2,5 miljard T. rexen stampten over de aarde
Van honderd tyrannosaurussen zijn ooit fossielen gevonden. Maar hoeveel hebben er in totaal geleefd? Een nieuwe berekening geeft een indicatie.
Hoeveel T. rexen waren er op enig moment tegelijkertijd in leven? Zo’n 20.000. En hoeveel tyrannosaurussen hebben er dan in totaal over de aarde rondgestampt in de paar miljoen jaar dat de soort bestond? Rond de 2,5 miljard.
Het zijn getallen die rollen uit een gecalculeerde schatting van een Amerikaans team van paleontologen. Het gaat om uitkomsten met grote onzekerheden. Maar het is genoeg voor paleontologen om grip te krijgen op de vraag hoe zeldzaam tyrannosaurussen in hun leefomgeving waren én hoeveel daarvan er nu nog terug te vinden zijn als fossiel.
Tyrannosaurus rex was een vleesetende dino die leefde in het noordwesten van Amerika in het staartje van het Krijt (68 tot 66 miljoen jaar geleden). T. rex deelde zijn leefgebied met dino’s als de gehoornde triceratops en de gepantserde ankylosaurus. Met een gemiddeld gewicht van 5 ton stond roofdier T. rex aan de top van de voedselketen.
Berekenen hoe zeldzaam de T. rex was, kon alleen omdat paleontologen al zoveel gegevens minutieus verzameld hebben, zegt hoogleraar paleobiologie Charles Marshall van de University of California. ‘We begonnen aan deze oefening omdat tyrannosaurus de iconische dinosaurus is’, zegt Marshall. ‘Maar al snel bleek dat we van T. rex ook meer weten dan van enige andere dinosaurus. De groeicurve, een schatting van hun gewicht hoe oud de dieren waren, hun geografische verspreiding en nog veel meer.’
De spil in de berekening van Marshall en zijn collega’s is een wetmatigheid die ecoloog John Damuth in de jaren 80 beschreef. Die ‘wet van Damuth’ stelt dat hoe groter een dier is, hoe lager de populatiedichtheid van de soort zal zijn. Een probleem daarbij is dat de ‘wet van Damuth’ meer trend is dan ijzeren wet. De goudjakhals en de Ethiopische wolf zijn ongeveer even zwaar, maar die laatste komt in tien keer hogere dichtheden voor.
Fossiel
Een andere onzekerheid betreft T. rex zelf: had het dier een hoge energiebehoefte vergelijkbaar met een vleesetend zoogdier? Of leek de leefwijze van T. rex meer op de tragere stofwisseling van komodovaranen? De keuze voor de ene of andere fysiologie heeft een directe invloed op het aantal T. rexen dat kon voorkomen: dieren die meer energie verbruiken en voedsel nodig hebben, zijn minder dik gezaaid.
Die onzekerheden komen terug in de uitkomsten. Die kunnen volgens de onderzoekers tot twee ordes van grootte lager of hoger liggen: in plaats van 20.000 tyrannosaurussen die tegelijk op aarde rondliepen, zouden het er ook 1.300 of 300.000 kunnen geweest zijn. Maar ook een onzeker antwoord is waardevol, vindt Marshall. ‘Als ik een T. rex-botje vasthoud, wil ik weten: heb ik er dan één uit een miljoen dieren, een miljard, een biljoen?’
De nieuwe cijfers maken het ook mogelijk een indruk te krijgen van de kans dat een willekeurige T. rex als fossiel in een museum eindigt. Musea bezitten fossielen van 32 T. rexen, privéverzamelaars bezitten waarschijnlijk nog resten van zo’n 70 stuks. Dat betekent dat tot dusver maar 1 op de 80 miljoen tyrannosaurus-individuen als fossiel is teruggevonden en opgegraven. Voor plekken waar de omstandigheden voor fossilisatie gunstig waren, zoals delen van de Hell Creek-formatie waar ook T. ex Trix gevonden is, wordt die kans groter: ongeveer 1 op de 16.000.
Marshall wil zijn methode op andere soorten toepassen. ‘We willen de dino’s berekenen waarvan we weten dat ze in het gebied van T. rex voorkwamen, zodat we een beeld krijgen van het ecosysteem. Ik zou graag schatten hoeveel soorten zó zeldzaam zijn dat we ze nooit als fossiel zullen terugvinden.’
Lucas Brouwers
‘Als ik een T. rex-botje vasthoud, wil ik weten: heb ik er dan één uit een miljoen dieren, een miljard of een biljoen?’
Charles Marshall University of California