Ook vanuit haar graf houdt Lady Di de regie in handen
Wat hebben de Windsors zich mispakt aan Diana Spencer: het volgzame meisje werd eerst de ster van haar sprookje, en dan van haar antisprookje. Zoveel jaar later voelen zelfs ministers zich nog geroepen zich met fictieseries te bemoeien.
Een week na prinses Diana’s begrafenis in september 1997, vertelde een kennis die bij een fotoagentschap in Brussel werkte, dat drie van haar collega’s waren ontslagen. De hysterie na haar dood – drie miljoen Britten trokken voor de begrafenis naar Londen, maar de spreekwoordelijke stiff upper lip was nergens te zien – had ons even de harde economische realiteit uit het oog doen verliezen: elke dag werden duizenden foto’s van de prinses verhandeld om de niet-aflatende stroom berichten over haar te illustreren.
Het is de cynische waarheid achter de mythe. Maar als iets zoveel geld opbrengt, moet het ook iets hebben dat ons blijft prikkelen. Anders hadden miljoenen mensen de afgelopen weken niet het vierde seizoen van The crown gebinged. En had Netflix, dat die peperdure serie maakt, niet ook nog drie documentaires uit 2017 online gezet: de tv-film Diana in her own words en de series The story of Diana en The royal house of Windsor – puur zagemeel en bombast, vooral dat laatste, dat zelfs in zijn trailer al fouten heeft. Amazon Prime pakt uit met de film Diana (2013), over Diana’s affaire met de hartchirurg Hasnat Khan. Iets wat hoofdrolspeelster Naomi Watts en regisseur Oliver Hirschbiegel al lang niet meer doen, uitpakken met die film. Voor degelijker journalistiek verwijzen we u naar Vrt.nu, dat de zesdelige CNN-serie The Windsors, inside the royal dynasty aanbiedt, die bovendien van dit jaar dateert.
In 2022 kunt u in de bioscoop naar Spencer, gebaseerd op een scenario van Steven Knight (Peaky blinders) en geregisseerd door Pablo Larraín, of naar de documentaire Diana van Simon en Jonathan Chinn: filmmakers die niets hebben met heiligenprentjes, en dus waarschijnlijk de sporen zullen verlaten die het koninklijk hof en vooral Diana hebben uitgelegd.
Tampon
Voor wie het ‘sprookjeshuwelijk van de eeuw’ tussen Charles en Diana in 1981 niet bewust meemaakte, is een snelle samenvatting niet overbodig. Dat huwelijk bracht de gewenste troonopvolgers William en Harry voort, Diana bezorgde de wat muffe Britse monarchie een dosis glamour en spontaniteit, souvenirshops verkochten massa’s koffiemokken met haar foto, de boekskes beleefden hoogdagen.
Helaas was al van de verloving duidelijk dat de kloof tussen die twee enorm was. Charles had de wereld afgereisd en een paar relaties gehad, Diana was op alle vlakken maagd – dat werd zelfs besproken door royaltykenners. Vrouwen van Diana’s leeftijd lazen vol afgrijzen mee: waar is women’s lib als je ze nodig hebt? Hier kwamen ook twee verschillende werelden bijeen: een van gehoorzaamheid en traditie; een van individualisme en persoonlijke ontboezemingen.
Hun lang uitgesponnen scheiding werd een ongeziene mediaoorlog. Diana heeft die gewonnen, als we eerlijk moeten zijn. Nu het vierde seizoen van The crown loopt, moet Camilla weer vechten voor de sympathie die ze sinds haar huwelijk moeizaam heeft verworven. Zowel ITV als Channel 4, niet te verwarren met BBC Four, bestelde een nieuwe documentaire over Charles en Diana. Die laatste heeft er zelfs toe geleid dat de Britse minister van Cultuur Oliver Dowden dit weekend in de tabloid Mail on Sunday opperde dat Netflix een waarschuwing zou moeten toevoegen aan The crown: ‘Deze serie is deels fictie.’ ‘Anders zal een generatie kijkers die deze gebeurtenissen niet zelf heeft meegemaakt, denken dat dit feiten zijn’, zei Dowden.
Maar is de generatie die het wél heeft meegemaakt dan zoveel objectiever voorgelicht? Diana was misschien naïef in het huwelijk gestapt, maar zij voelde de media veel beter aan dan haar man – zij werd dan ook dag en nacht gevolgd door paparazzi, en ze was groot geworden met de massamedia die haar man in zijn jeugd niet had gekend.
Voor het hof in december 1992 bekendmaakte dat het stel officieel uit elkaar was, had Diana al meegewerkt aan Andrew Mortons biografie Diana: Her true story — in her own words. De koninklijke familie vond dat een vulgaire breuk met het protocol, maar Diana had wel de publieke opinie op haar hand.
Een maand nadat de breuk was bevestigd, wist een Australisch vrouwenblad, New Idea, een tape te bemachtigen van een telefoongesprek tussen Charles en Camilla.
Raar dat dit uitkwam in Australië, waar Diana zich voor het eerst ontpopte tot publiekslieveling, zoals The crown correct toont. De koninklijke familie dacht dat ze het schandaal netjes in de hand hield; pas twee weken later publiceerden ook Britse kranten het gesprek. Er werd toen geopperd dat Charles nu nooit meer in aanmerking zou komen om koning te worden – een man die zegt dat hij de tampon van zijn minnares wil zijn? Ook nu wordt gezegd dat Charles geen koning kan zijn, omdat hij zo slecht uit de reeks komt.
Onschuldig slachtoffer Diana lag altijd op voorsprong. Ze had het beeld van verlaten echtgenote al tijdens haar huwelijk gecultiveerd; denk maar aan de foto van haar, alleen, voor de Taj Mahal, hét monument waar verliefde stellen voor poseren. Het genadeschot was haar interview in het BBC-programma Panorama met Martin Bashir, waarin ze nog eens herhaalde wat ook ten overvloede in The crown zit: hoe ze worstelde met boulimie en hoe ‘er drie mensen in het huwelijk waren’. Even later volgde de officiële aankondiging dat het stel zou scheiden.
Charles Spencer, Diana’s broer, zegt in de docu van Channel 4 dat hij Diana met leugens heeft overhaald om het interview te geven: dat haar correspondentie werd geopend, dat er een tracker op haar auto zat, dat haar telefoontjes werden afgeluisterd. Bashir zou zelfs met vervalste bankuittreksels hebben aangetoond dat hovelingen werden betaald als ze haar verklikten. Het opvallendste is dat Diana weer als onschuldig slachtoffer uit die aantijgingen komt, terwijl ze maar al te graag wilde meewerken aan Panorama, en zelfs vroeg het programma op Charles’ verjaardag aan te kondigen. Dit is de vrouw die de tapes voor Andrew Morton uit het paleis liet smokkelen omdat ze bespioneerd werd – maar zo ook kon zeggen dat ze Morton nooit had ontmoet.
23 jaar na haar dood regisseert Diana nog altijd het antisprookje over iets wat veel mensen overkomt: ze pasten niet bij elkaar, en gingen dus uiteen.
Minister van Cultuur Dowden oppert dat Netflix een waarschuwing zou moeten toevoegen aan ‘Deze serie is deels fictie’
Terwijl Camilla weer moet vechten voor de sympathie die ze moeizaam heeft verworven, wordt van Charles gezegd dat hij geen koning kan zijn, omdat hij zo slecht uit de reeks komt