Wat de wetenschap zegt over het besmettingsrisico buiten
In openlucht afspreken houdt minder risico’s in dan samen binnenzitten. Maar ook op een terrasje kunnen vrienden elkaar met sars-CoV-2 besmetten, als ze zonder masker babbelen, eten of drinken.
Mogelijk beslist het Overlegcomité vandaag dat een frisse pint op een terras al zeer binnenkort weer mogelijk is – de buitenterrasjes als een gulden middenweg tussen risicobeheersing en het verlangen naar ons oude leven. Kunnen we de dingen die we nu moeten missen, deze lente niet gewoon ‘buiten, buiten, buiten’ doen? Dit zegt de wetenschap over het infectierisico binnen en buiten.
Ook in openlucht is superverspreiding niet uitgesloten Op 19 februari 2020 vond in Milaan de Champions League-wedstrijd Atalanta Bergamo-Valencia plaats. Achteraf oordeelden meerdere Italiaanse artsen dat die woensdag in het San Siro-stadion een superverspreidersevenement moet zijn geweest. Experts suggereerden zelfs dat de wedstrijd een katalysator was voor de grote eerste coronagolf rond Bergamo.
Eind september vond in de Rozentuin van het Witte Huis in Washington een receptie plaats. De gasten hielden zich niet aan de coronamaatregelen. Zo werd de ceremonie ter ere van een nieuwe kandidaatopperrechter een coronabroeihaard. Onder meer toenmalig president Donald Trump werd er ziek.
‘Ook meerdere carnavalsstoeten vorig jaar bleken achteraf superverspreidingsevenementen in openlucht’, zegt Laura Cornelissen. De Sciensano-epidemiologe heeft meegewerkt aan het recente advies van de Hoge Gezondheidsraad over het belang van ventilatie om overdracht van sars-CoV-2 te voorkomen. ‘Dus ook buiten is superverspreiding niet uitgesloten als veel mensen dicht bij elkaar komen.’
Volgens een analyse van de coronacijfers in twintig Amerikaanse counties (de paper is nog niet door collega’s getoetst) zijn massabijeenkomsten in de buitenlucht ook zichtbaar in de coronastatistieken. Zelfs in gebieden waar het virus niet sterk de ronde doet, kunnen ze bijdragen tot een verhoging van de algemene besmettingscijfers.
Experts hielden dus niet zomaar de adem in toen in het Ter Kamerenbos jongeren in een grote draaikolk dicht tegen elkaar aan het dansen sloegen.
Maar de kans op een uitbraak is er kleiner
Over het algemeen geldt wel dat de kans op een uitbraak buiten kleiner is dan binnen. In een Chinese analyse van ruim 300 uitbraken waarbij drie of meer mensen besmet raakten, bleken alle besmettingen te hebben plaatsgevonden in gesloten ruimtes – bij iemand thuis of onderweg (bijvoorbeeld in de trein, auto of bus).
Buiten valt alvast één belangrijke factor van het infectierisico weg: de aerosoldeeltjes. Als mensen ademen en spreken (of hoesten en niezen), komt er met de lucht vocht mee naar buiten: grote druppels die snel op de grond vallen (en waarvoor het afstand houden is uitgevonden), maar ook zeer kleine aerosoldeeltjes die als wolk urenlang in de lucht kunnen blijven hangen vooraleer ze neerdwarrelen.
Het infectierisico via aerosolwolken in de lucht bestaat vooral in gesloten ruimtes. Zonder verluchting kunnen de aerosoldeeltjes zich in de ruimte blijven ophopen. Zo kunnen zelfs mensen besmet raken die géén nauw contact hebben gehad met de zieke persoon.
‘Binnen is het risico groter dan buiten dat één besmettelijke persoon ineens een hele groep aansteekt’, zegt Cornelissen. ‘In de buitenlucht heb je dat risico op aerosolwolken niet, want met de wind raken de deeltjes snel verdund.’
‘Op een terras vindt misschien geen superverspreiding via aerosolen plaats, maar een-op-eeninfecties via druppels aan je eigen tafel blijven mogelijk’
Laura Cornelissen
Epidemiologe Sciensano
Buiten helpt allicht ook het zonlicht een handje. ‘Uv-licht breekt het virus af’, zegt viroloog Julian Tang (University of Leicester, VK). Onlangs heeft Tang samen met een groep internationale vorsers alle bewijzen rond de verspreiding van sars-CoV-2 via de lucht samengebracht in een paper.
Te dicht bij elkaar staan of zitten houdt ook buiten het grootste risico in
In de buitenlucht waaien de wolken met aerosoldeeltjes dus weg. Maar daarmee is niet het hele gevaar gebannen. De grotere, zwaardere druppels waaien namelijk niet zomaar weg. ‘De druppels verdwijnen buiten niet vanzelf’, zegt Cornelissen. ‘Contacten binnen de straal van 1,5 meter houden dus ook buiten een risico in. Als je samen met anderen op een terras zit, praat en eet – dat doen we typisch dicht bij elkaar – houdt dat dus een risico in. Er vindt misschien geen superverspreiding via aerosolen plaats, maar een-op-eeninfecties via druppels aan je eigen tafel blijven mogelijk.’
Ook Tang spreekt van een restrisico. ‘Op dit moment lopen mensen het grootste risico op een infectie door nauw contact met anderen: als ze dichter dan anderhalve meter bij elkaar staan. Contacten buiten zijn dan wel veiliger dan binnenshuis, maar je mag niet stellen dat ontmoetingen buiten altijd veilig zijn.’