Jongeren staan verenigd tegen ‘terreurpolitie’
Nigeriaanse jongeren komen in opstand tegen het gevreesde Sarspolitieteam en het politieke wanbestuur. ‘Als vrouwen een ambulancedienst kunnen opzetten, waarom de overheid niet?’
‘We zijn slaven in ons eigen moederland.’ Hiphopartieste Bella Alubo (27) windt er in haar nieuwste protestnummer geen doekjes om. Het nummer ‘Coalition’ is haar ode aan de feministes die de afgelopen weken betogers ondersteunden met medische zorg en geldinzamelingen voor advocatenkosten. Met kookgeluiden op de achtergrond vertelt ze aan De Standaard hoe ze de laatste periode van protest tegen politiegeweld in Nigeria beleefde.
‘Ik deed mee aan de marsen in steden Jos en Abuja’, zegt ze. ‘Het was beangstigend vanwege het traangas en de waterkanonnen. Maar dit zal niet uitdoven. Iedere jongere wil ervoor gaan, iedereen is voorbij de angst om te sterven. We horen al jaren dat politici werken aan een betere toekomst. Wanneer is nu eindelijk die betere toekomst?’
Het nationale protest startte begin oktober nadat het Special AntiRobbery Squad of Sars-team weer een ongewapende jongere had neergeschoten. #EndSARS groeide uit tot een bredere beweging voor beter bestuur. ‘Sars functioneert als politie, aanklager en rechter’, zegt de Nigeriaanse politicoloog Tarila Marclint Ebiede (35) aan De Standaard. ‘Er is een totaal gebrek aan verantwoording of transparantie bij politie en regering.’
Sars werd opgericht in de jaren negentig, tegen het gewelddadige banditisme. In het begin boekten de Sars-agenten succes, omdat ze zich als burger konden kleden en in anonieme auto’s rijden. Maar het ontspoorde snel. Sars begon zelf burgers af te persen en te martelen. Anderen huurden Sars in om eigen rekeningen te vereffenen, bij gebrek aan een efficiënte justitie. Onderzoekscommissies bevestigden de mensenrechtenschendingen, maar de staat deed niets. Hiphopartieste Alubo: ‘Ze zien iedere jongere met iPhone, dreadlocks of tattoos als een crimineel. Mensen worden geviseerd zonder reden.’ Wat begon als een strijd tegen de ‘yahoo boys’ (internetcriminelen, red.) in Nigeria is in handen van Sars ontaard in een heksenjacht.
Op 12 oktober beloofde presi
Het Sars-politieteam viseert jongeren met iPhones, dreadlocks of tattoos’
Bella Alubo Nigeriaanse hiphopartieste
dent Muhammadu Buhari (77) Sars op te doeken en de politie grondig te hervormen. Niet voor het eerst. ‘Een uitspraak voor de televisie, terwijl de moorden tot op vandaag doorgaan’, zeggen zowel Alubo als Ebiede.
Op 20 oktober schoot het leger op vreedzame betogers die geen genoegen namen met die beloftes. Tot op vandaag leggen regering en leger de verantwoordelijkheid voor die schietpartij bij de Lekki-tolpost in Lagos. ‘Fake news’, zo claimde de minister van Informatie. ‘Het toont ons dat ze alles zullen doen of zeggen om niet te moeten luisteren’, vindt Alubo.
‘Rijk worden is niet genoeg’
‘De betogingen hebben niet gefaald’, zegt Ebiede. ‘Jongeren hebben de agenda voor de Nigeriaanse samenleving in de volgende jaren neergelegd. Ze willen een andere politieke cultuur, een staat die zich niet alleen democratisch noemt, maar ook echt feedback aanneemt van zijn burgers. Dit is een marathon, geen sprint.’
Ook Abela, die nochtans niet optimistisch is, ziet een duurzame verschuiving. ‘Mensen beseffen nu dat het niet genoeg is om rijk te worden, te migreren of je kind naar een dure school te sturen. De politie valt ook welvarende mensen lastig. We moeten nu allemaal ons deel doen.’ Ze verwijst naar organisaties voor zelfhulp, zoals de feministische coalitie. ‘Bij straatprotest konden zij in veertig minuten een ambulance voorzien. Maar je kunt de nationale hulplijn in Nigeria de hele nacht bellen en nog niet geholpen zijn. Dat toont dat onze regering gewoon het werk niet wil doen.’
Ebiede benadrukt dat jongeren met #EndSARS iets unieks gedaan hebben voor het postkoloniale Nigeria: de breuklijnen van etnische of religieuze verdeeldheid de vernieling inrijden. ‘De overheid probeerde online de Igbo-stam de schuld in de schoenen te schuiven van het geweld in Lekki’, zegt Alubo. ‘Niemand nam dat serieus. Ook moslims zijn tegen politiegeweld, al is de president moslim.’
De ngo Digital Forensic Research Lab ontdekte zopas dat de regering een netwerk van fake influencers ‘handpopprofielen’ opzette om betogers in diskrediet te brengen. Ebiede: ‘De regering heeft geen intentie om echt iets te veranderen, want dat zou raken aan de machtsbalans.’ Daartegenover staat een enorm talrijke groep jongeren (zie inzet) gewapend door hun aantal, energie en idealisme. ‘De jeugd moet opstaan en niet verwachten dat dit voorbij is’, argumenteerde een bekende Nigeriaanse priester. ‘Jaag niet op geld, maar jaag op een hoger doel en de rest zal volgen.’