China zet Australië te kijk met valse foto op Twitter
China zet Australische oorlogsmisdaden in de verf met een valse foto op Twitter. Zo luidt Peking een tijdperk in van diplomatie zonder ingebakken respect voor het Westen.
‘Ze zouden beschaamd moeten zijn.’ Razend was de Australische premier Scott Morrison gisteren. Aanleiding was een fotomontage van Chinese makelij verspreid door Zhao Lijian, vertegenwoordiger van het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken. ‘Wees niet bang, we brengen jullie vrede’, is het onderschrift. Australië noemt dat ‘desinformatie’ en ‘walgelijk’.
Het gemanipuleerde beeld verwijst naar onthullingen van 20 november. Toen gaf het Australische leger toe dat zijn elite-eenheid in Afghanistan tussen 2009 en 2013 minstens 39 ongewapende gevangenen en burgers had gedood. Soldaten werden opgejut om te moorden als ‘ontgroeningsritueel’. Ze hielden scores bij en plaatsten geweren naast de doden, om het op een gevecht te laten lijken. Er zijn nog geen veroordelingen uitgesproken. Bovendien zijn alle details over de wandaden van de soldaten hevig gecensureerd in het Australische publieke rapport. Er gingen (niet-geverifieerde) geruchten rond dat soldaten twee jongetjes met messen doodden.
De officiële commentaar van Zhao bij het plaatje was: ‘Geshockeerd door de moord op onschuldige burgers door Australische soldaten. Wij veroordelen dit en vragen dat daders zich verantwoorden’.
Wraak van Peking
Het is de zoveelste slag in een aanhoudend conflict tussen Peking en Canberra (DS 21 november). Dat begon toen Australië bij de Wereldgezondheidsorganisatie een onderzoek vroeg naar de origine van covid-19. Peking wil wraak. Canberra bleef lang koelbloedig, ondanks handelssancties en provocaties, maar na de fotomontage eist premier Morrison officiële excuses. Nu al is zeker dat hij die niet zal krijgen.
‘De Australiërs ontberen een kompas om goed en fout van elkaar te scheiden’, zeiden Zhao’s oversten bij het ministerie. Volgens woordvoerster Hua Chunying had de verwijzing naar Afghanistan ‘niets te maken met ons conflict’ en draait dit om ‘een principekwestie’.
Door aan diplomatie te doen met botte memes, verleggen Zhao en Hua vormelijke grenzen. Maar geklungel is dit niet: Peking speelt opzettelijk in op de zwakheden van westerse grootmachten. Die bekritiseren China vaak vanwege mensenrechtenschendingen. Dat er pas zeven jaar na de feiten transparantie komt over de Australische mensenrechtenschendingen, is voor Peking dan ook een gouden kans. Ook eiste Australië dat Twitter het beeld ‘weghaalt’ – voorlopig verstopt Twitter de klungelige fotobewerking alleen omdat ze ‘gevoelige inhoud’ toont. Eigenlijk vraagt het dus censuur van de prent. Zo laat China Australië een owngoal scoren. Het beeld is fake, maar evoceert wandaden waar Australië zelf over communiceerde. ‘Hypocrisie’, juichen de volgers van Zhao op Twitter.
Westerlingen zijn ook niet per se China’s doelpubliek, wel internetgebruikers in China en de groeilanden. Peking stuurt zo een hapklaar wereldwijd signaal: kijk eens naar de dubbele standaarden van witte landen, kijk eens hoe ze jullie beleren vanuit internationale organisaties of als geldschieters, terwijl ze zelf niet beter zijn. Een meme is daartoe geschikter dan een verklaring in ‘diplomatees’.
Deze fotomontage is het zoveelste voorbeeld van diplomatieke verruwing onder Xi. In het voorjaar schoffeerde China Frankrijk door te zeggen dat Europa zijn oudjes in rusthuizen in de steek liet. Het lanceerde een Lego-filmpje dat de Amerikaanse virusaanpak belachelijk maakte. Ook nu kan de tactiek werken. De eindeloze oorlog in Afghanistan heeft het Westen krediet gekost. Australië is het eerste land dat zijn mensenrechtenschendingen in Afghanistan naar buiten brengt, maar niet het enige dat er beging. De VS proberen een onderzoek bij het Internationaal Strafhof vanwege martelingen en moorden in Afghanistan tegen te werken. Amerikanen kregen een verbod om te praten met aanklager Fatou Bensouda. Zowel de VN, westerse bondgenoten als mensenrechtenorganisaties veroordeelden die ongeziene zet van de regering-Trump – alleen Israël steunde ze.
Krijgt Peking zelf kritiek, dan probeert het te tonen dat ‘andere landen niet beter zijn’. Op langere termijn is het doel om de gangbare normen in de internationale politiek structureel aan te passen aan China’s agenda. Zeg maar een illiberale wereldorde. Daarin behoudt de Communistische Partij veilig haar macht,bemoeit elk land zich met de interne keuken en worden universele normen in vraag gesteld als dat regeringen uitkomt. China’s autoritaire model is internationaal niet wervend. Maar vaak herinneren aan de hypocrisie van anderen scoort wel. In de praktijk erodeert door die ‘hypocrisiediplomatie’ het respect voor het Westen.
Australië bleef lang koelbloedig, ondanks Chinese handelssancties en provocaties, maar na de fotomontage eist premier Morrison officiële excuses
Kantelende tijdgeest
China was niet de pionier van de nieuwe, brutalere toon. In 2015 haalde de Turkse president Erdogan de wereldpers door op het World Economic Forum Israël aan te vallen en van het podium te lopen. Hij bouwde er krediet mee op bij veel moslimlanden. Zopas wees de ex-premier van Maleisië de Franse president Macron terecht in een serie opzienbarende tweets. ‘De Fransen hebben in het verleden miljoenen mensen gedood, onder wie moslims’, aldus Mahathir Mohamad. ‘Moslims hebben het recht om kwaad te zijn en miljoenen Fransen te doden vanwege van dat verleden. Maar ze deden het niet.’ Na schandalen beloofden zelfs ngo’s als Oxfam zopas om ‘neokoloniale en elitaire tendensen te elimineren uit hun organisatie’. China speelt in op die kantelende tijdgeest. De historisch gegroeide grieven tegen het Westen zijn complex, maar één ding is zeker: China staat klaar om ze uit te buiten voor eigen gewin. Met vlotte filmpjes en grafische valse foto’s.