De obsessie met de bom
Het Iraanse kernprogramma is al lang voorbij het punt dat mensen onvervangbaar zijn. Israël lijkt vooral de vete met Iran te willen oppoken. Die strategie vindt Chams Eddine Zaougui gevaarlijk.
Arabist en schrijver.
Iran heeft zich nog niet kunnen wreken voor de dood van de legerchef Qassem Soleimani door toedoen van een Amerikaanse drone, of er is al een tweede prominente Iraanse figuur naar zijn schepper gestuurd: de atoomfysicus Mohsen Fakhrizadeh, ook wel de Iraanse Dr. Strangelove genoemd. Hoewel niemand de aanslag heeft opgeëist, zit Israël er waarschijnlijk achter (DS 30 november). De Israëlische geheime dienst Mossad schakelt al jaren Iraanse onderzoekers uit, in de overtuiging dat die gerichte liquidaties het Iraanse atoomprogramma kunnen vertragen of zelfs tot stilstand kunnen brengen. Ik betwijfel of die aanpak werkt. Bloed heeft een grote motiverende kracht. Iran heeft nu nog meer reden om vaart te maken met een atoombom.
Dat is verontrustend, want de wereld is slechter af met een nieuwe kernmacht. Zeker als die repressief en corrupt is en al jaren investeert in louche netwerken in Afghanistan, Irak, Syrië en – wat weinig mensen weten – Afrika. Zelfs in ons land probeerde de Iraanse inlichtingendienst, MOIS, een Iraans-Belgisch koppel een aanslag te laten plegen op een massabijeenkomst in de buurt van Parijs (DS 28 november).
Het zijn enge, laag-bij-de-grondse tactieken. Toch zou het verkeerd zijn om de Iraanse machthebbers af te schilderen als irrationele en bloeddorstige fanatici die, zodra ze de kans krijgen, Israël zullen veranderen in een gigantische paddenstoelwolk en atoomterrorisme in het Midden-Oosten zullen introduceren.
Wraakactie?
De reden waarom het regime in Teheran een bom wil, is dat het landen wil afschrikken die een oorlog willen starten of het regime willen omverwerpen. Die vrees is niet uit de lucht gegrepen. In zijn zopas verschenen memoires geeft de voormalige Amerikaanse president Barack Obama toe dat de Saudi’s en de Israëli’s, twee bondgenoten die eensgezind zijn in hun haat tegen Iran, hun interesse in een door de Amerikanen op touw gezette machtswissel niet onder stoelen of banken staken. Voeg daar het trauma van de Irak-Iran-oorlog in de jaren tachtig aan toe, toen Saddam Hoessein met steun van het Westen en veel Arabische landen het buurland aanviel, en je snapt de obsessie met de bom. Iraanse leiders willen de Islamitische Revolutie – en hun positie – tot elke prijs beschermen.
Dat Fakhrizadeh, een nucleaire wetenschapper in dienst van de overheid, een legitiem doelwit is, zal die strijdbaarheid versterken. Door Iran als vijand nummer één te behandelen, zal het zich ook zo gedragen. In plaats van zijn toon te temperen of zich fatsoenlijker te gedragen, zal het land zich nog wantrouwiger en vijandiger opstellen. Misschien is dat precies wat Israël, Saudi-Arabië en de aftredende regering-Trump willen: een gevaarlijk Iran dat niet meer aan de onderhandelingstafel wil aanschuiven en zich via een spectaculaire wraakactie de woede van de internationale gemeenschap op de hals haalt. Wat die theorie ondersteunt, is dat de dood van de 63-jarige Fakhrizadeh niet nefast is voor het Iraanse atoom
programma. Het kernprogramma is al lang voorbij het punt dat mensen onvervangbaar zijn. Israël lijkt vooral de vete met Iran te willen oppoken.
Middelvinger
De verkozen president Joe Biden, die de relaties met Iran wil de-escaleren, staat voor een loodzware klus. En het was al moeilijk onder Obama. Toen die een geheime brief stuurde naar ayatollah Ali Khamenei met het voorstel ‘de hand te reiken aan hen die in staat zijn om hun vuist te openen’, ving hij bot. ‘Ik geloof dat hij voorlopig niet van plan is zijn vuist te ontspannen’, zei een van Obama’s medewerkers. ‘Net voldoende om zijn middelvinger naar me op te steken’, antwoordde de president.
Biden mag opnieuw een opgestoken middelvinger verwachten. Maar hopelijk beseft hij dat achter die kwaadheid een vernederd land zit dat snakt naar erkenning en geruststelling. Als de nieuwe Amerikaanse president erin slaagt om Israël en SaudiArabië in te tomen en de kreupele Iraanse economie de kans geeft om te herstellen, is een terugkeer naar de onderhandelingstafel niet uitgesloten.
Natuurlijk zullen Israël en SaudiArabië moord en brand schreeuwen, maar dat mag Biden niet afleiden van een waarheid die al te lang genegeerd wordt: ernstige diplomatieke betrekkingen met Iran zijn in het belang van Amerika’s belangrijkste bondgenoten en de wereld.
De reden waarom het regime in Teheran een bom wil, is dat het landen wil afschrikken die een oorlog willen starten of het regime willen omverwerpen