Nieuw slachtoffer van online haat: documentaires
De verhuftering online vond een nieuw slachtoffer: arthousedocumentaires. Van over tot distributeurs moeten steeds vaker ingrijpen.
‘voil kutkindje’
‘milieubewust da ze me kloten kust’
‘Als ze in deze film word genomen door 9 man gaan ik ook kijken maar tot die tijd’
Dat is nog maar een kleine greep uit de stortvloed aan haatreacties op de Facebookpagina van de Nederlandse distributeur Periscoop, ook actief . Honderden gebruikers nemen aanstoot aan het simpele feit dat de distributeur een documentaire uitbrengt als I am Greta. ‘Alles polariseert en nu dus ook arthousedocumentaires’, zegt Wiepko Oosterhuis van Periscoop. ‘Ik heb nog nooit zoiets meegemaakt.’
Toen de docu over klimaatactiviste Greta Thunberg in première ging in Venetië, werd hij op de filmsite IMDB gebombardeerd met lage quoteringen. ‘Ons mechanisme heeft ongewone stemactiviteit bemerkt op die titel’, staat er sindsdien bij vermeld. De kunstmatige poging om de film te doen zinken op IMDB (en zo imagoschade te berokkenen) werd gecounterd. ‘Om de betrouwbaarheid van ons ratingsysteem te bewaren, wordt een andere berekening toegepast.’
Ook in België deed de documentaire stof opwaaien. ‘Nog nooit kregen we zoveel negatieve reacties op een Facebookcampagne’, zegt Thijs Verhaeren, die voor de Belgische tak van Periscoop werkt. ‘Zeker 90 procent was pure haat. Onze belangrijkste partner om de film te vertonen heeft een promotiecampagne moeten stopzetten, omdat het de spuigaten uit liep. Je kan dan zeggen dat er niet zoiets bestaat als slechte publiciteit. Maar dat is het perverse aan Facebook: hoe meer commentaren, hoe vaker je post wordt verspreid door het algoritme. En het klopt: we zagen als kleine distributeur plots een hogere aandacht online dan gewoonlijk. Maar als partners daardoor afhaken, is er wel schade aangericht.’
Het is wellicht weinig verrassend dat de figuur van Thunberg tot giftige reacties leidt. Maar ook For Sama, over een hospitaal in Syrië, lag onder vuur. Blijkbaar ging het daarbij om aanhangers van de Syrische president Bashar al-Assad, die de maakster van de documentaire, journaliste Waad al-Kateab, ‘een terroriste’ noemen. ‘Een aantal reacties waren zo heftig dat ik ze moest verwijderen’, zegt Charlotte Wouters van filmfestival Mooov, dat optreedt als distributeur. ‘Sommige zijn in het Engels, andere in het Arabisch en een enkele in het Nederlands. Het leek een georkestreerde haatcampagne.’
In Nederland kregen de filmhuizen een brief in de bus die waarschuwde dat For Sama geen documentaire zou zijn, maar fictie.
Recentelijk nog was er internationaal ophef over The dissident, een docu over de moord op Jamal Khashoggi, die zou zijn bevolen vanuit Saudi-Arabië. De film werd laaiend enthousiast onthaald op het filmfestival van Sundance, maar vond geen grote distributeur, uit angst voor reacties uit het koninkrijk. Vorig jaar nog verwijderde Netflix een episode van de serie Patriot act na een klacht vanuit Riyad.
‘Nog nooit kregen we zo veel negatieve reacties op een Facebookcampagne’
Reclame voor Al Qaeda
Ook Film Fest Gent, waar For Sama de Belgische première kreeg, moest ingrijpen. ‘Het ging om anonieme berichten die haatdragend waren of vlakaf dingen beweerden die niet stroken met de waarheid’, zegt Kim Verthé. ‘Zoals: “Maak maar reclame voor Al Qaeda!”’
‘Het is moeilijk om je op te stellen als scheidsrechter van wat wel of niet door de beugel kan’, zegt Verhaeren. ‘Al was het maar omdat wij geen gigantisch team hebben om continu alles te modereren. Doodsbedreigingen, persoonlijke beledigingen en discriminerende boodschappen halen we weg en melden we bij Facebook. Het lastigste zijn de gifs of memes: die zijn zogezegd “grappig bedoeld”.’