Als een Erika Vlieghe op de muur
Maandag om 21.20 uur op Canvas en op VRT Nu.
¨¨¨¨è
Wetenschappelijke instellingen die figureren in een tv-documentaire, het lijkt een trend. Zo toonde het Instituut voor Natuurwetenschappen, bekend van het dinosaurussenmuseum in Brussel, twee jaar geleden al zijn enorme collectie in een docureeks. Begin dit jaar stond ook de vierdelige reeks over het Instituut voor Tropische Geneeskunde in Antwerpen klaar om te worden uitgezonden. De docu zou de kijkers onder meer bewuster moeten maken van het gevaar van besmettelijke ziekten die komen overgewaaid uit verre oorden. Toen kwam corona en zat het met die bewustmaking meteen snor.
De pandemie stuurde de makers van Besmet terug de montagekamer in. Nadat ze ruim twee jaar als een vlieg op de muur hadden kunnen filmen in het art-decogebouw aan de Antwerpse Nationalestraat en met tal van onderzoekers mee op buitenlandse missie waren geweest, diende zich ineens het pièce de résistance van hun reeks aan. Alsof de documakers verwikkeld waren geraakt in een geschifte plot.
In de eerste aflevering, we schrijven 2018, blikt de toenmalige nationale ebolacoördinator, een zekere Erika Vlieghe, terug op de recente ebola-uitbraken in West-Afrika en Congo. Bij de vraag of ons land is voorbereid op een massa-infectie, zegt ze profetisch: ‘Nee, dat zijn we niet. Daar hebben we niet voor geoefend en daar zijn ook geen beslissingen over genomen.’ Haar antwoord mag dan een beetje uit de context zijn getrokken, eens te meer is het schrijnend te moeten vaststellen hoe slecht we ondanks alle waarschuwingen waren voorbereid op corona.
Nog een vaststelling: de coronapandemie kwam niet uit de lucht gevallen. De globalisering maakt dat nieuwe ziekteverwekkers zich snel over de wereld kunnen verspreiden. En alsof het nog niet erg genoeg is, komen daar straks ook nog eens tropische ziekten bij waarvan de dragers almaar beter gedijen in onze contreien. Dat komt dan weer door de opwarming van de planeet. In september kwam de dodelijke combinatie van globalisering en klimaatopwarming griezelig dichtbij: in het toch niet bepaald tropische Kampenhout stierf een bejaard koppel aan malaria. De schuldige: een malariamug die wellicht via de nabijgelegen luchthaven van Zaventem het land was binnengekomen.
Het mag duidelijk zijn: er komt nog meer op ons af. Ziekten die vandaag nog een vervan-je-bedshow lijken, kunnen morgen net zo onverwachts als corona op de deur kloppen. Kunnen we die ziekten dan nog wel als tropisch beschouwen en moet het Tropisch Instituut niet op zoek naar een nieuwe naam? Want eenmaal aangekomen zijn die nieuwe ziekmakers blijvertjes, weten we nu. We wezen nog maar eens gewaarschuwd.
Net toen deze reeks klaar was voor uitzending, diende corona zich aan als het pièce de résistance
Wetenschapsredacteur