ‘Ik besef zeer goed de gevolgen van het niet aanlijnen van de honden. Ik ga dan ook zeker akkoord met de sanctie die de politie hieraan koppelt. (...) Hier ben ik het hart van in. Het was verkeerd om de honden er los te laten en onjuist om de situatie als veilig in te schatten.’
Sinds veel bezigheden door de covidmaatregelen bemoeilijkt worden, gaan mensen meer in de natuur wandelen. Daar zal hen waarschijnlijk al de drukte opgevallen zijn, en wellicht ook het grote aantal loslopende honden.
Shiva en Marion
Afgelopen woensdag in de Gentbrugse Meersen. Een klein stukje natte natuur aan de rand van Gent, met kieviten, bergeenden, pijlstaarten en wintertalingen. Een schattig langharig hondje van gemengd ras, Shiva genaamd, loopt enthousiast kwispelend naar een aangelijnde Welsh terriër, Marlon genaamd. Marlon gaat een beetje hoekiger staan, maar een leek kan niet uitmaken of die pose enthousiasme of onrust verraadt. De vrouw bij wie Marlon hoort, vraagt: ‘Moet dat hondje niet aan de leiband?’
Ze heet Chantal Desmet en Marlon is eigenlijk van haar broer. Ze komt hier wandelen met een vriendin, Patricia Elewaut. De eigenaar van Shiva heet Bart Vandekerckhove. Hij antwoordt naar waarheid dat Shiva kon ontkomen omdat hij met een journalist van De Standaard aan het praten was. Het huis van Vandekerckhove ligt naast het natuurgebied. Hij komt hier al van voor het een natuurgebied was, wandelt dagelijks met Shiva en laat haar altijd even los. Shiva is een kalm hondje dat goed luistert. Volgens Vandekerckhove is ze niet geïnteresseerd in vogels. Naar konijnen kijkt ze alleen maar. Koekjes en andere honden zijn haar ware interesses. Hij kent veel mensen die hun hond hier even loslaten. ‘Ik ken de regels,’ zegt hij, ‘maar we moeten ook een beetje ons verstand gebruiken.’
Chantal Desmet woont een paar kilometer verderop en heeft speciaal op internet opgezocht of Marlon hier aan de lijn moet. In haar rechterhand draagt ze een plastic zakje met een drol. Ze weet niet of Marlon liever vrij zou rondlopen. ‘Je kunt het hem niet vragen, maar hij is het ook niet gewend.’ Haar vriendin Patricia Elewaut zegt: ‘Wij volgen de regels. Wij zijn zo.’
Weinig natuur, veel honden
Vlaanderen is erg streng voor loslopende honden. Eigenlijk mag een hond in het openbaar nergens van de lijn, tenzij dat uitdrukkelijk is toegelaten, zoals in een hondenweide of een losloopzone. Dat komt onder meer omdat er zo weinig natuurgebieden en zo veel honden zijn. Als iedereen zijn hond ‘even’ los laat lopen, loopt er in elk natuurgebied op elk moment wel een hond.
Volgens de woordvoerder van het Agentschap Natuur en Bos (ANB), Jeroen Denaeghel, staan veel hondeneigenaren er niet bij stil dat hun hond niet alleen mensen of andere honden bang kan maken of aanvallen, maar ook schade aanricht aan de natuur. ‘Ook zonder dat er bloed vloeit. Vorige week zag ik nog een loslopende hond op een blauwe reiger afstormen. De reiger vloog op en bleef ongedeerd, maar was wel verstoord. Het baasje zei: “Hij doet niets”, terwijl zijn hond net overduidelijk wél iets had gedaan.’
Zelfs voor boswachters is het niet altijd gemakkelijk om mensen daarop te wijzen. Xavier Coppens is regioverantwoordelijke bij Natuur en Bos. In Oost-Vlaanderen stuurt hij vijf boswachters aan en meerdere equipes bosarbeiders. Hij zegt dat mensen sinds het begin van de covid-maatregelen soms explosiever reageren als ze op hun gedrag worden aangesproken. Het aantal vaststellingen voor loslopende honden is sinds die tijd ook met meer dan de helft toegenomen.
Coppens heeft zelf twee honden, die nooit loslopen waar dat niet mag. Hij toont een open plek in het Kluisbos, een van de mooiste bossen van Oost-Vlaanderen. ‘Sommige mensen zullen denken dat dit een prima plaats is om een hond los te laten. Maar in dit bos hebben we vogelsoorten die op de grond broeden. Daar zijn spectaculaire en kwetsbare soorten bij, zoals de oehoe en de houtsnip. Een hond die hier doorloopt, kan reeën aanvallen of
‘De overheid geeft grote bedragen uit om gebieden geschikt te maken voor vogelsoorten die sterk achteruitgaan. Eén hond kan al die moeite tenietdoen’
Xavier Coppens Natuur en Bos
doen opschrikken, waardoor ze in het verkeer kunnen terechtkomen. Sommige dieren verdwijnen omdat ze niet kunnen leven op een plaats waar honden hun geurmerk hebben achtergelaten. Kwetsbare insectenpopulaties zouden zelfs last kunnen hebben van vlooien- of ontwormingsmiddelen.’
In gebieden waar weidevogels voorkomen, zoals kieviten of grutto’s, is de impact volgens Coppens nog groter dan in het bos. ‘De overheid geeft grote bedragen uit om die gebieden geschikt te maken voor die vogels, die sterk achteruitgaan. Eén hond die regelmatig langskomt, kan al die moeite tenietdoen.’
Uitdagend wandelen
Is er wel voldoende plaats om in een hond in Vlaanderen een leuk leven te bieden? Ellen Van Hoyweghen uit Brecht is opvoedster en eigenaar van twee beagles, Charlie en Bisou. Als zelfstandige in bijberoep helpt ze mensen met het trainen van hun hond, onder de naam ‘Kwispel en Kompanie’. Ze begrijpt dat mensen hun hond vrij willen laten lopen. ‘Thuis mogen honden vaak niet blaffen, geen putten graven, maar een hond heeft uitdaging nodig. Zowel voor het dier als voor het baasje is het veel fijner wanneer hij los kan lopen, snuffelen waar hij wil, een eindje achterblijven en dan weer bijbenen.’
‘Door mij erin te verdiepen, begrijp ik dat je dat beter niet doet in een natuurgebied waar dat niet mag. Ik heb een paar losloopzones bij mij in de buurt. In Nederland, hier vlakbij, zijn er meer. Maar je kunt ook een uitdagende wandeling hebben met een aangelijnde hond.’ Ze illustreert haar stelling door haar twee aangelijnde beagles hondensnoepjes te laten zoeken op een boomstam langs een bosweggetje. In hun enthousiasme halen de twee hun lijnen door elkaar. ‘Het kost niet eens meer tijd om een interessante wandeling te maken, alleen een beetje aandacht voor je hond. Veel mensen hebben een hele dag nauwelijks tijd voor hun hond en wanneer ze gaan wandelen, kijken ze op hun telefoon.’
Zouden sommige mensen dan niet beter geen hond houden? ‘Wie een hond wil, neemt een hond, maar het zou veel beter zijn als mensen zich wat meer zouden informeren op voorhand.’
Dat sommige Vlaamse honden een oninteressant leven leiden, ligt volgens Van Hoyweghen niet aan een gebrek aan hondenweides of losloopzones. ‘De eerste verantwoordelijkheid ligt bij het baasje.’
‘Thuis mogen honden vaak niet blaffen en geen putten graven. Maar een hond heeft uitdaging nodig’
Ellen Van Hoyweghen Hondentrainster