Niemand geeft een cent om Eurostar
Terwijl luchtvaartmaatschappijen in tijden van corona overeind gehouden worden met miljoenen aan staatssteun, haalt Eurostar bakzeil. Als Frans bedrijf in het VK valt het tussen twee stoelen in.
De Europese Commissie heeft 2021 tot ‘het jaar van het spoor’ uitgeroepen (DS 2 januari). Maar amper drie weken ver in dat jaar balanceert Eurostar, een belangrijk internationaal spoorwegbedrijf, al op de rand van de afgrond. Eurostar, dat Londen via een hogesnelheidstrein verbindt met Amsterdam, Brussel en Parijs, verkeert ‘in zeer kritieke toestand’, zegt Christophe Fanichet, een topman bij de Franse spoorwegen – zij zijn de hoofdaandeelhouders.
Sloeg corona in 2020 al ongemeen hard toe voor het bedrijf
– 85 procent minder passagiers dan in 2019 – dan is dit jaar nog slechter begonnen. Onrust over de Britse coronavariant heeft het aantal reizigers verder doen afnemen tot nog 5 procent van het normale aantal. Waar normaal gezien in de spits tot twee treinen per uur rijden tussen Londen en Brussel, is dat er momenteel nog één per dag. Wie vandaag van Londen naar Brussel spoort, moet verplicht in quarantaine en krijgt in Brussel-Zuid een politie-escorte naar een testcentrum (DS 18 januari).
Om het hoofd boven water te kunnen houden, kreeg Eurostar vorig jaar al 200 miljoen Britse pond (bijna 225 miljoen euro) toegestopt van zijn aandeelhouders, waaronder de nationale Franse en Belgische spoorwegmaatschappijen SNCF (55 procent) en NMBS (5 procent).
Brug naar het continent Maar door de aanhoudende malaise moest Eurostar ook aankloppen bij de Britse overheid. ‘Zonder extra steun staat ons overleven op het spel’, zegt een woordvoerder. Eurostar, dat zijn hoofdzetel in Londen
heeft en in het VK alleen al 1.200 mensen tewerkstelt, hoopt op een staatslening, waar eerder ook luchtvaartmaatschappijen gebruik van konden maken. Het bedrijf krijgt nu steun van enkele prominente stemmen uit het Londense zakenleven, die in een brief aan de Britse minister van Financiën Rishi Sunak vragen om de ‘cruciale’ en ‘groene’ verbinding met het continent te redden. ‘Een symbool van ons verlangen om een nieuwe samenwerking met onze Europese buren op te bouwen’, klinkt het. Anders kan het herstel van de Britse economie ‘schade oplopen’.
Staatslening terugbetalen
Maar waar Ryanair en IAG (British Airways) wel op steun van de overheid konden rekenen, valt de smeekbede van Eurostar (voorlopig) in dovemansoren. De Britse regering verkocht in 2015 haar aandelen (goed voor 40 procent) aan een Canadees pensioenfonds en het Britse investeringsvehikel Hermes Infrastructure, en kijkt voor de redding van Eurostar in de eerste plaats naar Frankrijk, dat via de nationale spoor wegmaatschappij hoofdaandeelhouder is.
Een mogelijke oplossing zit in de aangekondigde fusie met Thalys, dat nu in handen is van de Franse en Belgische spoorwegen, met respectievelijk 70 en 30 procent van de aandelen. Dat zogenaamde Green Speed-project, om een Europese ‘kampioen’ van hogesnelheidstreinen te creëren, moet normaal gezien dit jaar worden afgerond. Maar ook bij Thalys lopen de verliezen op. Parijs wil niet alleen opdraaien voor de schade door covid en rekent ook op geld van Londen.
‘Eurostar is een Frans bedrijf in het VK, en dus wordt het geholpen door de Britten noch door de Fransen’, zei SCNF-topman Fanichet vorige week. ‘Dat gebrek aan een nationale identiteit speelt Eurostar nu parten’, analyseert Jochen Maes, transporteconoom bij het studiebureau Ecorys. ‘Luchtvaartmaatschappijen hebben vaak wel een nationale band. Als Brussels Airlines zijn naam veranderd zou hebben in Germanwings (zoals in 2016
was gepland, red.), dan was de Belgische overheid waarschijnlijk minder happig geweest om het bedrijf 290 miljoen euro steun toe te stoppen.’
Nochtans is de businesscase voor Eurostar sterker dan voor de meeste luchtvaartmaatschappijen, merkt Maes op. In 2019, het jaar voor corona het internationale reisverkeer deed kelderen, vervoerde de hogesnelheidstrein 11 miljoen passagiers en maakte het bedrijf nog 92 miljoen pond winst op een omzet van 987 miljoen. ‘Geen enkele luchtvaartmaatschappij haalt dergelijke marges’, zegt Maes. ‘De kans dat Eurostar zo’n staatslening achteraf kan terugbetalen is dus veel groter. Het zou jammer zijn dat een gezond bedrijf over de kop gaat.’
‘Een gebrek aan een nationale identiteit speelt Eurostar parten. Luchtvaartmaatschappijen hebben vaak wel een nationale band’
Jochen Maes
Transporteconoom, gastprofessor UGent