Biden moet radicaal zijn als president, maar kan hij dat?
De bestorming van het Capitool oogde eerst als een folkloristisch massaspektakel, mede dankzij de halfnaakte mannen met bizonmutsen, speren en andere attributen van de Far West. Maar wie de video’s van de bestormers zelf bekijkt en beluistert, proeft het fanatisme en de woede. Het Democratische parlementslid Alexandria Ocasio-Cortez vreesde voor haar leven. Arnold Schwarzenegger, een Republikein, vergeleek het met de Kristallnacht en de opkomst van het nazisme. Hij kon het weten, zei hij (DS 12 januari).
Ondertussen worden ook Republikeinse parlementsleden bedreigd, althans de schaarse dapperen die voor de afzetting stemden van het monster dat ze zelf hielpen te creëren. De galgen staan klaar.
Zover is het daar dus gekomen. Folklore is anders.
De bestormers maken natuurlijk maar een minuscuul deel uit van de meer dan 74 miljoen mensen die voor Trump hebben gestemd. Zijn electoraat moet zowat het meest cynische monsterverbond in de moderne Amerikaanse geschiedenis zijn. Een deel ervan bestaat uit de misnoegden, de losers, de ‘deplorables’ zoals Hillary Clinton ze noemde, de sukkelaars die wanhopig genoeg waren om in Trump heil te zien. Een ander deel bestaat uit de mensen die je zelden op tv ziet, de fameuze ‘silent majority’ van Richard Nixon, de mensen die berekend op Trump stemden, de gegoede, conservatieve middenklasse. Ook veel superrijken steunen hem – behalve een deel van de progressieve elites in Hollywood of New York.
Voor corona toesloeg, was Trumps herverkiezing zowat verzekerd. Hij had zijn beloftes ruimschoots waargemaakt. Hij benoemde conservatieve rechters bij de vleet en verlaagde de belastingen, terwijl de Federal Reserve bakken geld in de economie pompte. Het resultaat: feest op de beurzen. Dat vond de aandelen bezittende, belastingen hatende middenklasse geweldig. De echte rijken ook: die waren zo tevreden dat ze massaal geld gaven aan de Republikeinen. Trump was daarom God in zijn partij. Een grofgebekte, boertige, wispelturige God, maar onaantastbaar.
Wat vaak over het hoofd wordt gezien, is dat veel sukkelaars erop vooruitgingen, voor de coronacrisis uitbrak. De werkloosheid was op het laagste peil in jaren en de laagste lonen gingen omhoog. De working class had het onder Trump niet slechter dan onder Barack Obama, die vooral mooie speeches hield en eigenlijk weinig gedaan kreeg. Of dat nu kwam omdat de geradicaliseerde Republikeinen dwarslagen, dan wel omdat Obama liever eloquente toespraken zat te schrijven dan te onderhandelen met Republikeinen – zoals zijn voorganger Clinton wel deed – zullen we nooit weten.
Hoe zal het Joe Biden en Kamala Harris vergaan? Het is aandoenlijk hoeveel hoop Amerikanen hebben telkens als er een nieuwe president is. Alsof alles echt zal veranderen.
Biden en Harris nemen alvast een vliegende start. Ze stellen om te beginnen een coronaherstelpakket van 1.900 miljard dollar voor (DS 16 januari). Dat komt boven op de bijna 900 miljard dollar die enkele weken geleden al werd goedgekeurd. Volgens dat plan zou elke Amerikaan 600 dollar krijgen. Daar komt 1.400 dollar uit het nieuwe plan bovenop, wat het totaal op 2.000 dollar brengt.
Daarnaast belooft Biden een verlenging van toeslagen van 400 dollar per week op de werkloosheidsuitkeringen tot september, 14 weken betaald ziekteverlof en extra steun voor ouders met kinderen, tot 8.000 dollar extra. Dat pakket zou de kinderarmoede snel kunnen halveren, dit jaar nog – eat that, Vlaamse regering. Daar stopt het niet. Biden wil onder andere het federale minimumloon verdubbelen, van 7,25 dollar per uur naar 15 dollar. Maar of hij ook meer structurele hervormingen zal willen en kunnen verwezenlijken, is twijfelachtig. Dat is nochtans nodig. De dramatische politieke verdeeldheid is deels een reflectie van de even schrijnende economische verdeeldheid.
Zowat 25 procent van de Amerikanen leeft in relatieve armoede en zowat 14 procent in ‘absolute’ armoede. De lagere middenklasse trappelt al decennia ter plaatse. De betere middenklasse boert redelijk goed, de rijken werden rijker en de superrijken belachelijk veel rijker. Jeff Bezos ‘verdiende’ in 2020 bijna 8 miljoen dollar per úúr (ook terwijl hij sliep of pikante selfies nam).
We zullen zien wat Biden zal ondernemen om de politieke polarisering tegen te gaan. Het begon al enige tijd geleden, met de radicalisering van de Republikeinen. De voorlopige culminatie ervan was Trump, een hedendaagse fascist. Wat erger is, is dat het trumpisme bijlange niet dood is.
Biden heeft alvast een gunstige wind in de rug om het tij te keren. Niemand lijkt wakker te liggen van stijgende overheidsschuld of inflatie. De Democraten hebben een (nipte) meerderheid in het Huis en de Senaat. Er zou best weleens een spectaculaire economische heropleving kunnen volgen. Wie weet zullen een aantal van de tijdelijke maatregelen permanent worden, bijvoorbeeld het betaalde ziekteverlof.
Kan Biden het tij echt keren? Wil of durft hij dat wel, als voorzichtige, wollige pragmaticus? Maar als hij het op zijn minst niet probeert, wie dan wel? Make our day, Joe.
Aandoenlijk hoeveel hoop Amerikanen hebben telkens als er een nieuwe president is