Volop in derde golf, maar geduld van burger raakt op
Het aantal besmettingen wil maar niet dalen en het aantal bezette bedden op intensieve zorg is gisteren opnieuw gestegen. Toch klinkt de roep om versoepelingen steeds luider. ‘In de eerste en de tweede golf was dit ondenkbaar geweest.’
De cijfers kleuren ‘lichtgroen’, zei viroloog Steven Van Gucht van Sciensano gisteren op de halfwekelijkse persconferentie van het Crisiscentrum. Dat was vóór de nieuwe cijfers van de ziekenhuizen binnenliepen. Gisteren werden 258 nieuwe covid-19-patiënten opgenomen – dat zijn er opnieuw meer dan vorige week dinsdag. Er zijn nu 945 intensivecarebedden bezet door covid-19-patiënten, het hoogste aantal tot nu toe in de derde golf. ‘Laat er geen misverstand over bestaan’, verduidelijkt Van Gucht aan De Standaard. ‘We zitten midden in de derde golf.’
1. Meer of minder besmettingen?
Raken vandaag meer of minder mensen besmet dan een week geleDe den? Wie het weet, mag zijn vinger opsteken. Het aantal bevestigde gevallen mag dan wel met 20 procent gezakt zijn, ze tonen niet het hele verhaal. Het aantal tests is in diezelfde periode immers met 30 procent gedaald. In een vakantieperiode, en zeker op een feestdag (paasmaandag), wordt beduidend minder getest.
tests die wel nog plaatsvinden, zijn vaker positief. De positiviteitsratio bedraagt nu 9,4procent, voor de paaspauze was dat 7,7 procent. ‘Vooral de laatste dagen zien we een stijging’, zegt professor biostatistiek Geert Molenberghs (UHasselt, KU Leuven). ‘Dat geeft aan dat er onder de waterlijn iets aan het gebeuren is. We zien het topje van een groter wordende ijsberg.’
In de laatste vier dagen waarvoor er volledige cijfers zijn, zien we bovendien een stijging van het aantal besmettingen onder twintigers en vijftigers.
‘De vijs aangedraaid houden, dat zal niet werken. Wat helpen strenge maatregelen als ze niet opgevolgd worden?’
Steven Van Gucht
Viroloog Sciensano
2. Verdere stijging of aftopping in ziekenhuizen? Vrijdag leken we de piek van de derde golf bereikt te hebben op inten
sieve zorg. Maar na twee dagen van dalingen volgden twee dagen met stijgingen. Gisteren lagen er al 945 covid-19-patiënten op de afdelingen intensieve. Met 258 nieuwe ziekenhuisopnames op dinsdag is ook het weekgemiddelde voor het eerst in zes dagen opnieuw gestegen.
Wie de cijfers met een zwarte bril bekijkt, ziet de druk op de ziekenhuizen verder toenemen. Met een roze bril op lijkt het eerder op een aftopping, stelt Van Gucht. ‘Maar een overtuigende daling zien we nog niet. Op die kentering hadden we wel gehoopt. Dat gaven de modellen ook aan.’
De cijfers volgen niet het gunstigste scenario dat de UAntwerpen en UHasselt schetsten
(DS 26 maart). In dat scenario zouden we onze contacten beperken zoals tijdens de tweede golf. Dat deden we niet, blijkt uit mobiliteitscijfers die Sciensano presenteerde. Zo werkten we in de ‘paaspauze’ wel vaker thuis, maar trokken we toch 30 procent vaker naar het werk dan in de tweede golf.
De onderzoekers hielden rekening met een beperktere impact van de maatregelen. De jongste ziekenhuiscijfers volgen dat scenario waarbij we 30 procent meer contacten zouden hebben dan in de tweede golf. Maar het is afwachten of dat de volgende dagen ook zo blijft. In dat scenario bereiken we half april een piek op intensieve zorg.
3. Draagvlak kalft af
Ook al hebben de ziekenhuizen het ergste nog niet achter de rug, toch klinkt de roep om te versoepelen steeds luider. ‘Dat was in de eerste en tweede golf ondenkbaar’, zegt
Van Gucht. ‘Met de lonkende lente en de belofte van het vaccin krijgen de mensen het moeilijk om zich nog aan de regels te houden. Terwijl het beperken van contacten binnenshuis een heel groot verschil maakt.’
De helft van de 20.000 mensen die Sciensano voor zijn Gezondheidsenquête bevroeg, zegt dat ze hun sociale contacten niet langer strikt beperken. Ook uit de Motivatiebarometer van UGent blijkt dat er nog weinig animo is om de maatregelen op te volgen. Amper 29 procent is er nog sterk van overtuigd, dat is een halvering in vergelijking met midden januari. ‘In tegenstelling tot vroegere verstrengingen zagen we de motivatie nu niet stijgen’, zegt professor motivatiepsychologie Maarten Vansteenkiste (UGent). ‘Vier op de tien twijfelen sterk aan de doeltreffendheid van het totale pakket maatregelen.’
Dat is ook de expertengroep Gems, waarin Vansteenkiste en Van Gucht zitten, niet ontgaan. Dus gaan ze niet mordicus voor versoepelingen liggen. ‘De vijs aangedraaid houden, zal niet werken. Je kunt heel strenge maatregelen stellen, maar wat helpen ze als ze niet opgevolgd worden? Dan kun je beter de zaken met het minste risico versoepelen, zoals de buitenactiviteiten’, zegt Van Gucht. ‘Maar je moet dan wel goede afspraken maken, want het is zeker niet de bedoeling dat de mensen dat doortrekken naar activiteiten binnen.’
‘Het pakket moet coherent zijn’, vult Vansteenkiste aan. ‘Een buitenbubbel van vier naar tien en opnieuw naar vier: dat begrijpen de mensen niet meer.’