‘Onafhankelijk’ orgaan beslist over Trump en Piet
In de komende dagen maken twee controversiële figuren hun comeback op Facebook – of niet. Daarover beslist een nieuwe Raad. Wie of wat is de Facebook Oversight Board?
Wat mag je zeggen op Facebook en wat niet? Ceo Mark Zuckerberg zegt al jaren dat zijn bedrijf daar liever niet op eigen houtje over beslist. In 2020 heeft hij een nieuw orgaan in het leven geroepen. Wie vindt dat Facebook zijn bericht onterecht heeft weggehaald, kan sinds oktober vorig jaar in beroep gaan bij de Facebook Oversight Board (OSB).
Het idee kwam al meteen onder vuur te liggen. Eerste punt van kritiek: kan een door Facebook opgericht en gefinancierd instituut, met een door Facebook geschreven charter en door Facebook goedgekeurde raadsleden, wel onafhankelijk zijn? De twintig benoemde Raadsleden (in de toekomst komen er nog twintig bij) hebben weliswaar allemaal een indrukwekkend cv. Het zijn professoren en eminente mensenrechtenactivisten van over de hele wereld, zoals de Frans-Kameroense Julie Owono, directrice van Internet Sans Frontières, plus voormalig Deens premier Helle ThorningSchmidt en voormalig hoofdredacteur van The Guardian Alan Rusbridger. Niet zomaar jaknikkers, dus.
Gezapig
Maar heeft de Toezichtsraad wel iets te zeggen? De OSB kan momenteel alleen uitspraken doen over moderatie, en nog tegen een gezapig tempo. Sinds zijn oprichting heeft de Raad welgeteld zes beslissingen gepubliceerd, terwijl al meer dan 150.000 zaken door Facebookgebruikers
aan de Raad zijn voorgelegd.
Het ging om heel specifieke gevallen. Iemand had in een Facebookgroep bijvoorbeeld een meme gepost met de tekst ‘Als de tong van de kafir kwaad spreekt over de profeet, dan moet het zwaard uit de schede worden gehaald’, vergezeld van hashtags die verwezen naar de Franse president Macron. Facebook beschouwde dat als een oproep tot geweld, maar een meerderheid van de OSB oordeelde dat er geen sprake was van gevaar.
Opmerkelijk: in vijf gevallen maakte de Raad een moderatie van Facebook ongedaan, in één geval kreeg Facebook gelijk. Facebook is verplicht om de beslissing van de Raad te volgen. De Raad mag aan zijn beslissing ook algemene adviezen toevoegen over de moderatiepolitiek van Facebook, maar die mag het bedrijf naast zich neerleggen. Zuckerberg heeft de deur opengelaten om de rol van de OSB later uit te breiden zodat die, bijvoorbeeld, ook op eigen houtje uitspraken kan doen over berichten – of gebruikers – die Facebook moet verwijderen.
Maar de Raad heeft niets te zeggen over, bijvoorbeeld, het Facebook-algoritme. Dat algoritme heeft er in het verleden toe geleid dat desinformatie, bijvoorbeeld