Sans-papiers met zachte hand naar de uitgang
Na Antwerpen investeert ook Gent in een 24 uursopvang én toekomstbegeleiding van daklozen zonder papieren. ‘Alleen met tijd, ruimte en rust valt er een ernstig gesprek te voeren over een terugkeer.’
Het Gentse stadsbestuur heeft 1,2 miljoen euro neergeteld voor een oud jeugdhostel. Dat moet straks dienstdoen als een opvangcentrum voor een twintigtal, al dan niet uitgeprocedeerde, asielzoekers die geen dak boven hun hoofd hebben. Van de bijna 1.900 daklozen in Gent heeft iets meer dan de helft niet de Belgische nationaliteit, bleek na een telling eind oktober vorig jaar. 57 procent van die groep verblijft illegaal in ons land.
In Antwerpen loopt sinds september al een project dat zich richt op daklozen zonder papieren, maar dan vanuit de bestaande gebouwen voor de winteropvang. Net als Gent kampt de stad al jarenlang met een groot aantal daklozen, onder wie ook veel sanspapiers. Beide steden maken zich sterk dat ze met deze aanpak veel meer resultaat kunnen boeken. De eerste Antwerpse poging lijkt alvast haar vruchten af te werpen.
Geen criminele types
De stad investeerde 100.000 euro in het project rond ‘perspectiefbegeleiding’. ‘Daarmee financieren we twintig bedden waar we hen 24 uur op 24 uur kunnen opvangen’, zegt de Antwerpse schepen van Sociale Zaken Tom Meeuws (Vooruit). Hij benadrukt dat de stad lessen trok uit de vroegere gesprekken in de winteropvang.
‘Alleen met tijd, ruimte en rust valt er een ernstig gesprek te voeren over een mogelijke terugkeer’, zegt hij. ‘De mensen moeten eerst goesting hebben om echt hun verhaal te doen. Finaal is er altijd een moment waarop iemand openstaat om grondig over zijn of haar toekomst te reflecteren, en dat is de grootste garantie op een duurzaam resultaat. De bottinekesmodus om sans-papiers in ijltempo op het tarmac en in het vliegtuig te krijgen, is geen succes. Ook al zal niet iedereen dat misschien graag horen.’
Sinds de start heeft het Antwerpse project al 32 mensen opgevangen. Zes van hen zijn ondertussen effectief teruggekeerd, onder meer naar Angola, Gambia en Irak. Vijftien sans-papiers zijn nog in gesprek over een mogelijke terugkeer, voor elf anderen worden de papieren herbekeken, omdat ze misschien toch kans maken op een legaal verblijf in ons land. ‘Soms blijkt dat ze zelf fouten maakten in hun procedure, dat ze hun rechten nog niet helemaal uitgeput hadden of dat ze al aan het zwart
Van de 32 personen in het Antwerpse project zijn er zes teruggekeerd, vijftien in gesprek over een terugkeer en worden voor elf anderen de papieren herbekeken
‘De bottinekesmodus om ze in ijltempo op het tarmac te krijgen, is geen succes’
Tom Meeuws (Vooruit)
Antwerps schepen van Sociale Zaken
werken waren tijdens hun asielaanvraag’, zegt Meeuws.
Hij benadrukt dat in de gesprekken vaak schrijnende verhalen opduiken. ‘Het gaat niet om criminele types, maar onder meer om Afrikaanse mensen die niet kunnen vertellen aan hun familie dat ze hier gefaald hebben. We zien ook een heel kwetsbaar circuit van Marokkaanse vrouwen zonder papieren die om verschillende redenen in de illegaliteit zijn gesukkeld, soms zwanger worden van getrouwde mannen en daarna afgewezen worden.’
Zowel Antwerpen als Gent hoopt nu dat de federale regering de nieuwe aanpak ook financieel zal steunen, aangezien staatssecretaris voor Asiel en Migratie Sammy Mahdi (CD&V) het belang van ‘intensieve begeleiding’ en ‘oriëntatie’ aanstipte in zijn beleidsnota (zie inzet). ‘In dat geval zouden we uiteraard kunnen opschalen’, zegt Meeuws.
‘Stop het illegalenhotel’
Aan de politieke rechterzijde klinkt er al felle kritiek op de aanpak. Vlaams Belang Gent haalde gisteren op sociale media uit naar het stadsbestuur. ‘Stop het illegalenhotel’, klonk het. De oppositiepartij heeft het over ‘discriminatie van autochtone daklozen’ en liet ook weten een klacht in te dienen omdat het faciliteren van irreguliere migranten strafbaar is.
Ook het Gentse N-VA-gemeenteraadslid Anneleen Van Bossuyt benadrukt dat er ‘genoeg Gentse daklozen zijn die we met dit geld kunnen helpen’. ‘Je kunt als overheid illegaliteit niet beginnen faciliteren. Dit zal andermaal een aanzuigeffect van buitenlandse gelukzoekers richting Gent creëren.’
De Gentse schepen van Sociaal Beleid Rudy Coddens (Vooruit) benadrukt op zijn beurt dat de stad andere lopende projecten heeft voor Gentse daklozen en dat het niet de bedoeling is de sans-papiers langer dan nodig op te vangen. ‘Als er geen vooruitzichten meer zijn, dan stopt het ook. In november willen we met het project van start gaan.’
In Antwerpen, waar N-VA-burgemeester Bart De Wever het beleid mee goedkeurde, benadrukt Meeuws dat ze er ook specifiek op letten dat de daklozen die geholpen worden ‘een band met de stad hebben’.