ClientEarth daagt Nationale Bank voor rechter
De internationale milieu-ngo ClientEarth daagt de Nationale Bank van België voor de rechter omdat die obligaties van bedrijven met een hoge CO2-uitstoot opkoopt. ClientEarth hoopt zo een klimaatvriendelijker Europees beleid te bedingen.
MONETAIR BELEID De internationale milieu-ngo ClientEarth daagt de Nationale Bank van België (NBB) voor de rechter omdat die obligaties van bedrijven met een hoge CO2-uitstoot opkoopt. De ngo viseert daarbij eigenlijk het opkoopprogramma van de Europese Centrale Bank (ECB): ‘Onze zaak tegen de NBB is bedoeld om te testen of de ECB wettelijk verplicht is om actie te ondernemen tegen de klimaatverandering.’
Dat alleen de Nationale Bank van België voor de rechtbank wordt gedaagd, lijkt op het eerste gezicht ver wonderlijk. Ze is immers niet de enige centrale bank binnen de Europese Unie die bedrijfsobligaties opkoopt. Ook de Franse, Duitse en Italiaanse centrale bank doen dat. Maar België zou wel veruit de actiefste opkoper zijn.
Dat de ngo niet meteen de ECB zelf dagvaardt, komt doordat de ClientEarth zelf geen rechtszaak kan aanspannen voor het Europees Hof van Justitie. De rechtszaak tegen de NBB wordt aangespannen voor de rechtbank van eerste aanleg in Brussel.
ClientEarth beschouwt de rechtszaak tegen de Nationale Bank van België (NBB) als een testcase: ‘Onze zaak tegen de Nationale Bank van België is bedoeld om te testen of de Europese Centrale Bank wettelijk verplicht is om actie te ondernemen tegen de klimaatverandering.’ Want eigenlijk viseert de milieu-ngo het opkoopprogramma van bedrijfsobligaties – het Corporate Sector Purchase Programme – van de Europese Centrale Bank. Dat houdt in dat de nationale banken via de aankoop van obligaties geld pompen in de economie. Dat kunnen ook obligaties zijn van bedrijven met een zware ecologische voetafdruk. Volgens de ngo is dat volledig in strijd met de afspraak binnen de Europese Unie om de CO2-uitstoot te reduceren.
Dat alleen de Nationale Bank van België voor de rechtbank wordt gedaagd, lijkt op het eerste gezicht verwonderlijk. Ze is immers niet de enige centrale bank binnen de Europese Unie die bedrijfsobligaties opkoopt. Dat doen ook de Franse, Duitse, Italiaans, Spaanse en Finse centrale banken. Maar België is wel veruit de actiefste opkoper, stelt ClientEarth vast. De Belgische portfolio van bedrijfsobligaties is de op twee na grootste in waarde. Verder koopt de NBB in het grootste aantal landen van de eurozone. Ze was betrokken bij 426 van de 1.642 bedrijfsobligaties die tot nu toe opgekocht werden. Er werd onder meer schuldpapier van de oliemaatschappijen Shell en Eni gekocht.
Dat ClientEarth niet meteen de ECB zelf dagvaardt, komt doordat de ngo zelf geen rechtszaak kan aanspannen voor het Europees Hof van Justitie. De rechtszaak tegen de Nationale Bank wordt aangespannen voor de rechtbank van eerste aanleg van Brussel.
Het is overigens niet de eerste keer dat er druk gezet wordt op de ECB om bij het opkopen van bedrijfsobligaties rekening te houden met de CO2-uitstoot. De gouverneur van de Banque de France, François Villeroy de Galhau, wond er in februari geen doekjes om dat hij vragende partij is om de balans van de ECB ‘klimaatvriendelijk te maken’ (DS 13 februari). In de praktijk zou dat kunnen betekenen dat er minder obligaties van Europese oliemaatschappijen en luchtvaartbedrijven worden opgekocht en meer van onder andere groene energieproducenten.
ClientEarth stopt niet weg dat ze bijkomende druk wil zetten op de ECB om dit jaar echt werk te maken van een klimaatvriendelijke herziening van haar monetaire beleid. In september zou de ECB de knoop moeten doorhakken. De organisatie vreest overigens dat de gouverneur van de Nationale Bank van België, Pierre Wunsch, een van de bankiers is die op de rem staat bij de ECB.
Al langer ‘prioritair’
De herziening van het monetaire beleid is al een hele tijd geleden aangekondigd. Voorzitter Christine Lagarde kondigde die eind 2019 al aan. Ze maakte er bovendien geen geheim van dat het klimaatbeleid de hoogste prioriteit had. Maar sinds het begin van de coronacrisis worden massaal obligaties opgekocht om de economie te ondersteunen, ook van bedrijven die veel CO2 uitstoten.
ClientEarth laat al langer van zich spreken. De ngo speelde bijvoorbeeld ook een grote rol bij het juridische verzet tegen een eerste vergunning van de Vlaamse regering voor het grote investeringsproject van het Britse chemieconcern Ineos in de Antwerpse haven. Die vergunning werd uiteindelijk geschorst door de Raad voor Vergunningsbetwistingen. Onlangs besloot het chemiebedrijf zelfs om de vergunningsprocedure van nul te herstarten.
Voor een groener monetair beleid kan gekozen worden voor obligaties van groene-energieproducenten in plaats van die van oliemaatschappijen