Russische vaccins voor Boedapest
Hongarije verwelkomt een lading Russische coronavaccins. Worden Hongaren straks geïnjecteerd met Spoetnik-V of blijft het bij symboolpolitiek?
Tien doses van het Russische coronavaccin Spoetnik-V: dat was de zending die een vlucht van de Russische nationale luchtvaartmaatschappij Aeroflot vorige week naar Boedapest bracht. ‘We zijn het eerste Europese land dat zo’n staal ontvangt’, zei de Hongaarse minister van Buitenlandse Zaken Peter Szijjarto bij aankomst. De stalen waren bestemd voor analyse door Hongaarse experts. Grotere leveringen, net als productie binnen Hongarije, zijn volgens de Hongaarse regering een potentieel scenario voor de nabije toekomst.
Dat Szijjarto kon pronken met een primeur, heeft vooral te maken met het feit dat andere Europese landen tot nu toe wegbleven van het Russische vaccin. Moskou promootte Spoetnik-V vooral in voormalige Sovjetstaten en ontwikkelingslanden, tegen de aantrekkelijke prijs van minder dan 9 euro.
EU-lidstaten, Hongarije incluis, tekenden in op de contracten die de Europese Commissie namens de lidstaten onderhandelde met westerse vaccinproducenten. Zoals Moderna, dat gisteren een vergunningsaanvraag aankondigde bij zowel het Amerikaanse geneesmiddelenagentschap FDA als het Europese EMA (zie inzet).
Moderna doet dat op basis van testresultaten die volgens het bedrijf een doeltreffendheid tegen covid-19 aantonen van 94,1 procent. Het EMA is al begonnen met de doorlichting van die resultaten. Voor het Russische vaccin is dat nog niet het geval. Volgens aankondigingen van de Russische onderzoekers zou de effectiviteit van het Spoetnik-V op 95 procent liggen. Maar zij gaven nog niet genoeg data vrij, zodat externe onderzoekers dat al zouden kunnen verifiëren. Afgelopen zomer wekten de Russen het wantrouwen van buitenlandse deskundigen door reeds een vergunning toe te kennen aan Spoetnik-V en de eerste vaccinaties aan te vatten nog voor cruciale fase III-proeven begonnen waren.
Vaccinwantrouwen
Of de Hongaarse omarming van het Russische vaccin meer is dan een symbolische daad, moet nog blijken. Premier Viktor Orban, lange tijd een forse criticus van Moskou, streefde het afgelopen decennium hechte banden na met president Vladimir Poetin. Volgens Orban versterkt balanceren tussen Oost en West de soevereine positie van zijn land. Ook nu hanteert zijn regering een gelijkaardige logica. ‘Niemand weet met zekerheid wanneer we een vaccin krijgen of wanneer het massaal geproduceerd zal worden’, verklaarde een Hongaarse regeringsfunctionaris. ‘Dus moet Hongarije ook naar het oosten kijken en samenwerken met Rusland en China.’
Zodra Hongaarse experts de werkzaamheid van het Russische vaccin bewezen achten, zou Boedapest kunnen beslissen om import en productie in Hongarije toe te laten. Maar indien de Hongaren een bijzondere vergunning toekennen aan Spoetnik-V voordat het EMA dat doet, mogen Hongaarse producenten het vaccin niet zomaar exporteren naar andere EU-lidstaten. De Commissie liet al verstaan dat reglement streng te zullen afdwingen.
Indien Orbans regering, die momenteel aankijkt tegen de hoogste coronapiek sinds het begin van de pandemie, straks ook de eigen bevolking wil vaccineren met Spoetnik-V, moet ze nog veel terughoudendheid overwinnen. Volgens een Ipsos-peiling van eind augustus was slechts 54 procent van de Hongaren bereid zich te laten vaccineren tegen covid-19. Het land stond daarmee, samen met Polen, onder aan de Europese ranglijst. Spoetnik-V inzetten voordat alle vragen over werkzaamheid en veiligheid beantwoord zijn, ‘kan bestaande scepsis over vaccins verder aanwakkeren’, verklaarde Peter Kreko van de denktank Political Capital aan het persbureau AFP.
Volgens premier Viktor Orban versterkt balanceren tussen Oost en West de soevereine positie van Hongarije
Modernavaccin bijt de spits af in Europa
‘Redders van het volk’
Critici van Orbans buitenlandbeleid beschuldigen hem er al lang van Hongarije afhankelijk te maken van Poetins wensen, onder meer via een omstreden miljardendeal over de uitbreiding van een kerncentrale langs de Donau. Een aantal van die critici vindt dat de premier zich ook in het vaccinverhaal voor het Russische karretje laat spannen, door bij te dragen aan de propaganda rond Spoetnik-V.
Kreko acht het waarschijnlijk dat Orban in eigen land vooral vaccins zal inzetten die via de EU aangekocht worden. ‘Maar als er vertraging opduikt met een van de EUvaccins, kan de regering nog steeds een vergunning leveren aan Spoetnik en zichzelf afschilderen als redders van de bevolking.’
Het Amerikaanse biotechbedrijf Moderna heeft gisteren aangekondigd dat het zowel in de VS als in Europa een aanvraag heeft ingediend om zijn coronavaccin op de markt te brengen. In de VS had Pfizer/BioNTech al eerder die stap gezet, maar in Europa bijt Moderna de spits af.
Het Amerikaanse biotechbedrijf maakte ook een tweede reeks resultaten bekend van klinische proeven met 30.000 deelnemers. Daaruit blijkt volgens het bedrijf dat zijn vaccin 94,1 procent doeltreffend is bij het voorkomen van covid19.
Twee weken geleden kwam Moderna, op basis van de eerste resultaten, uit op een doeltreffendheid van 94,5 procent. Het bedrijf meldt nu dat van 196 deelnemers die covid19 opliepen, er 185 deelnemers in de placebogroep zaten die het vaccin niet kreeg toegediend. Dertig deelnemers kregen een ernstige vorm van covid19. Zij behoorden allemaal tot de groep die het vaccin niet kreeg.
Het wordt nu uitkijken naar het oordeel van de Commissie Geneesmiddelen voor Menselijk Gebruik (CHMP – European Committee for Medicinal Products for Human Use) dat het Europese Geneesmiddelenagentschap EMA (European Medicines Agency) advies verstrekt over het toelaten van vaccins. De volgende bijeenkomst van de CHMP is gepland van 13 tot 16 december.
De Europese Commissie meldde vorige week dat de EU een contract heeft gesloten met Moderna over 160 miljoen dosissen, 80 miljoen bij een eerste levering en een optie voor nog eens zoveel in een later stadium. Eerder zei ze ook al dat de eerste coronavaccins mogelijk tijdens de tweede helft van december goedgekeurd kunnen worden.